Quantcast
Channel: - TIMOR AGORA
Viewing all 15986 articles
Browse latest View live

EMPATE SPORTING x BENFICA (0 – 0) DÁ TÍTULO ANTECIPADO DE CAMPEÃO AO FC PORTO

$
0
0

FC Porto campeão português de futebol

O FC Porto sagrou-se hoje campeão português de futebol pela 28.ª vez, ao beneficiar do empate a zero entre o Sporting e Benfica, em jogo da 33.ª e penúltima jornada da I Liga.

Os 'dragões', que apenas jogam no domingo, em casa frente ao Feirense, têm quatro pontos de avanço sobre os dois rivais de Lisboa, que apenas podem somar mais três.

Na luta pela segundo lugar e com um encontro por jogar, o Sporting, que dá acesso à pré-eliminatória da Liga dos Campeões, passou a ter vantagem no confronto direto em relação ao Benfica.

NFO // NFO | Lusa

Sérgio Conceição dedica título aos pais e distribui méritos

Sérgio Conceição dedicou hoje o seu primeiro título de campeão na carreira aos seus pais, falecidos, distribuindo os méritos com os futebolistas, o staff do clube e o presidente Pinto da Costa.

"Na minha apresentação tinha dito que no fim desta época iria agradecer a duas pessoas que iriam estar muito contentes, que são os meus pais [falecidos]. Para eles este título", disse, emocionado, em curta conversa com os jornalistas, interrompida pelo entusiasmo dos festejos.

Conceição escusou-se a assumir o protagonismo do êxito, partilhando-o com todos: "Não sou o treinador, somos mais do que os cinco da equipa técnica, é o departamento médico e toda a estrutura. Merecem e estão de parabéns. Uma palavra para o presidente que me deu a oportunidade de trabalhar num clube que me diz muito e estou muito feliz por isso".

O treinador agradeceu à esposa e filhos que consigo "sofreram" -- "não é fácil levar um barco destes para a frente, sendo exigente comigo próprio e com os seus" -- num ano que classificou de "fabuloso".

"Há muita gente atrás deste título, sou apenas a pessoa, o líder que dá a cara, mas muita gente está de parabéns. O principal responsável do êxito é o FC Porto", reforçou.

Sérgio Conceição revelou que já teve a "oportunidade de agradecer aos jogadores, incansáveis esta época, sob uma liderança muito exigente, muito rigorosa".

"Tiveram grande capacidade de trabalho, grande humildade e reconheceram que tinham de trabalhar muito para sermos felizes. Foram os verdadeiros obreiros. Tal como [os adjuntos] o Vítor Bruno, o [Siramana] Dembélé, o [Diamantino] Figueiredo, o Eduardo [Oliveira], toda a estrutura. E o nosso presente que foi muito importante", concluiu.

RBA // NFO | Lusa

PD decide se aceita viabilizar futuro Governo depois das eleições

$
0
0

Díli, 06 mai (Lusa) - O Partido Democrático (PD), atualmente na coligação do Governo em Timor-Leste, só decide depois das eleições legislativas antecipadas de sábado com quem aceitará participar numa eventual aliança para o próximo executivo, disse hoje o seu líder.

"Se continuamos com a Fretilin ou se vamos com a AMP só decidimos depois da eleição. Vamos discutir isso numa conferência do partido", afirmou o presidente do PD, Mariano Sabino, à Lusa.

"Para o PD o importante é a consistência do programa. O PD defende uma governação inclusiva baseada num programa adequado. Mas consideramos que o importante é um Governo de inclusão", afirmou.

Quarta força política no atual parlamento, o PD é um dos partidos mais consolidados no palco político timorense, podendo ser determinante para a formação do VIII Governo, caso nenhuma força política consiga maioria absoluta.

Recorde-se que o PD integrou formalmente o V Governo, teve militantes seus na equipa do VI - ambos ao lado do Congresso Nacional da Reconstrução Timorense (CNRT) de Xanana Gusmão que agora lidera a Aliança de Mudança para o Progresso (AMP) - e, integra a coligação minoritária do VII Governo com a Frente Revolucionária do Timor-Leste Independente (Fretilin).

Apesar da proximidade dos últimos meses entre PD e Fretilin - ambos os partidos têm feito a sua campanha assente, em parte, no programa do VII Governo -, observadores notam que o partido de Mariano Sabino poderá, facilmente, apoiar a AMP na formação do Governo.

Sabino, que falou à Lusa durante um comício do PD em Díli, insiste que o seu partido continua empenhado em trabalhar em prol da construção do Estado e da nação.

"Temos vindo a construir o PD para ajudar a construir a nação. Estamos firmes para realizar toda a visão do Estado para construir uma sociedade democrática, civilizada e moderna", disse, afirmando que "a base do PD é nacionalista, democrática e religiosa".

Depois de passar praticamente toda a campanha fora da capital, o PD reuniu hoje a primeira grande ação de campanha em Díli, concentrando alguns milhares de pessoas num campo de futebol na zona do Cristo Rei, parte oriental da cidade.

Um palco rudimentar, montado nas traseiras de um camião, com alguns cartazes a evocarem a figura mais emblemática do partido, Fernando Lasama de Araújo, o histórico dirigente juvenil da resistência timorense que presidiu ao PD desde a sua fundação, em 2001 e até á sua morte, em junho de 2015.

Questionado sobre a campanha, Sabino disse que as referências histórias que têm marcado o debate são importantes, mas que "o futuro é mais importante" porque muitos continuam à espera de beneficiar com o desenvolvimento.

"Temos que acelerar o desenvolvimento porque o povo continua à espera do desenvolvimento social e cultural, económico e de infraestruturas. Continua à espera da modernização da sociedade e das instituições", disse.

"A cultura da resistência tem que ser agora transformada numa cultura de Estado que tem que trabalhar para criar e fortalecer instituições nacionais e regionais, reforçando a governação até à base e ajudando a libertar Timor-Leste da lista de países frágeis", afirmou.

Opinião ecoada pelo secretário-geral, António da Conceição, que afirmou que o PD continua "forte e unido" e que apesar de alguns terem saído para apoiar a AMP, a direção "continua sólida" apoiada pelos militantes.

Conceição lamenta que, durante a campanha, se tenha visto "algum retrocesso político" com trocas de críticas entre os líderes máximos do país que deveriam mostrar "uma direção firme de futuro" em vez de olhar para o passado e para a divisão.

A campanha termina na quarta-feira e os timorenses podem votar entre as 07:00 e as 15:00 de sábado.

ASP // MSF

Vários feridos ligeiros em alegado ataque a caravana da AMP

$
0
0

Díli, 06 mai (Lusa) - Várias pessoas ficaram ligeiramente feridas quando militantes da coligação da oposição, a Aliança de Mudança para o Progresso (AMP), foram alegadamente atacados quando regressavam de uma ação de campanha no leste do país.

Fonte da AMP disse à Lusa que uma coluna de militantes do partido que regressava de um comício em Uatolari (município de Viqueque, a sudeste de Díli) foi "atacada por militantes" da Frente Revolucionária do Timor-Leste Independente (Fretilin).

"A informação é de que várias pessoas ficaram feridas. Foram atingidas com pedras. Há pelo menos dois carros com vidros partidos", explicou uma fonte da coligação, que está a realizar este fim de semana várias ações de campanha na zona leste do país.

Segundo a coligação, que lamenta o que diz ser o "comportamento antidemocrático" dos militantes da Fretilin, os feridos incluem oito pessoas da aldeia de Babulo, dois de Vesoru e seis de Afalokai.

A campanha para as eleições legislativas antecipadas do próximo sábado termina no dia 10 de maio.

Julio Hornay, comandante da Polícia Nacional de Timor-Leste (PNTL), desdramatizou o incidente explicando que se tratou de "um grupo de crianças e jovens" que lançaram pedras, com fisgas, contra os militantes da AMP.

"As crianças atiraram com fisgas e acertaram alguns militantes depois da campanha. A polícia interveio de imediato e acabou a coisa. Ficou tudo controlado", disse à Lusa.

"Falei logo com o comandante do município assim que soubemos da situação e ele confirmou que está tudo calmo", explicou.

José Somotxo, ministro da Defesa e Segurança, disse à Lusa ter confirmado a mesma informação, explicando que não se tratou de um incidente grave.

"A polícia interveio e a situação voltou à normalidade", explicou.

Confrontado com a acusação da AMP, José Reis, secretário-geral adjunto da Fretilin, disse à Lusa que as informações confirmavam o incidente, mas considerou que os militantes do seu partido tinham "reagido a provocações" de alguns militantes da AMP.

"Quando vinham na desmobilização da campanha passaram por uma zona onde estavam concentrados alguns militantes da Fretilin. Começaram a gozar e a provocar e alguns responderam", explicou à Lusa.

"Cabe agora à polícia investigar os incidentes e tomar medidas que tenham que ser tomadas. Não temos ainda informação detalhada sobre tudo o que aconteceu", disse.

ASP // MSF

António Guterres destaca diversidade e importância da CPLP no Dia da Língua Portuguesa

$
0
0

Lisboa, 05 mai (Lusa) -- O secretário-geral das Nações Unidas, António Guterres, destacou hoje a importância da diversidade contra as tentativas de uniformização a que se assiste e disse que a CPLP tem nesta matéria um "papel essencial a desempenhar".

No Dia da Língua Portuguesa e da Cultura da CPLP (Comunidade dos Países de Língua Portuguesa), António Guterres fez um pequeno discurso, em português, nos Jardins das Nações Unidas, em Nova Iorque, no qual elogiou a diversidade da CPLP, com países em todos os continentes.

"É necessário dizer que nós na CPLP nos orgulhamos da nossa diversidade, reconhecemos que as nossas próprias sociedades são multiétnicas, multiculturais, multirreligiosas, e que isso é um bem, não é uma ameaça, e que isso deve ser valorizado, e afirmado, e que isso deve ser uma lição para outras partes do mundo, outros povos, outras culturas. E penso que a CPLP tem aqui um papel essencial a desempenhar", disse António Guterres no discurso, disponível na página oficial da ONU na internet.

Afirmando que a celebração de hoje foi a primeira clara manifestação da língua portuguesa nos Jardins das Nações Unidas, Guterres afiançou que um dos pontos fundamentais do seu mandato é "exprimir a importância do multilinguismo nas Nações Unidas", contra um "mundo uniformizado em que todos falem a mesma língua".

Porque é preciso um mundo em que cada um fale a sua língua, porque são precisas "umas Nações Unidas baseadas na diversidade", disse.

Umas Nações Unidas baseadas na diversidade "contra essa tentativa de uniformização a que estamos assistindo e que causa um empobrecimento desnecessário da comunidade internacional", disse António Guterres, insistindo que a diversidade é um valor essencial num mundo onde existem "várias tentativas de isolamento" e se se assiste ao reacender de "expressões de racismo, de xenofobia" e de condenação "do outro só porque o outro é diferente".

Neste mundo os países da CPLP podem ser uma ponte e um fator de harmonia, capaz de ajudar os outros e de prevenir novos conflitos e tentar contribuir para a resolução de atuais conflitos, disse também o secretário-geral.

Guterres lembrou ainda os 20 anos da atribuição do prémio Nobel da Literatura a José Saramago e disse que muitos outros autores de língua portuguesa o mereciam, concluindo que tudo fará para que a língua portuguesa e a cultura dos países da CPLP tenham nas Nações Unidas "uma manifestação cada vez mais forte como símbolo da diversidade".

O dia 05 de maio foi instituído em 2009 como Dia da Língua Portuguesa e da Cultura na CPLP.

FP // ANP.

Xanana-Assanami Husu Ema Hotu Fó Ónra ba Jornalista

$
0
0

Eis-Komandante FALINTIL, Kay Rala Xanana Gusmão ho eis Vise Sekretáriu Jerál RENETIL, Mariano Assanami Sabino husu povu tomak atu hakruk no presta ómenazen ba jornalista sira ne’ebé mate iha funu tanba defende direitu umanus no lialos.

Relasiona ho loron liberdade imprensa mundiál ne’ebé monu iha loron kinta horsehik (3/5), lidera na’in rua ne’e konsidera loron ida ne’e importante ba liberdade imprensa mundu tomak tanba prejensa jornalista defende lialos hato'o informasaun ba públiku, ne'e duni Timoroan sira tenki fó ónra ba jornalista tomak.

Prezidenti Partidu Aliansa Mudansa ba Progressu (AMP), Kay Rala Xanana Gusmão haktuir loron 3 fulanMaiu nuda'ar loron importante ba jornalista sira, tanba konsensia kiberdade imprensa defende diretus umanos ho lei internasionál.

Xanana haktuir, bainhira funu hahú iha fronteira entre Timor-Leste ho Indonezia, jornalista internasionál husi Australia na’in rua, Inglatera na’in rua ho Nova Zelandia na’in ida mate iha Balibo. Iha tempu neba hatudu ba mundu katak Indonezia hahú invade ona Timor-Leste.

"Loron 3 maio loron internasionál jornalista sira nian liliu ba liberdade imprensa, ita hotu hakruk ba jornalista sira,"dehan Xanana iha Komisiu públiku Lospalos vila, kinta (3/5).

Timoroan tomak tenki hakruk hodi presta ómenazen ba jornalista sira tanba tempu invasaun Indonezia jornalista lubuk ida mak hakotu iis iha Timor-Leste tanba de’it defende lialos no direitus umanus iha rai ne'e tanba Timor-Leste nia indepedénsia.

Tanba ne’e, Xanana husu ba públiku, militante ho simpatizante AMP tomak iha munisipiu Lautem tenki basa liman ba jornalista sira tanba sira nia kontribuisaun mak ohin loron Timor-Leste hetan indepedénsia.

Entretantu, kampaña politiku aberta iha Bobonaro, Presidente Partidu Demokratiku, Mariano Assanami Sabino kongratula servisu mídia nasionál no internasionál ne’ebé durante ne’e kontribui ona ba prosésu demokrasia iha Timor no mundu.

“Ha’u hakruk no fó omenajen ba jornalista internasionál na’in lima ne’ebé mate iha Timor tanba atu foka sai probema Timor nian ba mundu maibé sira simu konsekuénsia to’o mate,”dehan Assanami iha Bobonaru horseik.

Servisu lorloron jornalista sira nian halo kobre informasaun iha fatin-fatin dala ruma lider balun haree sira ho matan ikun de’it dala ruma mós hirus tan sira.

Tanba ne’e, Assanami husu karik durante ne’e membru PD balun mós inklina aan iha asaun ida ne’e hanesan Presidente Partidu Demokratiku lori membru sira hotu nia naran husu deskulpa ba maluk mídia nasionál no internasionál sira.

Partidu Demokratiku nia prinsipiu mídia sai hanesan klamar ba demokrasia tanba ne’e kuandu mídia la iha demokrasia mos la buras, iha prosesu demokrasia mídia mak sai hanesan kontrolu sosial hodi kontrola prosesu tomak iha nasaun ida ne’e.

Mídia sira nia públikasaun provoka diskusaun iha públiku atu bele hanoin lisuk problema sira ne’ebé mosu hodi fó solusaun tanba ne’e iha demokrasia ida ne’e ema la’os matenek liu.

Ho nune’e ba lideransa nasionál to’o povu bainbain husu atu fó liberdade ba jornalista sira atu bele hala’o knaar hanesan kontrolu sosial.

Iha loron liberdade imprensa mundial ida ne’e, Assanami hakarak fó parabens no apresia ba jornalista Timoroan sira ne’ebé durante ne’e la’o ho kondisaun ladun di’ak maibé ho dedikasaun bele la’o hodi kobre informasaun ba públiku.  

Tanba ne’e karik iha eleisaun antisipada ida ne’e hetan vitoria hakarak fó subsidiu ba instituisaun mídia sira atu bele konstrui nia kondisaun atu nune’e bele sai professionál liu tan.

Assanami hatutan, koalia kona ba subsidiu ba mídia sira la’os atu hamihis sentidu kritiku maibe ne’e atu haforsa instituisaun mídia atu bele haruka sira nia jornalista sira ba halo formasun iha hodi nune’e bele hasa’e liutan koñesementu ba mundu jornalismu nian.

“Ha’u husu ba mídia nasionál sira iha loron liberdade imprensa ida ne’e husu atu kapasita aan nafatin hodi sai mídia ida ne’ebé professionál, imparsiál no neutralidade,” dehan Assanami.

Independente

Assanami promete: Sei dezenvolve marmer no gás fasilita povu Lolotoe moris di’ak

$
0
0

Prezidenti Partidu Demokrátiku, Mariano Assanami Sabino, promete sei dezenvolve, rikusoin Timor nian, liu husi marmer, osan mean no osan mutin Timor nian hodi fasilita povu Lolotoe nia moris di’ak iha future, bainhira hetan fiar husi povu hodi ukun tinan lima mai.

Prezidenti Partidu ho númeru sorteiu rua (2), Mariano Assanami Sabino, aprezenta programa ne’e ba militante no simpatizante sira iha kampaña aberta Kinta (3/5/2018), iha Postu Administrativu, Lolotoe, Munisípiu Bobonaro.

Mariano Assanami Sabino hatutan, alén de marmer, mina no gás, promove mós agrikultura, peskas no pekuária hodi fasilita povu ba moris di’ak.

“Povu rai ida ne’e labele moris hanesan ne’ebé bebeik. Sé Partidu Demokrátiku (PD) manan iha Eleisaun Antesipada (EA) tinan ne’e, mak PD liu husi Ministériu Rekursus minarai ne’ebé agora dadauk ha’u rasik mak kaer ne’e haree ba ita nia rikusoin sira iha rai okos fó ho okos liu liu-iha Lolotoe ida ne’e ami halo ona identifikasaun lubuk ida katak ita iha marmer, osan mean, osan mutin no seluk tan ne’ebé mak ita bele dezenvolve hodi, fó moris di’ak ba povu iha rai ida ne’e. Ita bele halo uma, ita bele halo konstrusaun estrada ne’ebé di’ak, ba ita nia povu sira, tanba ne’e husu ba ita boot sira atu tenki hili Partidu Demokrátiku (PD),” deklara Mariano Assanami Sabino.

Iha oportunidade ne’e, Konsellu Polítika Nasional (KPN) Partidu Demokrátiku, Adriano do Nascimento, afirma tinan 10 nia laran povu fó fiar ba AMP hodi ukun, realidade ne’ebé hatudu, estrada Lolotoe kontinua aat, osan ba idozus no veteranus sira mantein no aat liu tan bainhira simu osan tenki la’o ho distánsia do’ok husi hela fatin.

Tanba ne’e Partidu Demokrátiku promete manan, sei fasilita idozus no veteranus tenki dada besik banku ba komunidade nia hela fatin.

“Sé PD manan ita tenki tane ita nia katuas no ferik sira, tane ho saida? Ita tane sira hodi aumenta tan sira nia osan fulan-fulan la’os ho osan ne’ebé 30 dollar, maibé fulan-fulan tenki aumenta, 30 dollar ba fali 50 dollar, la’os simu fulan nen dala ida maibé sei simu fulan-fulan, nomos la’os lori sira ba iha kantor camat maibé ita sei sosa kareta atu lori osan ne’e mai besik sira,” Adriano afirma.

Nia afirma filozofia PD, fó osan ba ferik no katuas tanba sira laiha ona forsa atu buka osan tanba ne’e Estado mak tenki fo osan no osan ne’e labele sira mak buka maibe, osan mak tenki buka sira, tanba sira labele la’o ona.

Alén de dignifika ferik no katuas, programa seluk ne’ebé PD sei implementa, bainhira kaer ukun mak sei dignifika mós ukun na’in sira liu-liu lider komunitáriu, hanesan Xefi Suku no Xefi Aldeia sira, liu husi kria uma digñu ba sira.


“Ita mós tenki dignifika ita nia ukun na’in sira, liu-liu ita nia xefi suku no xefi aldeia sira. Tanba xefi suku no xefi aldeia sira tenki tuur iha uma dinas ne’ebé di’ak, hanesan liurai hodi ukun nia povu. La’os ida ne’e deit, alén de ne’e sei sosa mós kareta ba xefi suku, no sei sosa mós motor ba xefi Aldeia no nia funsionáriu sira,”Nia promete.

Alén de ne’e PD mós sei halo estrada ne’ebé di’ak ba komunidade Lolotoe, nune’e bele fasilita komunidade lori nia produtu lokál ba Merkadu.

“Estrada ne’e uluk PD sei hamutuk ho AMP halo ona maibé para deit nune’e, hodi dalan ligasaun Maliana mai Lolotoe aat teb-tebes, hodi halo ema barak atu mai iha Lolotoe tenki hanoin barak tanba estrada aat tebes,” Adriano haklaken.

Komísiu Polítiku Partidu ho moto. Ba O Timor Maubere Oan Prontu Serbi” ne’e, hala’o iha Kampu futebol Postu Administrativu Lolotoe ne’e, hetan entusiaizmu maka’as husi militante no simpatizante sira, no hetan mós seguransa másimu husi PNTL Munisípiu Bobonaro.

Kampaña ne’e mós hetan observasaun direta husi órgaun eleitorál CNE, ESTAE nomos observadór Internasionál.

Tuir ajenda Partidu ho númeru sorteiu rua ne’e sei hala’o kampaña jeral iha Postu Administrativu Maliana, Sábadu semana ne’e. ola

GMN TV | Grupo Média Nacional

Prizoneirus 717 sei partisipa EA

$
0
0

Total prizoneirus kompostu husi prizaun Becora, Gleno no Suai, hamutuk 717 mak sei ezerse nia direitu demokrásia hodi partisipa iha Eleisaun Antesipada(EA), relata Diretor Nasionál Servisu Prizoneirus no Reinsersaun Sosial, Helder Marçal Belo ba jornalista, iha prizaun Bekora, Semana ne’e.

Líder prizaun ne’e informa, dadus prizoneirus ne’ebé atu partisipa vota, nia parte entrega ona ba parte STAE no CNE, atu nune’e bele koloka centru votasaun iha prizaun sira ne’e.

“Lista ami hato’o tiha ona, ami mós halo tiha ona konfirmasaun, maibe prizoneirus sira partisipa bebeik ona iha eleisaun sira, kompostu husi eleisaun prezidensial no parlamentar nian, sira iha direitu atu vota, tanba sira nia idade mós priense hotu rekezitus, ne’ebé kompleta tinan 17 ba leten, atu partisipa iha votasaun, númeru ne’ebé partisipa, ami nafatin fo korajen hodi ezerse sira nia direitu nu’udar sidadaun, maske sira iha prizaun laran,” relata diretor nasionál ba diresaun nasionál servisu prizonais.

Diretor ne’e relata tan, antes ne’e ekipa husi CNE no STAE tun ona ba prizaun sira ne’e, hodi halo edukasaun votantes ba prizoneirus no guarda prizonal sira.

“Guarda prizoneiru no liu-liu prizoneirus sira mós iha direitu ba partisipasaun iha sosial polítika, maibe prizoneiru sira ne’e tuir bebeik ona eleisaun dezde 2002 ate agora, ba 2018 nian, ami hato’o tiha ona lista ba STAE, konaba guarda prizonal nia naran no prizoneirus sira, para sira mós bele partisipa iha eleisaun ho di’ak,” hateten Helder Marçal.

Iha biban hanesan, Ministra Justisa, Maria Ângela Carrascalão, mós afirma, nu’udar sisdadaun prizoneirus mós direitu hodi ezerse nia direitu ba vota, bainhira idade atinji ona 17 anos.

“Guarda prizonal no prizoneirus sira, no hotu-hotu iha direitu hanesan, atu hili se se de’it mak atu governa Timor-Leste, portanto ministeriu justisa, liu-liu diresaun prizonal, tenke haruka lista ida ba STAE, maibe ida nene’e haruka ba ona,” katak Maria.

Governante ne’e apela ba prizoneirus hotu, inklui eis prizoneirus sira, bainhira sai husi prizaun, atu hatene hakribi violensia no hatene halibur malu, iha maturidade hodi bele harí estadu de direitu di’akliu.

Antes ne’e, diretor jeral STAE Acilino Manuel Branco hateten, STAE tenta konfirma ona ho prizaun Bekora, Gleno no Suai hodi rekolla dadus konaba prizoneirus nian, hodi nune’e ekipa teknika bele distribui kabina de votus  no koloka ekipa fizkais no obsevador ba sentru votasaun iha prizaun sira.

Enkuantu, eleisaun antesipada sei realija iha loron 12 fulan Maiu tinan 2018, tuir kalendariu ne’ebé Prezidente Repúblika, Francisco Guterres Lú-Olo anunsia no fo sai iha Jornal da Repúblika hafoin deklara disolve Parlamentu Nasionál (PN) iha 26 fulan Janeiru tinan ne’e. Say

GMN TV | Grupo Média Nacional

Kampaña Ne’e Lori Programa ba Povu

$
0
0

DILI, (TATOLI) – Sekretáriu Jerál Partidu Frente Revolusionária Timor-Leste Independente (FRETILIN), Marí Alkatiri, hateten kampaña eleitorál ho objetivu aprejenta programa oinsá hadi’a povu nia-moris.

“Ita komesa haree katak iha problema balun, maibé FRETILIN sei buka atu ajuda kontrola kestaun hirak ne’e”, Marí ba jornalista sira liuhosi konferénsia imprensa ne’ebé hala’o iha sede Komité Sentrál FRETILIN (CCF-sigla portugés) Komoro, ohin.

Antes ne’e, orgaun eleitorál Komisaun Nasionál ba Eleisaun (CNE-sigla portugés), Alcino Barris, rekomenda ba lider Partidu Polítiku (ParPol) sira atu faan programa ba povu la’ós hatun malu no loke ida-idak nia frakeza iha ámbitu kampaña eleitorál.

Jornalista: Xisto Freitas | Editora: Rita Almeida

Imajen: Sekretáriu Jerál partidu FRETILIN, Marí Alkatiri, bainhira halo intervensaun iha kampaña eleitorál ne'ebé hala'o iha munisípiu Likisa, segunda, (23/4). Foto António Goncalves

Notísia relevante:

STAE Identifika Laiha Manipulasaun Bulletin Votus Iha Kovalima

$
0
0

DILI, (TATOLI) – Diretór Jerál Sekretariadu Tékniku Administrasaun Eleitorál (STAE), Acilino Manuel Branco dehan, informasaun espalla iha sosiál media ne’ebé hateten katak iha manipulasaun bulletin votus iha sentru votasaun ida, iha munisípiu Kovalima, “ne’e la los”.

“Iha verifikasaun deskobre duni katak iha livru ida, tahan ida ka rua fo’er maibé la’ós livru tomak iha sinál ka kuak refere ba partidu ka koligasaun ida, tanba ne’e informasaun ida ne’ebé espalla kompletamente la loos”, Acilino Manuel Branco esplika iha konferénsia imprensa ohin.

Nia dehan, issue manipulasaun votus ne’e la’ós buat foun iha eleisaun, maibé tanba situasaun agora bele halo ema entrepeta oin-oin.

STAE halo ona verifikasaun, bulletin votus sira ne’ebé fo’er iha munisípiu balun, sira konkorda katak la presiza transporta ba sentru votasaun, maibé tau de’it karimbu la uza/canceladu, para dehan bulletin ida ne’e la uza ona, para nune’e aban bain rua bulletin sira labele uza tan iha prosesu votasaun.

Hafoin tau karimbu “la uza”, sei tau akta ida atu hatete katak iha períodu verifikasaun ne’e, bulletin votus hirak mak hetan situasaun ne’e, serial hira no aprova husi Diretór STAE munisípiu hira ninia ho reprezentasaun husi CNE no sasin husi fiskais no partidu polítiku no koligasaun hotu nó mós husi parte komandu PNTL nia reprezentante iha sentru verifikasaun.

Ba kazu Kovalima nian, komprova bulletin la kuak maibé, fo’er ho tinta tanba prosesu impresaun ho mákina ne’ebé mak boot no tenke imprime ho kuantidade ne’ebé mak barak dala ruma tinta nia been bele haksoit no belit iha bulletin sira balun.

Entretantu, STAE distribui ona material sensitivu ba munisípiu 12 inklui Rejiaun Administrativu Espesiál Oekusi Ambenu (RAEOA) no Diaspora atu sidadaun sira bele ezerse sira nia direitu iha Eleisaun Antisipada iha loron 12 Maiu.

Dadus husi STAE hatudu katak iha eleisaun ida ne’e rejista ona 784.286 eleitores no sentru votasaun 885 ne’ebé espalla iha territóriu no Diaspora ho estasaun votu 1160.

Jornalista: Julia Chatarina | Editór: Manuel Pinto

Imajen: Diretór Jeral Sekretariadu Tékniku Administrasaun Eleitoral (STAE), Acilino Branco halo konferensia imprensa ohin hodi klarifika informasaun konaba manipulasaun buletin votu ne'e la los. Imajen Tatoli/Egas Cristovão

Konsellu Ministru Mak Deside Naran Ba Ró Patrollamentu

$
0
0

DILI, (TATOLI) – Primeiru-Ministru, Marí Alkatiri, hatete Konsellu Ministru (KM) mak bele deside naran ba ró patrullamentu, la’ós ministru.

“Ne’e la’ós kompeténsia ministru ida nian hodi indika naran tuir ninia hakarak. Tanba ne’e maka ha’u dehan se Konsellu Ministru la deside, entaun hein lai bainhira Konsellu Ministru halo enkontru maka deside atu fó naran saida”, Xefe Governu esklarese ba jornalista sira iha sede Komité Sentral FRETILIN, Komoro, ohin.

Alkatiri hatutan Governu deside apaga naran Kay-Rala Xanana Gusmão hosi ró patrollamentu ba Unidade Polísia Marítima (UPM) ne’ebé ajuda hosi nasaun doadór balun tanba KM uluk seidauk deside naran ba ró ne’e.

“Kuandu ró ne’e to’o ha’u buka hatene ba Konsellu Ministru uluk ne’e deside buat ruma ba ró ne’e nia naran ka lae. Maibé, Primeiru-Ministru Sestu Governu Konstitusionál, Rui Maria de Araújo, klarifika katak nia nein hatene tan ró ne’e atu mai”, afirma.

Xefe Ezekutivu ne’e dehan akordu ne’e Ministru Seguransa iha altura ne’ebá, Longuinhos Monteiro, maka halo ho nasaun doadór balun depois Longuinhos rasik maka unilateralmente indika naran ba ró refere.

Tanba ne’e, saida mak akontese, Marí Alkatiri katak la’ós kontra naran, maibé koensedénsia ne’ebé furak loos maka ró ne’e to’o ho Kay-Rala Xanana nia naran iha tempu kampaña.

“Ne’e signifika saida? Ha’u hanoin Xanana mós la kontente tanba buat ne’e la loos, entaun nia (Xanana) rasik la reazen”, tenik.

Alkatiri salienta Governu sei tau eroi sira ne’ebé mate ona nia naran ba ró ne’e, maibé la’ós eroi sira ne’ebé sei moris.

Jornalista: Xisto Freitas | Editora: Rita Almeida

Imajen: Foto espesiál

Kazu Kontentor Arguidu 2 Tama Prosesu

$
0
0

DILI - Tribunal Rekursu altera tiha ona desizaun primeira distansia konaba kontentor 9, neebe arguidu nain 3 halai lakon tiha ona ba Indonesia, maske TL halo ona akordasaun ida ho Indonesia atu buka tuir ema nee hodi intrega fila fali.

Kestaun nee fo sai husi Prokurador Jeral da Republika, Jose da Costa Ximenes ba Jornalista sira hafoin remata enkontru ho Prezidente da Republika, Francisco Guterres Lu Olo iha Palaciu Prezidensial Bairo Pite, Dili, Segunda, (07/05/2018).

“Hau hanoin Tribunal rekursu altera tiha ona desizaun primeiru distansia ba kazu kontentor 9 ninia, ema nain tolu halai lakon tiha ona ba indonezia no nain rua neebe maka iha, Tribunal rekursu altera primeiru destansia no agora sira kumpri ona, ida Timor oan no ida seluk sidadaun Indonezia ida agora iha ona Prizaun prevetiva, no nia prosesu kontinua lao nafatin,” informa  Prokurador Jeral, Jose da Costa Ximenes.

Nia afirma liu tan, laos kazu droga nee deit maibe, sei iha mos arguidu foun ida konaba droga hotu neebe kumpri ona pena balun, no sai husi neeba tama fila fali ba droga tan, no agora iha ona prizaun preventiva.

Iha fatin hanesan Prezidente da Republika Francisco Guterres Lu Olo mos, suporta total servisu setor justisa nian atu nafatin kompabate criminal ho tipu sira hanesan nee. 

Notisia kompletu lee iha jornal STL edisaun Tersa, (08/05/2018)

Madalena Horta/Lucia Ximenes | Suara Timor Lorosae

Oposição pede anulação de boletins com marcas de tinta

$
0
0
Díli, 07 mai (Lusa) - A coligação da oposição timorense pediu hoje aos órgãos eleitorais que anulem 200 boletins de voto que deviam ser usados nas eleições legislativas do próximo sábado porque têm marcas de tinta que podem suscitar a invalidez do voto.

Arão Noé, responsável da comissão de jurisdição da Aliança de Mudança para o Progresso (AMP), disse aos jornalistas que a coligação tinha já levado o assunto à atenção da Comissão Nacional de Eleições (CNE).

"Detetámos que há umas marcas em alguns boletins de voto, no espaço correspondente ao número 4 [da Frente Revolucionária do Timor-Leste Independente (Fretilin)]", disse hoje em conferência de imprensa.

"A nossa preocupação prende-se com o facto de que, se esses boletins de voto forem usados no dia 12, e se o eleitor escolher outro partido ou coligação, o voto pode acabar invalidado porque tem duas marcas", afirmou.

O responsável da AMP disse que há informações de outros boletins com problemas idênticos detetados em Baucau.

"Sabemos que isto é marca de tinta e não de lapiseira e não dizemos que houve qualquer intenção, não temos provas disso. Só reclamamos porque não queremos que tenha impacto nos votantes", disse.

A descrição do caso na conferência de imprensa da AMP foi diferente das acusações que a coligação fez na sua página no Facebook, em que tenta afirmar que as marcas são intencionais e pretendem beneficiar a Fretilin.

A formulação na página do Facebook levou hoje o ministro da Administração Estatal, Valentim Ximenes, a exigir "respeito" pelos órgãos eleitorais por parte dos partidos políticos.

Num encontro com observadores eleitorais, o ministro lamentou a publicação na página oficial da AMP, afirmando que são acusações graves que têm de ser provadas.

"Este é um estado democrático e de direito. Digo aos partidos para que colaborem com a CNE e STAE para verificar tudo isto. E a nível político, como responsável máximo deste processo, estou disponível para responder a qualquer questão", afirmou.

"Mas não se pode usar a rede do Facebook para atacar as pessoas e desacreditar o processo. Isto não pode ser e não é bom deixar passar em branco", disse.

Num briefing para observadores nacionais e internacionais, Alcino Baris, presidente da Comissão Nacional de Eleições (CNE) admitiu hoje a dificuldade em controlar o que diz ser "propaganda falsa" nas redes sociais.

Referindo-se em concreto a este caso, disse que as acusações pretendem apenas "desacreditar a CNE e o STAE", explicando que a situação foi resolvida, sem problemas, de acordo com a lei.

Segundo explicou, quando os livros foram verificados por responsáveis municipais dos órgãos eleitorais, no caso em Covalima, foi detetado, em conjunto com fiscais partidários e observadores que havia marcas de tinta em pelo menos dois livros, de 50 boletins de voto cada.

"Isso foi comprovado no local. Os boletins foram de imediato carimbados e cancelados. No entanto saiu no Facebook que aquelas marcas foram feitas para beneficiar o partido Fretilin", afirmou Baris.

"Não passa de uma tentativa de desacreditação", disse.

Questionado pela Lusa sobre se a AMP mantinha a confiança nos órgãos eleitorais, Francisco Kalbuadi Lay o secretário-geral do CNRT (maior partido da AMP), disse que se trata apenas de "alertar" para eventuais erros.

"A festa da democracia é para nos respeitarmos uns aos outros. Mas temos de lembrar uns aos outros se sentimos que alguma coisa falha", afirmou.

"Isso não quer dizer que não damos a nossa confiança a CNE ou ao STAE. São órgãos independentes, mas, seja como for, somos todos humanos e podemos falhar qualquer coisa. E é bom que antes do dia 12 se lembre a CNE só disto", considerou.

A campanha termina na quarta-feira e as urnas abrem às 07:00 de sábado (hora local, 23:00 de sexta-feira em Lisboa).

ASP // FPA

Fretilin recusa comentar o que diz serem "provocações" da oposição AMP

$
0
0

Díli, 07 mai (Lusa) - O secretário-geral da Fretilin recusou-se hoje a responder ao que considera serem "provocações" da coligação da oposição, que tem apontado alegadas irregularidades em aspetos da preparação para as eleições antecipadas de sábado em Timor-Leste.

"Não tenho comentários a fazer ao que são acusações sem qualquer base. Não tenho tempo para esse tipo de respostas. Só demonstra que estão inseguros, ao tentar encontrar problemas onde não existem", afirmou Mari Alkatiri em conferência de imprensa.

"Ficaremos a aguardar. Há instâncias competentes para resolver esses litígios", disse aos jornalistas.

Durante a campanha para as legislativas de 12 de maio a Aliança de Mudança para o Progresso (AMP) - coligação liderada por Xanana Gusmão que engloba as três forças da oposição - tem feito vários "alertas" sobre o que diz serem manipulações ao processo eleitoral.

O alerta mais recente diz respeito a supostas marcas de tinta que estão em alguns boletins de voto impressos e transportados para a região de Covalima, na zona ocidental do país.

Na sua página na internet, a AMP sugere que tal é uma tentativa de manipulação do voto.

Mari Alkatiri recusou-se igualmente a comentar relatos de alegados ataques feitos a militantes da AMP que a coligação diz terem sido feitos nos últimos dias em dois pontos do leste do país.

"Não respondo a provocações. A polícia está a investigar os casos. Se houve violação da lei as autoridades atuarão", considerou.

Mari Alkatiri falava em conferência de imprensa na sede do Comité Central da Frente Revolucionária do Timor-Leste Independente (Fretilin), em Díli, no arranque dos últimos dias de campanha para as eleições legislativas antecipadas de sábado.

Na conferência de imprensa participaram ainda José Ramos-Horta, atual ministro de Estado, e Abílio Araújo, ambos fundadores da Fretilin.

José Ramos-Horta mostrou-se surpreendido pelo facto de durante a campanha a AMP ter produzido várias publicações nas redes sociais que põem em cheque a credibilidade dos órgãos eleitorais, Comissão Nacional de Eleições (CNE) e Secretariado Técnico da Administração Eleitoral (STAE).

Ramos-Horta que tem feito campanha pela Fretilin, recordou que a comunidade internacional tem feito "rasgados elogios à CNE e STAE", e considerou que as criticas não são dos líderes máximos da coligação, Xanana Gusmão e Taur Matan Ruak.

"Parecem vir de um pequeno grupo que tem feito muito mau trabalho de media e de relações públicas da AMP", afirmou.

Mari Alkatiri afirmou que a Fretilin manteve, durante a campanha, uma postura "positiva" empenhada em dar a conhecer ao eleitorado o seu programa e disse que o partido já olhou para o seu passado reconhecendo "o positivo e o negativo" do que ocorreu.

"Lamentamos que alguns partidos não tenham falado de programa e tenham feito uma campanha negativa, uma campanha de provocação", disse ainda Mari Alkatiri.

ASP // SB

Juntos com AMP pela descentralização e desenvolvimento

$
0
0
Roger Rafael Soares * | opinião

Falar em descentralização e Poder Local é saber que estamos a falar de um processo de passagem de competências da Administração Central do Estado para Administração Local, que se irá repercutir positivamente no processo de desenvolvimento do país. Mas, é, também, ter a consciência que a implementação da descentralização é um processo moroso, gradual e que exige consenso político, na medida em que envolve uma série de procedimentos, alterações e novas formas de relações de poder político. A descentralização do poder central para os municípios implica não só o desenvolvimento de um quadro jurídico que regule a atribuição das competências do poder central para o poder local, mas também, requer uma maior capacitação, quer dos recursos e meios técnicos, quer financeiros. Quanto maior o alargamento das competências e atribuições aos municípios, maiores serão as responsabilidades e exigências em matérias de gestão financeira, gestão política, gestão administrativa e gestão social.

Nestes termos e face à realidade social de Timor-Leste, a implementação da transferência das competências do Poder central para o Poder local, numa primeira fase, vai no sentido de melhorar as necessidades e condições de vida dos timorenses. Olhando para o processo de descentralização de Portugal, parceiro de cooperação nesta matéria com o nosso país, podemos constatar que este processo não se desenvolveu de uma forma célere, mas passou por várias fases de desenvolvimento, e ainda hoje continua a ser desenvolvido, com o desígnio de um maior alargamento das competências e atribuições aos municípios e freguesias portuguesas.

Quanto maior a descentralização, maior o desenvolvimento. O que em termos práticos significa que a realidade social do nosso país requer um conjunto de políticas e medidas ajustadas à fase de desenvolvimento de Timor-Leste. É óbvio que não poderemos abordar o processo de descentralização na ótica do desenvolvimento da sociedade portuguesa, por exemplo, mas sim na ótica do desenvolvimento da sociedade timorense.

O que significa que os órgãos de administração local têm de dispor de capacidade de ação nos vários âmbitos político, técnico e financeiro. Maior autonomia dos municípios implica terem financiamento suficiente para poderem desenvolver as suas missões e atividades, proveniente não só do Orçamento Geral do Estado, mas, também, das suas receitas próprias. Implica o desenvolvimento de meios e de fontes de financiamento dos municípios, todos eles regulados pela lei. Por outro lado, impõe-se o reconhecimento de eventuais assimetrias entre os municípios, em virtude da posição geográfica, bem como das estruturas e dinâmicas económicas e socais de cada município, que requerem o desenho de políticas e medidas públicas de combate a um desigual desenvolvimento. Já que o intento da descentralização é promover o desenvolvimento justo e equilibrado por todo o território timorense.

Não poderia deixar de referir a importância da participação popular e das comunidades locais, quer no processo de descentralização e Poder local, quer nos processos de decisão do governo local, e é nestes termos que a AMP irá desenvolver o seu trabalho, caso seja eleita. A AMP irá trabalhar para o Povo e com o Povo.

Tal como a Democracia é um processo inacabado e em constante construção, assim o é o processo de Descentralização.

*Rojer Rafael Tomás Soares, Ailili, Manatuto, rrtsoares@hotmail.com

CNE Observa Labarik Ki'ik Barak Envolve iha Kampaña

$
0
0

VIKEKE: Komisaun Nasionál Elisoes (CNE)  observa durante labarik lubuk ida inklui Funsionáriu Públiku balun partisipa ativu iha kompañia polítika ne’ebé hala’o daudaun.

Komisáriu CNE, José Belo informa katak, CNE observa iha kampaña FRETILIN,  no AMP iha Munisípiu Vikeke la’o di’ak, maibé dala barak envolve mós labarik sira.

Tuir nia katak, CNE ho komandu PNTL Vikeke koordena maka'as hodi asegura partidu partidu polítiku nune'e komísiu públiku iha Vikeke la’o hakmatek no labele mosu perturbasaun husi militante partidu seluk.

"Ita haree labarik barak partisipa hodi rona programa partidu nian iha situasaun ne'e,” dehan José ba jornalista iha Vikeke, Sábadu (5/5).

Nia dehan durante mini kampaña partidu polítiku ho koligasaun partidu sira halo labarik minoridade sempre uza atributu partidu no  funsionaliza públiku balun kontinua halai lakon hodi ativu kampaña.

Antes ne'e Komisaun Diretu ba Labarik, KFP, PDHJ, KAK aviza  ba inan aman sira atu labele lori labarik sira partisipa iha kampaña, maibé realidade inan aman maka sai autór lori oan sira tula iha motór no karreta hodi partisipa iha kampaña.

Artur da Luz | Independente

Militante AMP Na'in 4 Hetan Tuda, Rua Kanek Grave

$
0
0

VIKEKE:  Militante Partidu Aliansa Mudansa ba Progresu (AMP) na’in haat (4) hetan tuda husi ema deskoñesidu iha Suku Makadiki Postu Administrativu Uatolari-Vikeke.

Komandante PNTL Munisípiu Vikeke, Superintendente Polisia, Antonino ‘Mauluta’ informa katak, militante AMP sira ne’e hetan no na'in rua hetan kanek grave iha ulun fatuk, hafoin fila husi kompaña iha Vikeke Vila.

Oras ne’e daudauk, polisia eskuadra Uatolari identifika ona suspeitu na’in ida nu'udar autór prinsipál ne'ebé tuda karreta husi militante AMP nian hodi rezulta ema na'in haat kanek.

Vítima sira ne’ebé kanek ekipa polisia no ekipa AMP lori ona ba postu saúde hodi hetan asisténsia saúde.

"Ami identifika ona autór prinsipál na'in ida ne'ebé harahun no hakanek militante sira, maibé ami mós kontinua halo identifikasaun karik envolve mós ema balun tanba prosesu la'o hela," Dehan Mauluta ba INDEPEDRNTE bia telefone, Domingu (6/5)  

Nia hatutan, oras ne’e daudauk PNTL kontinua hametin nafatin lutu seguransa hodi hakalma situasaun.

 Entretantu Prezidente AMP, Kay Rala Xanana Gusmão lamenta ho atitude ema ne'ebé  tuda militante AMP nian.  

Xanana husu atu polisia investiga kazu ne’e hodi prosesa autór sira tuir lei.  Eis Presidente ne'e mos kontinua apela ba militante partidu hotu- hotu atu hametin nafatin pás no dame  iha Timor-Leste.

Artur da Luz | Independente

PD Fo Kakorok Defende Kadoras Mai TL

$
0
0

DILI - Dada kadoras defende soberania nasaun, iha tempu kampana sai hanesan asuuntu neebe maka sensiveis, no balun mos tau hanesan programa iha tempu kampana.

Tuir Prezidente Partidu Demokratiku, Mariano Assanami Sabino hateten, defende soberania nasaun nian ,PD fo kakorok ba assuntu nee.

Partidu Demokratiku kaer metin ideologia nasionalista katak, dada kadoras mai, ida nee defende soberania nasaun nian PD fo kakorok ba ida nee,” dehan Assanami.

Iha sorin Seluk Prezidente AMP, Kay Rala Xanana Gusmao, hateten, balun hatete be mos ba populasaun mos la dada hakarak dada fali kadoras. Tinan sanulu resin lima kadoras sei la mai, ida nee diferensia ho AMP. 

Notisia kompletu lee iha jornal STL edisaun Tersa, (08/05/2018)

Maria Lay | Suara Timor Lorosae

Imajen iha Facebook Mariano Assanami Sabino

CAPS Aprova Propostas Subsidiu Individuais Estudantes

$
0
0

DILI, (TATOLI) - Comitê de Avaliação Propostas e Subsidios (CAPS), Fundo de Desenvolvimento do Capital Humano (FDCH) halo diskusaun hodi halo pareser aprovasaun ba propostas subsidius  individuais hamutuk 13 ne’ebé timoroan sira hatama hodi husu apoiu finanseiru ba sira nia estudu.

Secretário Executivo do FDCH, Isménio Martins da Silva nu’udar Prezidente ba CAPS ho ninia membru sira mai hosi koordenadór sira iha gabinete FDCH nian hanesan Gabinete de Gestão e Sistema de Informação GAGESI, Henrique do Rosário, koordenadora Gabinete da Administração,  Finanças e Recursos Humanos Internos GAFRHI,  Leila Carceres,  koordenadór Gabinete do Plano Pesquisa, Fiscalização e Verficação GAPPEFIV, Filomeno dos Santos Lay, Koordenadór Gabinete  dos Servicos dos Pagamentos  GASEPA, Aderito Soares no koordenadór Gabinete do Aprovisionamento e Logistica GAPLO, Eugebio  Bareto.

Durante fulan Janeiru to’o Abril proposta individuais ne’ebé ekipa hosi GAFRHI submete ba CAPS hamutuk 24 hosi proposta ne’e konsege halo aprovasaun ba proposta 13 tanba tuir duni kritéria ne’ebé FDCH iha, enkuantu proposta hitu (7) pendente no ekipa hosi FDCH kontinua buka tan informasaun adisional hodi kontinua husu ba proponente sira atu atualiza mós sira nia notas, entretantu proposta haat (4) rejeita tanba dokumentus la kompletu no valor ikus la tuir kritéria ne’ebé termina nune’e mós proponente balun la aneksa  valor estudu nian.

“Nu’udar prezidente CAPS anunsia proposta ne’ebé aprovadu hamutuk sanulu resin tolu (13), rejeita haat (4) no pendente hitu (7), nune’e iha faze tuir mai tenke haree liu ba areas importantes hosi estudu proponente sira nian no sira nia valor,” hatete prezidente CAPS, Isménio Martins da Silva iha salaun knowledge Center FDCH, loron 3/5/2018.

Rekezitus ka kritéria ne’ebé iha mak sei haree liu ba areas estudu ne’ebé importante no area estudu haktuir prioridade Planu Estratejiku Dezenvolvimentu Nasional (PEDN, nune’e mós  valor estudu  ne’ebé di’ak hanesan proponente finalista ida atu hatama proposta atu husu apoiu tenke ho valor ikus ho másimu 2.75 se hala’o estudu iha area Ciênsia Naturais, enkuantu valor 3.00 ba proponente ne’ebé hala’o ninia estudu iha area Ciênsia Sociais.

Kriteria jerais atu aplika ba subsidiu individuais tenki kompleta dokumentus hotu-hotu ne’ebé fó sai hosi Sekretariadu Tékniku FDCH. Apoiu subsidiu ne’e sei fó dala ida de’it ba estudante ida dala ida wainhira hetan rekomendasaun hosi Comité Avaliasaun Proposta Subsídios (CAPS) hodi elabora no hato’o pareser ba CA-FDCH haktuir Artigu 11o ponto 3oiha Diploma Ministerial no 11/2011, 13 de Abril. Kompozisaun ba CAPS husi Secretário Executivo do FDCH ne’ebé  prezidi, membrus mak Koordenadores iha Sekretariadu Tékniku FDCH nian, hanesan: GAPPEFIV, GARHI, GASEPA, GAPLO no GAGESI.

Kritérius jerais atu avalia ba propostas subsidíus individuais no subsidíus finalistas, mak hanesan;

Proposta subsidíus tenki dirije ba CA-FDCH ka Presidente CA-FDCH hodi esplika nesesidade estudu no difikuldade finanseira ne’ebé  estudante ida hasoru. Maibe bele mos dirije diretamente ba Secretário Executivo do FDCH wainhira iha delegasaun kompetênsias hosi CA-FDCH ka Presidente do CA-FDCH ka Ministro tuteladu.

Entretantu  Dokumentus ne’ebé  presiza atu anexa mak hanesan;  ida) Karta Pedidu ka rekerimentu dirige ba Prezidente CA-FDCH ka Secretário Executivo do FDCH nian wainhira hetan delegasaun, Detallu tabela proposta ne’ebé kobre ba kustu estudu, Rua) Karta komprovativu sei ativu iha eskola ka hanesan estudante finalista. Tolu) Notas ka valores escola nian ka transcript husi hahú escola to’o final, pelu-menus notas semestre ikus nian. Haat) Kopía Kartaun Estudantes (ID Card/ Kartu Mahasiswa). Lima) Kopía Kartaun Billete Identidade, ba proposta iha rai-laran ka Kopía Passaporte ba estudante iha rai-liur. Neen) Kopía Konta Bankária ho número Swift Code/ IBAN no assina iha leten.

“Maibe, se wainhira hetan rekomendasaun no aprovasaun direitamente husi CA-FDCH ka Presidente do CA-FDCH, pedidu ne’e sei prosessa iha Secretariado FDCH ho rekizitus pagamentus ne’ebé iha, inkluindu halo kontratu ba bolsa parsial nian, haktuir iha Diploma Ministerial no 09/2011, 13 de Abril, iha Ponto 3º, Artigu 11o, ne’ebé koalia: “No caso de pedidos individuais de apoio por cidadãos Timorenses, compete ao Secretariado a coordenação da selecção por mérito e submissão dos mesmos ao Conselho de Administração.” Haktuir Secretário Executivo FDCH.

Programa ne’e, bele mós aplika, wainhira iha parseria entre estadu RDTL ho Instituisaun ruma ne’ebé fornese Bolsas metade ka Inan-Aman sira ne’ebé selu rasik sira nian oan, tantu atu kobre Propinas ka Kustu de Vida ka orsamentu ruma ne’ebé hetan konkordansia atu fahe ka partilha rekursu entre Instituisaun 2 husi Estadu RDTL ho parseiru ruma interna ka externa (rai-liur).

Prosesu selesaun ba proposta sira ne’e halo atu garante transparénsia no responsabilidade ba sistema subsídiu ne’ebé FDCH atu fó ba timoroan sira bazeia ba Dekretu Lei No 12/2011 artigu 2 kona-ba objetivu estabelesimentu FDCH.

Entretantu molok proposta sira ne’e to’o iha CAPS atu halo selesaun, ekipa FDCH halo ona verifikasaun bazeia ba proponentes nia dokumentus. Verifikasaun ne’e hala’o liuhosi entrevista no halo konfirmasaun ho universidade sira ne’ebé proponente sira hala’o sira nia estudu ba.

Atu halo aprovasaun ba proposta ne’ebé hatama mai sei haree mós ba baze de dadus ne’ebé FDCH iha hodi identifika proponente ne’e hetan ona apoiu ka seidauk tanba apoiu ne’ebé atu fó sei fó dala ida de’it.

(Media FDCH)

Imajen: Comitê de Avaliação Propostas e Subsidios (CAPS), Fundo de Desenvolvimento do Capital Humano (FDCH) halo diskusaun hodi halo pareser aprovasaun ba propostas subsidius individuais hamutuk 13 ne’ebé timoroan sira hatama hodi husu apoiu finanseiru.

Polísia Detein Ona Suspeitu Kazu Makadiki

$
0
0

DILI, (TATOLI) - Komandante Jerál Polísia Nasionál Timor-Leste (PNTL), Komisáriu Júlio da Costa Hornay hateten suspeitu hamutuk na’in lima polísia detein ona relasiona ba kazu tuda kanek militante Aliansa Mudansa ba Progresu (AMP) iha Makadiki, Uatulari, Munisípiu Viqueque, iha loron 5 Maiu, hafoin kampaña AMP iha Viqueque Vila.

Lider  másimu PNTL hato’o informasaun ne’e ba jornalista sira iha Palásiu Prezidente Nicolau Lobato, Bairru Pité, Dili, tersa ne’e, hafoin relata pontu situasaun seguransa ba Prezidente Repúblika, Francisco Guterres Lú Olo.

Hornay esplika deskonfia militante hosi partidu FRETILIN maka halo asaun tuda militante AMP hirak ne’e.

Iha kazu ne’e, nia dehan, polísia la’ós kaptura de’it ema ne’ebé deskonfia suspeitu maibé kaptura mós vítima no sasin para bele presta deklarasaun kona-ba kronolojia hosi akontesimentu.

Nia tenik Polísia Eskuadra Postu Administrativu Uatulari maka atende hela kazu refere.

Kona-ba kazu tuda kanek aman no oan iha Lospalos, loron 6 Maiu, Komandante Jerál PNTL informa, polísia kaptura ona suspeitu hodi sulan iha sela Polísia Munisípiu Lautém hodi investiga.

Nia haktuir suspeitu ne’e hemu tua lanu depois tama ba iha uma laran hodi hakanek vítima sira.

Entretantu, nia dehan, vítima sira oras ne’e hala’o hela tratamentu saúde iha Ospitál Referral Baukau no vítima sira nia kondisaun hahú di’ak ona.

Iha biban ne’e, Komisáriu Júlio Hornay afirma polísia sei bandu militante partidu sira halo pawai hale’u sidade hafoin kampaña ramata, liu-liu kampaña ne’ebé halo iha kapitál Dili iha loron 8-9 Maiu.

Maneira ida ne’e, tuir Hornay, atu evita asidente tráfegu, insidente ka konfrontasaun fíziku entre militante partidu sira.

Nia mós kontinua apela ba populasaun no militante partidu polítiku sira atu mantein pás no estabilidade durante kampaña ne’e la’o.

Jornalista: Xisto Freitas | Editór: Manuel Pinto

Imajen: Komandante PNTL, Komisáriu Júlio Hornay, fó intervista ba jornalista sira iha edifísiu PJR Kolmera, ohin. Foto Tatoli/Egas Cristovão

Austrália com mais de 100 observadores nas legislativas

$
0
0

Díli, 08 mai (Lusa) - Mais de uma centena de australianos vão estar destacados como observadores nas eleições legislativas de sábado em Timor-Leste, entre eles funcionários da embaixada em Díli que se vão deslocar para vários pontos do país.

Em comunicado enviado à Lusa, a embaixada australiana em Díli explica que um total de 43 funcionários internacionais e nacionais estão acreditados como observadores e vão acompanhar a votação em cinco distritos: Bobonaro, Díli Lautem, Manufahi e Manatuto.

A este grupo somam-se cerca de 100 australianos que vieram integrados em vários grupos de observadores estabelecidos por organizações não-governamentais e grupos de Amizade Austrália-Timor-Leste.

Peter Roberts, embaixador australiano em Díli, considera que a elevada participação de australianos é "indicativa do interesse mais amplo da comunidade australiana pelos desenvolvimentos em Timor-Leste".

"Estou orgulhoso de que a embaixada australiana se junte às fileiras de aproximadamente 3000 observadores nacionais e internacionais da sociedade civil, academia e comunidade diplomática, testemunhando a democracia em ação", referiu o diplomata.

Roberts recorda que Timor-Leste foi elogiado pela comunidade internacional pela forma como conduziu no ano passado "eleições nacionais livres, justas e credíveis sem grande assistência internacional".

Oito partidos e coligações apresentam-se às urnas nas eleições legislativas de sábado que terão o maior número de eleitores recenseados da história de Timor-Leste.

ASP // ANC
Viewing all 15986 articles
Browse latest View live