Quantcast
Channel: - TIMOR AGORA
Viewing all 16014 articles
Browse latest View live

FETO MÓS BELE SAI TÉKNIKU ENGENERIA

$
0
0

Atu sai tékniku engenaria, la’os deit mane maka hili tékniku, maibé feto mos lakohi lakon atu hili fakuldade teknik Engenaria.

Graziela Maria de Fatima da Costa, oras ne’e dadaun eskola iha Universidade da Paz (UNPAZ) foti Fakuldade Engenaria Departamentu Teknik Sipil.

“Ha’u foti Departamentu Téknik Sipil ne’e tanba ha’u hanoin katak, durante ne’e mane maka bele foti teknik, maibé hau mós lakohi lakon ho mane katak, tanba iha ha’u nia ideia rasik katak, ha’u mós bele,” hateten nia ba JN-Diário iha Kampus UNPAZ, Sábadu (17/10).

Nia hateten katak, maski sente todan, maibé ho pasensia kontinua estuda, tanba sukat ho ninia kapasidade rasik katak bele sai feto ida ne’ebé mak iha valór ba nasaun no estadu.

“Ha’u foti departamentu teknik sipil ne’e, ha’u sente todan maibé kuandu dosente sira haruka ami halo dezeñu uma, ami tenki halo duni dezeñu. Dala ruma ami servisu halo dezeñu iha kalan to’o fali loron, no haluha atu han,”katak Graziela.

Feto foinsa’e ne’ebé mak antes ne’e hili dalan ba vida relijioza ne’e, maibé lakonsege sai realidade ne’e maski ema barak sente katak, eskola iha nivel superior ne’e todan, maibé ba nia lasente todan, tanba desizaun foti departamentu teknik sipil ne’e ninia desizaun rasik.

“Komesa husi semester 1, agora tama ona ba semester 3 ne’e, trabalho ne’ebé dosen fo ba ami maka hanesan, pinta uma sederhana, to’o uma mewah berlantai, maibé, ha’u esforsu nafatin, tanba ha’u hakarak sai ema ne’ebé matenek, atu lori nasaun ida ne’e ba dezenvolvimentu nasionál, tanba futuru ne’e iha ita nia liman rasik,”tenik Graziela.

Graziela mai husi familia ida ne’ebé simples, ho vida agrikultura, maibé Graziela kaer metin nia prinsípiu katak, maski inan aman ho vida agrikultura, maibé Graziela Fatima esforsu a’an nafatin, atu sai ema ida ne’ebé diak iha futuru oin mai.

Graziela Fatima, oan ba dala 8 husi maun alin na’in 10, feto 6 mane 4. Oan husi aman Fernando da Costa ho inan Anita da Costa.

Graziela remata nia eskola Primaria Manehat iha tinan 2008, iha tinan 2012 remata eskola Ensinu baziku Sentral Publiku Abat-Oan, no remata Eskola Sekundaria Annur Dili, iha tinan 2014. Graziela Fatima, mai husi Suku Manehaat, Aldeia Issadan, Postu Administrativu Natarbora, Munisípiu Manatuto.eni

Jornal Nacional

POSIBILIDADE TL SOSA MATERIAL FUNU HUSI RI

$
0
0

Delegasaun husi PT PINDAD (Persero) Republik Indonesia (RI), Kinta (22/10) aprezenta material funu modernu oi-oin ba Governu Timor-Leste (TL) atu nune’e iha posibilidade bele sosa.

Hafoin aprezenta ba Governu TL liu husi Primeiru Ministru Rui Maria de Araújo, Ministru Interior, Longuinhos Monteiro hateten, delegasaun husi PT PINDAD Indonesia mai halo enkontru ho PM Rui, nune’e delegasaun ne’e mos sei iha diskusaun klean ho Ministru Defeza no Interior TL atu haree oinsa maka iha posibildiade parseria ho PT PINDAD ba futuru atu bele sosa sira nia produtu.

Nune’e mos Longuinho Monteiro informa, Prezidente Indonesia Joko Widodo fo kedas instrusaun atu sektotores hotu tenki iha koperasaun diak hodi hametin relasaun ho estrutura Govermentais Timor Leste nian.

“PT PINDAD ita hotu koñese kompañia bo’ot ida halo fabrika armamentu sira mai hodi hatutan kontinua habelar mekanismu ne’ebe depois sei iha intendimentu diak entre PT PINDAD, Ministerio Interior ho Defeza,” tenik Longuinhos Monteiro.

Longuinhos Monteiro dehan, posibilidade Governu sei sosa armamentu husi PT PINDAD, maibe Governu TL sei haree no diskuti klean kona-ba armamentu saida mak TL presiza.

“Ita haree merkadu komun iha ita nia rejiaun diferensia entre presu, buat sira ne’e hotu bele sai mos hanesan tarligador ida karik aban bairua iha akordu intendimentu ruma diskusaun mai oin depois ita haree ida ne’e,”dehan Longuinhos.

Iha fatin hanesan, Marketing PT PINDAD Indonesia, Wija Yanto hateten, sira hasoru PM RuI Araújo hodi aprezenta kona ba material funu ne’ebé sira produs ona.

“Ami hato’o ba Primeiru Ministru (PM) Rui Maria de Araújo kona-ba kilat versi foun, ami mos aprezenta kareta funu ba Polisia ho forsa nian,”esplika Marketing PT PINDAD Indonesia, Wija Yanto ba Jornalista iha Palasiu Governu hafoin aprezenta material funu hirak ne’e ba PM Rui no Ministru Interior, Longuinhos Monteiro.

Wija Yanto informa liu tan katak, nia seidauk bele esplika detallu ba públiku kona ba kilat hirak ne’e tipu oinsa tanba ne’e kestaun tekniku. Maibe sira nia parte sei diskute asuntu ne’e hamutuk ho autoridade TL iha Ministerio Defeza ohin Sesta (22/10).Avi

Jornal Nacional

TOTAL FUNSIONARIUS PÚBLIKU 60 MIL

$
0
0

Prezidente Komisaun Funsaun Publika (KFP), Faustino Cardoso informa katak, total Funsionariu Publiku (FP) hamutk 60 mil. Husi total ne’ebé refere funsionariu permanente hamuutuk 27 mil no kontratadu hamutuk 33 mil, entretantu professores atus 7 kategoria reforma.

“Agora FP Timor-Leste ne’e ho total miliaun 27 resin, kuandu ita konta ho ajente da administrasaun publika ne’ebe la tama kategoria funsionariu permanente ne’e hamutuk por volta milliaun 33 resin. Faustino Cardoso ba JN-Diário hafoin assina Memorandum of Understanding (MoU) iha salaun MSS, Caicoli-Dili, Kinta (22/10).

Iha biban ne’e Fautino Cardoso espelika liu tan katak, dadaun ne’e KFP sei kaer rejime ne’ebe ho natureza tranzitoria, maibe sei aimplementa rejime definitivu ho karatkter obrigatoriu katak, wainhira funsionariu ne’ebe maka tama ona idade 60 tenke reforma.

“Lei konaba reforma tranjitoriu ne’e foin hahu iha 2012 ho numeru 6/2012, maibe funsionariu barak maka seidauk hatene didiak konaba regras, sistema, mekanizmu konaba oinsa atu bele goja direitu reforma ne’e, tanba ne’e maka KFP sei prepara estratejia oinsa haklaken liu tan regras ida ne’e liu husi dalan oi-oin,”hatutan nia.

Mekanizmu ne’ebe KFP uja hodi halo reforma ba FP hanesan pesoal ida-idak ne’ebe kategoria tama reforma tenki hatama sira nia rekerimentu, depois KFP hare’e sira nia dadus iha sistema baze de dadus.

“Tanba KFP iha buat ida naran Sistema Informação Gestão Administração Publica (SIGAP) ne’ebe funsionariu hotu-hotu ninia dadus ne’e iha ne’eba depois kontinua ho MF liu husi PAYROL halo pagamentu ba funsionariu sira ne’e, depois ho rekerimentu ne’ebe sira hatama mai KFP sei prosesa haruka ba iha MSS, husi MSS maka emiti sertifikadu reforma ka pensaun ba funsionariu reformadu sira,”teni Faustino cardoso.

Espelika nia katak, iha baze de dadus sei haree FP sira ninia servisu hahu sa tinan to’o iha sa tinan, nia tuir treinamentu saida, ninia vensimentu kada fulan hira e sae ka tuun.

Reforma ne’e signifika FP ne’ebe atu goja ninia restu moris ne’e la simu ona vensimentu 100%, maibe nia sei simu apenas pursentu 75 husi salariu mediu ne’ebe maka nian hetan durante ninia vida profesional nudar FP.

“To’o ohin loron FP ne’ebe maka kategoria idade 60 ba leten ou kategoria ba reforma ne’e por volta atus 7 maka hato’o ona sira nia pedidu reforma nian mai KFP, maioria sira husi parte edukasaun hanesan profesores sira iha teritoriu laran tomak,”hateten prezidente KFP ne’e.

Ba futuru Governu nian kompromisiu ho ninia politika sei hamosu sistema seguransa sosial ida ne’ebe komprensivu, kobre ba setor publiku nune’e mos ba setor privadu, hodi nune’e bele asegura nafatin direitu antigidade funsionariu ne’ebe maka hakarak migra husi setor publiku ba setor privadu sei lakon ninia direitu antigidade. Ves

Jornal Nacional

TINAN LIMA, POPULASAUN TL AUMENTA 100 MIL RESIN

$
0
0

Jornal Nacional - editorial

Ministeriu Finansas, Dirasaun Statistika Kuarta feira liu ba fo sai resultadu preleminariu sensu uma kain 2015 . Dadus nebe halibur durante sensus nee hatudu katak total populasaun Timor Leste ema nain 1.167,242.

Sensu 2015, nudar sensu ba dala tolu ona, sensu ba dalauluk halao iha tinan 2004 ho total populasaun 923.198 no iha 2010 nebe total populasaun 1.066. 582. Husi numeru nee hatudu katak kada tinan lima – lima populasaun Timor Leste aumenta ema nain rihun atus ida resin (100 mil)

Maske nunee resultadu sensus 2015 nian nee iha reduzasaun tamba husi tinan 2004 ba 2010 iha aumenta ema nain 143.283 maibe husi tinan 2010 ba 2015 populasaun aumenta ema nain 100.660.

Ho numeru populasaun nebe iha nee kada tinan iha bebe 20.000 mak moris, tan nee governu liu husi Ministeriu Saude tenki halo esforsu makaas iha programa planemantu familiar atu oinsa bele minimiza taxa natalidade nian.

Sensus populasaun nee governu halo kada tinan lima- lima ho objetivu atu halibur dadus konaba total populasaun, nivel ekonomia, nivel edukasaun, saude no mos atu hatene total populasaun desempregu atu nunee governu bele trasa planu tuir ba dadus nebe halibur husi sensus.

Dadus sira nee sai nudar base ba estadu, li-liu governu atu oinsa traza planu desenvolvimentu ba tinan lima nian. Tan nee iha sensus sempre ejiji atu kada sidadaun fo informasaun nebe lolos, la bele fo informasaun falsu.

Resultadu sensu 2015 nian nee iha numeru populasaun tun kompara ho sensu tinan lima liu ba. Nee signifika katak sidadaun komesa konsiente ona planemanetu familiar nian tamba antigamente rata – rata kada kabenain iha oan nain 7 maibe ho situasaun ekonomia mundu ohin loron nian, rata – rata kada kabenain ida iha oan nain 4.

“Agradese tebes ba populasaun tomak nebe mak laran luak partisipa iha sensus 2015 tamba populasaun la partisipa karik, sensus nee la lao”, “dokumentu resultadu sensus nee iha ba ita ida idak ninia servisu lor-loron nian” PM Rui Maria de Araújo, JN-Diario edisaun 22 de Outubro 2015.

Los duni senhor, presiza duni povu ida nee merese agradesementu, sensus nee susesu tampa partisipasaun populasaun nian, liu husi fornesementu informasaun nebe kada sidadaun infrente lor-loron nian.

Agora kestaun mak dadus nee populasaun fornese ona maibe oinsa governu halo planu nee bele koresponde duni ba nesesidade nebe povu infrenta nee ka lae? tamba kada sensus povu aprezente sira nia kondisaun moris, kondisaun ekonomia maibe planu nebe governu trasa la koresponde ba nesesidade nebe povu iha.*

Guiné-Bissau quer ser "plataforma de acesso" da China e países lusófonos à África Ocidental

$
0
0

Macau, China, 24 out (Lusa) -- A Guiné-Bissau quer assumir-se como "plataforma" de acesso das empresas chinesas e dos países de língua portuguesa ao mercado de 300 milhões de pessoas da Comunidade Económica de Estados da África Ocidental (CEDEAO), disse hoje um governante guineense.

Uma delegação guineense liderada pelo secretário de Estado com a pasta da Economia, Degol Mendes, terminou hoje uma visita a Macau, na China, no âmbito da 20.ª Feira Internacional de Macau (MIF, na sigla em inglês), um encontro de negócios que contou este ano com a maior participação portuguesa e de países lusófonos de sempre.

Numa conferência de imprensa, Degol Mendes explicou que foi a Macau apresentar a Guiné-Bissau como "plataforma" de acesso à CEDEAO, mas também como um país que acabou de superar uma crise política dentro das normas constitucionais, em que, ao contrário do passado, as forças armadas se mantiveram imparciais, num processo que disse ser prova do "amadurecimento democrático" e de "consolidação democrática evidente e irreversível".

Segundo garantiu, as perspetivas para a economia guineense este ano, que definiu como "muito estável e dinâmica", mantêm-se otimistas, apesar da crise política, estimando um crescimento superior a 5%.

Degol Mendes explicou que um dos objetivos do Governo guineense é realizar um encontro empresarial no país em 2016 que junte o mundo lusófono, a China e a CEDEAO e um dos propósitos desta ida a Macau foi tentar garantir a presença de uma centena de empresas chinesas em Bissau no próximo ano, o que afirmou ter sido conseguido.

Segundo os dados fornecidos aos jornalistas, o interesse do investimento chinês pela Guiné-Bissau tem crescido: em 2013 havia dez empresas com capital da China no país e hoje são 56, com maior presença nos setores da agricultura, pescas e construção.

"Todos os dias somos abordados por investidores chineses na tentativa de concretizarem os seus investimentos. (...) Esperamos que a visita de empresas chinesas [à Guiné-Bissau] em 2016 permita um aumento significativo do investimento chinês", disse o secretário de Estado.

Ainda antes de 2016, uma delegação da província chinesa de Jiangsu visitará a Guiné-Bissau na próxima semana para identificar possíveis áreas de investimento e cooperação, revelou Degol Mendes.

MP//ISG

Moçambique e China assinam acordo na área da defesa

$
0
0

Pequim, 23 out (Lusa) - Os ministros da defesa moçambicano, Salvador Mtumuke, e chinês, Chang Wanquan assinaram um Acordo de Assistência Logística às Forças Armadas de Moçambique, no âmbito de uma visita de trabalho a Pequim.

Uma nota de imprensa do Ministério da Defesa de Moçambique divulgada hoje refere que o acordo é válido para o biénio 2015-2016 e resulta da visita que Mtumuke realizou à China, que terminou hoje.

"Os dois titulares da pasta da defesa reiteraram a necessidade de elevar as trocas de visitas de alto nível da componente política e das Forças Armadas dos dois países e discutiram a necessidade de incrementar a troca de informações no interesse comum", indica a nota.

Na ocasião, prossegue o comunicado, a China manifestou a disponibilidade de continuar a apoiar Moçambique na formação de quadros de diferentes especialidades das Forças Armadas de Defesa de Moçambique nas academias militares chinesas, incluindo a formação de pessoal de saúde militar ao nível de licenciatura e especialistas.

O comunicado adianta ainda que os dois ministros expressaram a vontade de partilha de experiências em participação em operações de apoio à paz.

Na china, Salvador Mtumuke visitou unidades militares do ramo da Força Aérea e do exército chinês, para além da Quarta Universidade de Saúde Militar, uma das mais prestigiadas instituições de ensino de medicina e pesquisa científica.

PMA // JMR

É errado puxar a CPLP para "negócios sujos" - ex-secretário-executivo

$
0
0

Lisboa, 24 out (Lusa) -- O primeiro secretário-executivo da Comunidade dos Países de Língua Portuguesa (CPLP), Marcolino Moco, considerou que a ideia de puxar a organização para os negócios "é errada", sobretudo para os "negócios sujos", que permitiram a entrada da Guiné Equatorial.

"Há uma ideia que eu considero errada, puxar a ideia da CPLP para os negócios, sobretudo negócios sujos, como estes que permitiram que a Guiné Equatorial entrasse, o tal problema da doença endémica que é o petróleo", disse Marcolino Moco, em entrevista à agência Lusa.

Questionado sobre como vê hoje a organização da qual foi o primeiro secretário-executivo (entre 1996 e 2000), Marcolino Moco considerou que "a CPLP fez, faz e fará sentido", mas criticou o rumo que está a tomar.

"O mundo ocidental só vê negócios e não resistiram à entrada de outro país ditatorial", afirmou o também ex-primeiro-ministro angolano (1992-1996), referindo-se à entrada como membro de pleno direito na CPLP da Guiné Equatorial, em julho de 2014.

Marcolino Moco considerou que a CPLP "faz sobretudo sentido no domínio cultural", defendendo que a organização devia "promover debates sobre a democracia ou promover a educação".

Neste sentido, o ex-secretário-executivo sugeriu a criação de uma universidade da CPLP para "defender a língua portuguesa em colaboração com as línguas locais em África e em Timor-Leste".

Integram a CPLP Angola, Brasil, Cabo Verde, Guiné-Bissau, Guiné Equatorial, Moçambique, Portugal, são Tomé e Príncipe e Timor-Leste.

VM // PJA

Taxa de inflação de Macau atingiu 5,08% em setembro

$
0
0

Macau, China, 23 out (Lusa) -- A taxa de inflação em Macau atingiu os 5,08% nos 12 meses terminados em setembro e em relação aos 12 meses imediatamente anteriores, indicam dados oficiais hoje divulgados.

De acordo com a Direção dos Serviços de Estatísticas e Censos (DSEC), os maiores crescimentos verificaram-se nos índices de preços das secções de habitação e combustíveis (+9,91%), bebidas alcoólicas e tabaco (+8,33%), saúde (+5,62%) e produtos alimentares e bebidas não alcoólicas (+5,30%).

Em agosto, a taxa de inflação nos 12 meses anteriores, face ao período homólogo, havia-se fixado nos 5,21% devido ao aumento dos preços em secções como a "habitação e combustíveis".

O Índice de Preços no Consumidor (IPC) de setembro subiu 4,23% face ao mesmo mês de 2014, num aumento que ficou a dever-se principalmente à subida das rendas de casa e dos preços das refeições adquiridas fora de casa, segundo indica a DSEC em comunicado.

Face ao terceiro trimestre do ano, a subida foi na ordem dos 4,54%, enquanto no cômputo dos primeiros nove meses do ano -- comparativamente ao período homólogo de 2014 -- o IPC cresceu 4,79%.

O IPC geral permite conhecer a influência da variação de preços na generalidade das famílias de Macau.

DM // VM

Dia das Nações Unidas - 24 de Outubro

$
0
0

O Dia das Nações Unidas marca o aniversário da entrada em vigor da Carta da ONU 

Em 1945, com a ratificação desse documento de fundação pela maioria dos seus signatários, incluindo os cinco membros permanentes do Conselho de Segurança, é criada a maior organização internacional do mundo.

"A ONU trabalha para toda a família humana de sete bilhões de pessoas, e cuida da terra, que é a nossa única casa", disse Ban Ki-moon na sua mensagem. E em 1971, a Assembleia Geral das Nações Unidas recomendou que o dia devia ser observado pelos Estados-Membros como um feriado público.

Timor-Leste tornou-se o 191º membro da ONU em 2002.

Este ano, para celebrar este dia, realizam-se os seguintes eventos:

Dia 23 de Outubro - Concerto do Dia da ONU na Assembleia das Nações Unidas. Um concerto para celebrar e reflectir sobre o trabalho da ONU através da linguagem universal da música, com Orquestra de Música Tradicional Coreano, Lang Lang, mundialmente famoso Coro Harlem Gospel, etc.

Dia 24 de Outubro - 'Turn the World UN Blue' Todos os monumentos emblemáticos, edifícios, estátuas e pontes de todo o mundo serão iluminados em azul para ajudar a unir a população mundial e para promover a paz, o desenvolvimento e direitos humanos. Pode partilhar as suas imagens "choose blue" nas redes sociais usando hashtag # UN70 e #UNBlue.

Neste mesmo dia, o artista Cristobal Gabarron vai apresentar o resultado do seu trabalho no Central Park de Nova Iorque, "Enlightened Universe". É uma escultura interactiva constituída por uma esfera e rodeado por uma espiral de 70 figuras - um para cada ano dos 70 anos desde a criação da ONU.

Mais informações sobre este dia em UN70

@ SAPO Timor-Leste

ONU disponível para retomar programas de cooperação com Guiné-Bissau

$
0
0

O representante das Nações Unidas na Guiné-Bissau, Miguel Trovoada, anunciou ontem ao novo primeiro-ministro do país, a disponibilidade da sua organização em retomar "todos os programas" de cooperação com Bissau. 

O responsável transmitiu esta indicação ao primeiro-ministro guineense, Carlos Correia, com quem manteve hoje uma audiência para lhe cumprimentar pela sua indigitação ao cargo mas também para reafirmar a disponibilidade da ONU para retomar os programas de cooperação.

O governo de Carlos Correia foi empossado no passado dia 13, após mais de dois meses de impasse político que deixou a Guiné-Bissau sem executivo.

A saída da audiência e em declarações aos jornalistas, o antigo Presidente de São Tomé e Príncipe disse ter aproveitado o encontro com Carlos Correia para lhe "manifestar toda a disponibilidade" para retomar os programas e projetos que as Nações Unidas vêm desenvolvendo com o Governo da Guiné-Bissau.

O representante especial do secretário-geral das Nações Unidas na Guiné-Bissau lembrou que a sua instituição tem estado a apoiar, a nível político, as autoridades guineenses em ações de reformas dos setores da Defesa e Segurança, da Justiça, bem como em todo o aparelho do Estado, e também ao nível de programas específicos de desenvolvimento através das agências da ONU.

"Estamos a aguardar que o Governo nos diga em que domínio e em que momento é que nós devemos atuar", observou Miguel Trovoada.

SAPO TL com Lusa 

TL selebra loron kultura nasional hodi hametin indentidade no unidade

$
0
0

DILI - Timor-Leste ratifika loron 14/10 nudar loron kultura nasional tanba ne’e liu husi komoerasaun ba dahuluk ne’e nudar pasu ida hodi hametin indentidade no unidade nasional tuir lisan Timor-Leste nian.

Sekretariu Estadu Arte  no Kultura Maria Isabel de Jesus Ximenes hateten selebrasaun  loron nasional kultura ba dahuluk realize iha TL  tanba iha loron 21 fulan outubru  tinan 2014  iha Konsellu Ministru  aprova loron 14 fulan outubro hanesan loron nasional kultura  ne’ebé konresponde ho loron  moris saudozu  Borja da Costa nian.

Nia dehan iha selebrasaun dahuluk ne’e organiza ho eventu sira hanesan  eskoilla puizia, palestra, pintura no lansamentu livru, tanba ohin loron ema hotu hatene katak atividade kultura halai liu ba dansa  kultura ne’eb’e aprezenta bebeik ona ba iha publiku tanba ne’e iha selebrasaun ne’e koko atu halo diferente uitoan, hodi fó mos   omanagem  ida ba saudozu  Borje ne’ebé nudar poeta bo’ot ida.

“Palestra ne’e labarik sira  fó koragem no motivasaun  ida   oinsa sira atu kolia iha publiku, hodi hato’o sira nia  mensagem ne’ebé mak sira hakarak, kona-ba pinturas ninian kona-ba ita nia manifestasaun no mos  ita nia hanoin,” dehan Sekretariu  Estadu  Arte no kultura, Maria Isabel de Jesus Ximenes ba jornalista  kuarta (14/10/15) iha CCD. Entretantu prezidenti komisaun organijador, Acarlo de Jesus  Leite   hateten, grupu estudnate sira ne’ebé marka prejensa iha selebrasaun loron kultura nasional hodi tuir kompetisaun ne’e mai husi  munisipiu 12 no Oe-cosse la bele partisipa tanba ró.

Kon-ba orsamentu ba selebrasaun loron nasional ne’e hamutuk $30 mil, Armindo da Colinha dos Santos membru grupu  kultura Munisipiu Manatutu sente kontente tanba liu husi komemorasaun loron kultura bele bele aumenta nia esperensia no mentalidade  hodi hatene kleanliu tan  nasaun foun ne’e nia kultura. Nia mos husu ba governu liu-liu ba sekretariu arte no kultura tenki halo nafatin eventu atu nune’e la bele halakon timor nia kultura  tanba kultura mak Timor nia abut.

Iha iha kompetisaun eskoma Basiku Central (EBC) Vila nova Baucau sai primeira klsifikasaun iha kompetisaun puizia, Eskola  suai  Suai sai primeiru lugar iha palestra  ne’ebé hetan premiu $400 kada manan nain. “Tuir klasifikadu palestra no puizia  sira hetan $400, segundu lugar sira hetan $300. Terseiru lugar hetan $200, total hamutuk $1500  ida ne’e ba ema manan nain sira iha kompetisaun puizia ne’e  ida ne’e  ami fob a sira,” dehan prezidenti komisaun organijador Acarlo de Jesus  Leite   ba jornalista sira kuarta (14/10/15) iha Centro Covensaun Dili.

Nia afirma tan,  orsamentu la hanesan ho pintura sira nian tanba  pinturas ho labarik sira ne’ebe mak ho idade ki’ik, sira fo primeiru klasifikasaun $275 ba kuarta klasifikadu tanba osan ne’ebe mak sira hetan ne’e atu fasilita ba sira nia an.(BT)

Business Timor

Fo-fila osan inan, BNU prontu perdua kliente kreditu

$
0
0

DILI - Tusan Banku Nasional Ultramarino (BNU) ba timoroan ne’ebé halo kreditu iha tinan 2002 too mai iha tinan 2008 hamutuk millaun $38. Oras ne’e dadaun timoroan barak mak la selu hetan akumulasaun jurus ka funan ne’ebé maka’as tebes, balun to’o $600 mill dollar. BNU prontu atu perdua kliente kreditu sira ne’ebe durante nee halo kreditu maibe to’o oras ne’e seidauk selu fali osan inan, tanba ne’e husu ba kliente sira atu bele selu fali osan inan ne’ebe iha.

Tuir Vise Prezidente Camara Comersio Industria Timor Leste Joao Alves, kuarta  feira (14/10)  hatete Administrador Caixa Geral Depositu husi Portugal realiza enkontru ida hodi kolia kona-ba problema refere.

“Ohin dader inkontru ho Caixa Geral Deposito BNU, Administrador Caixa Deposito husi Portugal ninian mai iha Timor-Leste, entaun jerente banku telefone hau atu hasoru malu ho administrador caixa geral, pontu principal ne’ebé ami dibursa ohin maka prekupasaun boot CCI-TL ninian liu-liu ba timoroan sira ne’ebé mak hetan kreditu hahu husi tinan 2002 to’o 2008 kreditu ne’ebe barak la komprende saida mak sira halo ba kreditu ida ne’e ne’ebé afeita ba ema ne’ebé kreditu nomos sai hanesan ema ne’ebe fiardor, hetan jurus boot bele koalia fila ho banku atu bele fo perdaun ba jurus balun ne’ebe mak boot,” dehan Vise Prezidente CCI- Joao Alves ba BT iha Zella Restorante Metiaut Kuarta (14/10).

Tan ne’e iha enkotru refere CCI husu ba iha administrador caixa jeral deposito atu bele iha konsiderasaun kona-ba kreditu ne’ebé hetan faillansu boot tebes, oras ne’e dadaun timoroan barak mak hetan jurus ida ne’ebé maka’as tebes , balu to’o $600 mill dollar. Ho problema refere nia afirma katak Caixa Geral Deposito iha disponivel atu bele kolia ho se deit mak hetan kreditu  no hetan jurus makas liu ona atu bele kolia fila fali ho Caixa jeral depositu asenta fila fali kona-ba jurus ne’ebé iha.

“Caixa jeral depozitu bele fó perdaun ba jurus ne’ebé mak iha maibe importante liu ne’e mak  osan inan tenke fila ho negosiasaun atu fó perdua ba jurus balun ne’ebe mak a’as liu ona no sira laiha liu kapasidade atu selu,” dehan nia. Tan ne’e CCI-TL sei halo esforsu tomak atu bele kolia ho Caixa geral depositu hodi bele konsidera ba jurus ne’ebe halo iha 2002 to’o iha tinan 2008 ka liu hodi bele iha perdaun husi ema ne’ebe mak halo kreditu.

“Caixa jeral depositu mos hanoin katak ema ne’ebé kreditu balun faluk ona no iha oan responsabilidade barak ne’ebe aumta jurus makas liu tan no sira prontu atu kolia ho kreditor  hirak ne’e hodi bele foti solusaun ba iha kreditor sira,” katak nia. Nia informa katak bazeia ba informasaun ne’ebé mak fó sai husi diretor jeral Caixa depositu katak kapital kreditu ne’ebé seidauk selu hamutuk $38 milloes dollar  no sidauk konta ho jurus kreditu.

Nia mos dehan katak iha inkontru ne’e mos laos deit kolia kona-ba problema kreditu maibe mos kolia asuntu seluk kona kontribuisaun nomos servisu hamutuk ho Camara Comersio Industria – Timor-Leste hodi kontribui mos ba iha dezenvolvimentu. “Enkontru ne’e ami kolia barak liu kona-ba kontribuisaun no servisu hamutuk ho Camara Comersio Industria Timor Leste (CCI-TL) hamutuk ho Caixa Geral Deposito nomos kolia kona-ba treinamentu ne’ebé fó ba iha membru Camara Comersio ninian iha munisipiu,” afirma nia.

Iha inkontru ne’e mos Caixa Geral deposito halo akordu ida ho CCI-TL atu realiza  enkontru ho seitor privadu atu esplika kona-ba sistema kreditu hodi bele fó apoiu kreditu ba empreza timoroan sira ne’ebe kaer projetu ou empreza timoroan sira ne’ebe iha servisu tanba BNU prontu atu apoiu setor privadu sira hodi dezenvolve Timor Leste. (BT)

Business Timor

TL la sura Malazia ikus mai tenki simu skor 1-0

$
0
0

DILI - Jogu Internasional Kualifikasaun Copa Mundial (KCM) tanba Timor-Leste (TL)  la sura Malazia alias angap lemah/remeh,  ikus mai TL tenki simu lakon ho rezultadu skor 1- 0 iha knua rasik, ne’ebe realiza iha Stadion Munisipal dili (13/10).

Jogu ne’ebé nakonu ho adeptus timoroan hodi fo suporta ba ekipa lafaek ikus mai tenki fila ho nervozu alias tristi tanba, TL lakon ho skor 1-0 husi ekipa tiger, ne’ebé ho formasi 4-3-3 no ekipa lafaek (TL) ho formasi 4-4-2.

Maske jogu ne’ebe nakonu ho haklalak husi adeptus Timor-Leste, maibe ekipa tiger kontinua hatudu jogu ne’ebe kapas hodi dumina bola, tanba ekipa lafaek angap remeh ekipa tiger iha jogu primeiru parte, ho oportunidade ida ne’e ekipa tiger konsege suta bola barak liu ba baliza lafaek, maibe konsege salva husi baliza lafaek ho naran Ramos Saozinho Ribeiro Maxanches.

Tanba  ekipa tiger dumina liu bola ikus mai adeptus lafaek  tenki lian lakon, tanba ekipa tiger konsege hatama golu husi kapitaun ho naran Mohd Amri Bin Yahyah ho numeru kamijola 17 iha minutu 10. Maske ekipa lafaek tenta hatudu jogu maibe la bele hetan oportunidade diak, tanba jogador tiger konsege salva bola hodi hadau to jogu  permeiru parte remata.

Entertantu depois  deskansa tama  ba jogu segundu parte ekipa lafaek komesa halo mudansa ba jogu hodi halo ekipa tiger susar atu avansa, maibe ekipa tiger la hakfodak hodi kontinua haforsa defesa metin liu, maske ekipa lafaek halo serangan barak maibe lakonsege no tenki simu rezultadu iha knua rasik ho skor 0-1. Entretantu iha jogu refere ekipa Timor-Leste konsege hetan kartu kuning husi jogador hamutuk nain 3, kompostu husi jogador Carlos Jovanio ho numeru kamijola 16, Adelinho de Oliveira ho numeru kamijola 2 no Filipe Oliveira ho numeru kamijola 4.  (BT)

Business Timor

Timor-Leste konsumu sigaru liu prazu

$
0
0

DILI - Nudar nasaun ne’ebé dependensia maka’as ba sasan importasaun, Timor-Leste sai fatin destinasaun ba sasan komersiu ne’ebé ninia prazu uza ka konsumu liu tiha ona. Alende aihan, sigaru ne’ebé sai sasan importadu folin liu iha Timor-Leste mesak “lixu” deit. Tuir observasaun Business Timor iha loja sira Dili laran indetifika iha sigaru sira husi marka oioin ne’ebé fa’an maiora liu ona prazu. Balu nia data expire iha 19 Maiu 2015, balu iha loron  23 Juñu no balu 27 Setembru 2015.

Bainhira konfirma ho loja na’in, rekoñese katak sigaru sira ne’ebe fa’an maioria liu ona prazu atu konsumu. “Maun sigaru hotu hanesan, ne’ebe ami fa’an deit laiha ida mak nia data to’o Dezembru,” traballador ne’ebe servisu loja balu iha Kolmera ba  BT, tersa (13/10). Nia dehan sigaru hirak ne’e sira hetan husi kompañia balu ne’ebe durante ne’e importa no fornese sigaru ba sira.

“Sira mak tula mai hatun iha ne’e no ami sosa fila fali hodi fa’an maibe ami la hatene ida ne’e spair,” hateten nia. Nia afirma katak durante ne’e governu seidauk halo inspesaun ba sira kona ba sigaru maibe governu halo inspesaun ba produtu aihan sira. Subinspetora Jeral Inspesaun Alimentar Ekonomia, Manuela da Silva Tilman  iha diresaun inspesaun alimentar no ekonomika, ministeriu komersiu industria no ambiente – MCIA ne’ebe haree kona-ba inspesaun iha merkadoria, hateten katak  servisu inspesaun alimentar nia objetivu atu defende direitu konsumidor sira kona-ba aihan.

Parte inspesaun kontrolu operasional, nia servisu mak hodi halo inspesaun ba parte aihan ninian hodi haree liu-liu ba iha data expire (liu prazu) no mos sasan ne’ebe estragadu. Nia hatete, bazeia ba Lei Nú. 23, Inspesaun Alimentar Ekonomia halo inspesaun ba iha merkadoria ba aihan sira. Kona-ba sigaru nian lei ne’e la fo dalan atu inspesaun alimentar ekonomia. “Atu identifika sasan sira liu prazu inspesaun alimentar halo servisu rutina ida ne’ebe sira operasional halo ba iha loja sira hodi identifika sasan sira ne’ebe mak liu prazu,” dehan Manuela ba BT iha knar fatin, Kaikoli, kuarta (14/10).

“Kona-ba sigaru sira ne’ebe oras ne’e espair, tuir Lei Numeru 23/2009 la fo dalan atu halo inspesaun maibe lei ne’e fo dalan ba iha inspesaun alimentar halo inspesaun deit ba iha aihan sira. Sai husi ida ne’e laiha dalan atu husi parte inspesaun alimentar atu halo inspesaun. Maibe se karik ami hetan ami sei rekomenda ba ministeriu saude no ministeriu saude mak iha direitu atu haree ba ida ne’e,” hateten nia.  “Ministeriu saude mak sei organiza hodi tun ba hare problema ne’e, depois rekomenda fali mai iha inspesaun alimentar hodi haree fila fali kona-ba sigaru sira ne’ebe liu ona prazu, ami hodi tun ba foti ema nia sasan no fó sansaun ruma ba iha ne’eba,” dehan nia.

Iha ministeriu saude, problema refere liga ba iha servisu departamentu ne’ebe hola konta ba tabaku nian. Diretor interino unidade ofisial kontrolu tabaku iha departamentu kontrolu moras la hadaet, Mario Sere Kai hatete kontrolu sigaru sira laos servisu sira nian maibe ida ne’e servisu diresaun saude publiku departamentu saude ambiental no seksaun vijilansia sanitaria nia servisu. “Kona-ba sigaru liu prazu ne’e servisu diresaun saude publika, iha departamentu saude ambiental seksaun vijilansia sanitaria nian hodi koordena ho ministesriu relevante hanesan PNTL, MCIA nomos ministeriu sira seluk  atu bele hare produtu sira ne’ebé liu prazu, ne’e laos servisu ami nian,”  dehan Mario Sere Kai ba BT iha nia knar fatin Lahane, kuarta (14/10).

Nia dehan servisu departamentu programa tabaku nian la haree kona ba problema refere  tanba departamentu refere haree deit importasaun, taxa, publisidade no mos hare kona-ba ema atu halo produsaun iha rai laran. Nia salienta tan katak TL ratifika ona  lei kontrolu tabaku iha tinan  2004 no iha implementasaun fraku. Ne’e tanba TL  seidauk iha lei rasik ba kontrolu tabaku. Foin dadauk ministeriu saude halo esbosu lei ida  hatama ba iha Konsellu Ministru hodi halo diskusaun iha nivel konsellu ministru atu hetan aprovasaun hodi lori ba parlamentu nasional.

Iha IV governu iha konselhu ministru konsege duni halo diskusan lakonsege halo aprovasaun tanba votus la to’o no iha ministeriu hat deit mak apoiu no ministeriu lubuk ida la konkorda. Nia afirma katak departamentu programa tabaku, nia servisu atu halo kontrolu sirkulasaun tabaku iha rai laran, publisidade,  servisu halo diseminasaun informasaun ba juventude sira hanesan estudante sira hodi hadok an husi fuma sigaru.

Entretantu Xefe Departamentu Ambiental no Vijilansia Sanitaria Ministeriu Saude  Romano Viegas  fo deklarasaun kontrariu kona-ba kompetensia kontrola sigaru liu prazu. Tuir nia katak kona-ba kontrolu ba sigaru nian laos servisu ambiental nian maibe departamentu programa tabaku mak haree kona ba asuntu refere tanba parte departamentu saude ambiental nia inspesaun ba aihan no bebidas, inklui restorante no otel nomos fatin publiku sira. Kona ba sigaru laos servisu sira nian.

Nia dehan Ministeriu Saude halo Inspesaun ba iha Aihan no Bebidas tanba bazea ba Dekretu Lei Nu. 14/ 2005. Iha lei refere la hakerek kona ba atu halo inspesaun ba sigaru no mos kosmetik sira. Husu kona-ba koperasaun servisu inspesaun, Romano hatete katak kada ministeriu iha nia area atu halo inspesaun no sempre iha ekipa de servisu hanesan iha MCIA parte Inspesaun Alimentar Ekonomiku, ida husi Ambiente nomos ida husi Ministeriu Saude maibe kona sigaru ninian mak moras la hadaet.

“Tan ne’e hau sujere ba ita boot atu ba seksaun tabaku nian okos mak fo inspesaun espesifiku ba iha tabaku,”  hatete nia. Relasiona ho informasaun kona-ba sigaru liu prazu fa’an iha Timor-Leste to’o oras ne’e sira rasik mos seidauk hetan kona-ba ida ne’e. “Ami seidauk hetan informasaun kona-ba sigaru espair karik ami hetan informasaun, ami hakarak hateten deit katak sigaru ne’e hanesan faktores risku ida hamosu kankuru. Diak liu ita hapara fuma agora duke ita hetan moras ne’ebe fo perigu ba ita nia moris,” hateten nia.

Ho resposta refere xefe departamentu Saude Ambiental direitamente kontaktu diretor jeral Ministeriu Saude hodi kolia kona ba asuntu ne’e no diretamente hetan kedas orientasaun hodi halo inspesaun ba iha loja sira. Iha inspesaun tuir diretor Romano katak konsege rekolla sigaru barak iha loja sira maibe hasoru problema entre nain sira fo razaun katak ida ne’e laos data espair maibe data de produsaun. “Ami hasoru problema bainhira tun ba halo inspesaun ba sasan tanba sira dehan data ne’e produsaun maibe ami foti tanba laiha data espair,” hateten nian. Nia informa katak sira kontinua halo reakolia ba iha sigaru sira iha Dili laran hodi halo estudu ba iha sigaru hirak ne’e. (BT)

Business Timor

Governu Aprova Ona Proposta OJE 2016 Ho Valór Biliaun $1.455

$
0
0

Liu-hosi reuniaun Konsellu Ministru ne’ebé hala’o iha loron Tersa (20/10/2015), governu konsege halo aprovasaun ba Orsamentu Jerál Estadu (OJE) tinan 2016 ho totál montante biliaun $1.455.

 “Konsellu Ministu aprova tiha ona proposta lei orsamentu jerál estadu ba tinan 2016 nian. Orsamentu jerál estadu ba tinan 2016 ne’ebé sei submete ba Parlamentu Nasionál hodi halo debates polítikas ho totál biliaun 1.4 55,” Xefi Governu Rui Maria de Araújo hateten ida ne’e liu-hosi konferénsia ba imprensa iha Palásiu Governu, Díli, Kuarta (21/10/2015).

Rui esplika, prosesu preparasaun OJE ba tinan 2016 hahú kedes iha fulan Maiu tinan ida ne’e. Prosesu naruk liu-hosi planeiamentu ne’ebé ministériu ou instituisaun ida-idak hala’o. “Iha tempu ne’ebá polítiku hosi fiskál estadu nian Governu estabelese envelope fiskál globál ida no halo distribuisaun ba ministériu ou instituisaun sira ida-idak halo sira nia planu,” nia dehan.

Rui hatutan, infelizmente hanesan prosesu orsamentais hotu-hotu, ita nia rekursus limitadus, maibé ita nia nesesidades boot liu ita nia rekursu ne’ebé iha. Ne’eduni, Governu tenke halo ezersísiu boot oinsá atu bele kumpri ho envelope fiskál.

Kona-ba envelope fiskál define 1.3 maibé infelizmente tanba nesesidades estadu nian barak no iha tinan ne’e (2015), OJE totál um pontu sinku (1.5) biloens resin hatun to’o 1.3 tan ne’e defisil teb-tebes tanba nesesidades estadu nian tomak.

Entretantu, kestiona kona-ba polítika poupansa estadu nia no mós despezas superflue, nia hateten, fatór sira ne’e hotu tama iha inkonsiderasaun hafoin ba iha prosesu diskusaun. (Jon)

Business Timor

TAEKWONDO LORI VITORIA MAI TL

$
0
0

Atletas taekwondo nain ualu lori vitoria mai Timor Leste, hafoin partisipa kompetisaun taekvondo Internasional Uty pro championchip iha kupang.

Eventu ne’ebe hala’o loron rua (18-19 Outobru) ne’e partisipa husi Thailandia, Filipina, Timor Leste, inklui Indonesia.

“Ami aranka ba Nusa Tenggara Timur (NTT) iha loron 15, hamutk oficia treinador nain tolu no atletas nai ualu, hamutuk nain sanolu resin ida, i atleas hirak ne’e, hotu konsege okupa fatin primeiru lugar, tuir ida-idak ninia klase no kategoria”, informa trenador Mateus Soares ba jornalista hafoin sorumutu ho sekretariu estadu Leovigildo da Costa Hornay, iha salaun Sekretaría Estadu Estadu Juventudi no desportu (SEJD) ex-sional Lecidere, Kinta (22/10).

Nia hatutan, primeru lugar hodi oru medalla emas ne’ebé atleta sira hetan husi kompetisaun ne’e mak, atleta David Alex Junior joga iha (kategoria idade 7 – 8 ho klasse 27 kg), atleta Jeovania da Costa Pires (kategoria idade 7 – 8 ho klasse 25 kg), atleta Aquaria Lelolinda (kategoria idade 10 – 11 ho klasse 31 kg), atlata Imaculada Conceição Lelo Carvalho Mendes (kategoria idade 11 – 12 ho klasse 33 kg, atleta Bosco Bou Ramalho (kategoria idade 12 – 13 ho klasse 39 kg, atleta Sidnio Soares da Costa Gutteres (kategoria idade 12 – 13 ho klasse 35 kg), atleta jorge Pedro Perreira (kategoria idade 12 – 13 ho klasse 44 kg), atleta Leovano do Rego Varudo Martins (kategoria idade 10 – 11 ho klasse poomse ka hatudu atrakasaun individual), i atletas hirak ne’e, hetan akompanñamentu mós husi maluk ofisial treinador mak, Julio Roques no Jacob Efi núdar treinador poomse ka atraksaun ninin.

Nia realsa, la iha apoiu husi federasaun no SEJD rasik, treinador rasik mak esforsu tau osan $2000 resin hodi responde atletas sira ninia nessesidades durante semana ida iha Kupang.

Iha parte seluk, atleta Sidonio Soares da Costa sente kontete tanba bele reprezenta TL iha mundu.

“Hau husu ba Governu liu husi SEJD ninia apoiu, hodi bele kria kondisaun ne’ebé diak ba ami, nune’e ami bele treinu ho diak no badinas, hodi bele halo prepasaun diak liu tan, ba ami lori nafatin vitoria mai TL”, nia husu.

Tantu Sekretariu Estadu Joventude no Derportu, Leovigildo da Costa Hornay apresia atletas sira no agradese treinadores no inan aman husi atletas, tanba ho sira esforsu tomak, mak atleta hirak ne’e, bele bá partisipa eventu no konsege hamorin duni naran Estadu TL iha Indonesia.

Iha oportunidade ne’e, nia husu atletas sira atu kontinua badinas treinu hodi haburas liu tan talenta no aumenta prestasaun diak liu tan, maibe tenki tau estuda mos.

Nia esplika, ba tinan 2016 ne’e, Governu sei kria politika ne’ebé adekuadu no prioridade ba federasauns hot-hotu, nune’e bele kria kondisaun ne’ebé saudavel no sustentabilitade ba sira ninia aktividades. Ito

Jornal Nacional

KAK ENTREGA DOKUMENTUS XANANA GUSMÃO BA MP

$
0
0

Komisaun Anti Korupsaun (KAK), entrega ona rezultadu investigasaun ba dokumentus korupsaun ne’ebe eis Primeiru Ministru (PM), Kay Rala Xanana Gusmão lori ba KAK iha tinan hirak liu ba ne’e ba ona Ministeriu Publiku (MP).

“Dokumentus ne’ebe iha tinan hirak liu ba eis PM Xanana entrega mai ami ne’e, ami halo investigasaun hotu ona no haruka tiha hotu ona ba iha MP no agora iha Prokurador sira nia liman,”hatete Komisariu KAK Aderito Tilman ba jornalista sira, Kinta (22/10), iha salaun enkontru Ministeriu Solidaredade Sosial, Caicoli, Dili.

Komisariu KAK Aderito Tilman dehan, iha dokumentus ne’e relasiona ho kazu sira hanesan, abuzu de poder, pekulatu, pekulatu de uzu, partisipasaun ekonomia negosiu ho sira seluk tan.

Iha oportuniadade ne’e, Aderito Tilman hatete, agora dadauk iha kazu balun KAK halo hela investigasaun no hetan delegasaun husi Ministeriu Publiku, no kona ba kazu saida, ida ne’e labele fo sai ba publiku.

Wainhira husu kona ba iha tinan 2015, kazu hirak maka KAK investiga no husi kazu sira ne’e hira mak haruka ona ba MP no hira mak KAK seidauk investiga, Aderito hatete, nia la iha data fixu.Des

Jornal Nacional

Drones vão vigiar praias australianas para detetar tubarões

$
0
0

Sydney, 25 out (Lusa) -- Drones vão vigiar as praias mais populares da Austrália como parte de uma nova estratégia, hoje anunciada, para manter a segurança dos banhistas, após uma série de ataques.

A incidência de ataques com tubarões na Austrália é das mais elevadas do mundo -- só este ano registaram-se 13 em New South Wales, com um morto e sete feridos.

Como resposta a um problema que pode também prejudicar a indústria do turismo, o estado mais populado do país revelou um plano de cinco anos que inclui sonares e vigilância aérea reforçada.

O ministro das indústrias primárias, Niall Blair, explicou que esta abordagem segue as sugestões deixadas por especialistas numa cimeira recente sobre tubarões, em Sydney.

"Temos orgulho em ser a primeira jurisdição no mundo a adotar uma abordagem integrada para manter as nossas praias seguras", disse.

O plano, com um orçamento de 16 milhões de dólares australianos (10 milhões de euros), para proteger banhistas e surfistas, minimizando, ao mesmo tempo, o risco para os tubarões, vai recorrer a drones para disponibilizarem imagens em tempo real, além de vigilância com helicópteros.

Em fevereiro, um surfista japonês morreu depois de um tubarão lhe ter arrancado as pernas. Outros 12 ataques graves registaram-se na costa de New South Wales, com mais de 2.000 quilómetros.

Em 2014 registaram-se apenas três ataques neste estado. Os especialistas acreditam que os ataques estão a aumentar à medida que os desportos aquáticos se tornam mais populares e o peixe se move para mais perto da costa.

ISG//ISG

Pelo menos 100 feridos num acidente de ferry entre Hong Kong e Macau

$
0
0

Hong Kong, 25 Out (Lusa) - Pelo menos 100 pessoas ficaram feridas hoje, quando um ferry de alta velocidade que ligava Hong Kong a Macau embateu num "objeto não identificado" na água, revelaram as autoridades locais.

A Agência France Presse (AFP) refere imagens de pessoas feridas a serem retiradas do barco em macas e com máscaras de oxigénio num cais de Hong Kong, onde cerca de 20 ambulâncias já as aguardavam.

As autoridades receberam um telefonema cerca das 18:00 locais (10:00 em Lisboa) alertando para o facto de o ferry - com 163 passageiros a bordo -- ter ficado sem energia após um acidente perto da ilha de Lantau.

Os passageiros descreveram um caos no interior do barco após a falta de energia, que deixou as pessoas feridas desorientadas no escuro, e a imprensa local refere uma grande operação de resgate, com serviços aéreos, polícia marítima e bombeiros e o barco a ser rebocado de volta para Hong Kong.

A segurança das águas de Hong Kong foi posta em causa após um acidente que causou a morte de 39 pessoas em 2012, quando um ferry rápido colidiu com um barco de recreio perto de ilha de Lamma.

Um inquérito subsequente concluiu que uma "litania de erros" contribuíra para aquele que é considerado o pior desastre marítimo local em 40 anos, tendo abalado o centro financeiro asiático e manchado o histórico de segurança de um dos portos mais movimentados do mundo.

Posteriormente, em junho passado, mais de 50 pessoas ficaram feridas quando um ferry embateu num paredão junto à costa.

HSF // SMA

Nova roda-gigante em forma de oito alarga entretenimento extrajogo em Macau

$
0
0

Macau, China, 25 out (Lusa) -- Uma roda-gigante em forma de oito começará a girar na terça-feira na 'strip' de casinos de Macau, voltando holofotes para o entretenimento numa cidade que quer reduzir a sua dependência económica do jogo e dos grandes apostadores.

Além da roda-gigante do "Studio City", cujo projeto inicial nem sequer contemplava área de jogo, estão a crescer no Cotai (a 'strip' de Macau) um par de palácios e uma Torre Eiffel, também com oferta mais focada no lazer e menos no jogo, cujas receitas estão em queda desde há mais de um ano.

Das seis operadoras com licença de jogo em Macau, três já deixaram a sua pegada nesta parcela de aterros entre as ilhas da Taipa e de Coloane, enquanto as restantes três vão a caminho. Até ao final de 2017, todas terão um "pedaço" onde antes era mar e depois terra pouco cobiçada.

O "Studio City", que abre na terça-feira, tem uma ampla componente extrajogo, com a oferta a incluir um simulador de voo 4D dedicado ao Batman, um estúdio de gravação de programas de televisão e uma sala de espetáculos - que, em fevereiro, vai ser palco da estreia de Madonna em Macau -, para atrair mais turistas chineses que potencialmente acabarão o dia junto a uma mesa de pano verde.

Esta aposta em diferentes atrações é vista como uma forma de Macau se moldar mais ao estilo de Las Vegas, ou seja, como um destino turístico de massas, e assim reduzir o peso do "jogo VIP".

A aposta no entretenimento é, contudo, como refere um artigo recente do Financial Times, uma estratégia de "alto risco", porque tradicionalmente a componente extrajogo lidera as perdas no seio das operações dos casinos.

Esta semana, o secretário para a Economia e Finanças de Macau, Lionel Leong, reiterou, contudo, que o Governo da região vai continuar a limitar o número de licenças para novas mesas de jogo e espera distribuí-las da melhor forma no mercado de massas, precisamente para incentivar as operadoras a explorar a vertente não-jogo e assim promover a almejada diversificação da economia.

Detido maioritariamente pela Melco Crown, liderada por Lawrence Ho, filho do magnata dos casinos Stanley Ho, e do milionário australiano James Packer, o "Studio City"é o segundo complexo a abrir portas este ano em Macau, depois de a Galaxy, de interesses de Hong Kong, ter inaugurado, em maio, a segunda fase do seu empreendimento no Cotai.

Apesar de as receitas dos casinos continuarem em queda, prosseguem os projetos milionários traçados em tempo de 'vacas gordas' para a 'strip'. No entanto, houve pedidos de adiamento, como sucedeu com a Sands, que solicitou a extensão do prazo para concluir o "Parisian", que inclui uma réplica da Torre Eiffel (com metade do tamanho da original) e é um dos três projetos com abertura prevista para a segunda metade de 2016.

O "Parisian" fica perto do Venetian, o maior casino do mundo integrado num 'resort' com canais e gôndolas e uma praça de S. Marcos a imitar Veneza.

Também para essa altura está prevista a abertura do MGM Cotai, cuja operadora é liderada por Pansy Ho, também filha de Stanley Ho. Antes, porém, a 'strip' deve conhecer o "Wynn Palace", a 25 de março.

A última operadora a instalar-se vai ser a Sociedade de Jogos de Macau (SJM), fundada por Stanley Ho, com abertura prevista para 2017 do "Lisboa Palace", o terceiro com a "marca Lisboa" no território, que vai ter ainda um "Palazzo Versace", fruto de uma parceria com a famosa casa de moda.

São projetos em curso numa altura em que o Executivo de Macau realiza um estudo sobre a revisão intercalar do setor do jogo, encomendado a uma instituição académica, que deve estar concluído até final do ano.

A revisão intercalar abrange oito aspetos, nomeadamente, o impacto do setor na economia e na sociedade, a relação entre a componente jogo e extrajogo e o cumprimento dos contratos por parte das operadoras, em particular, se têm assumido a responsabilidade social.

Esta revisão intercalar antecede a renovação das licenças de jogo entre 2020 e 2022.

DM // MP/PJA
Viewing all 16014 articles
Browse latest View live


<script src="https://jsc.adskeeper.com/r/s/rssing.com.1596347.js" async> </script>