Quantcast
Channel: - TIMOR AGORA
Viewing all 15965 articles
Browse latest View live

Últimos regulamentos para presidenciais timorenses começam a ser implementados

$
0
0
Díli, 01 mar (Lusa) - Os últimos regulamentos necessários para as eleições presidenciais de 20 de março em Timor-Leste, incluindo o que rege a campanha eleitoral de 15 dias, começaram a ser implementados esta semana, depois da aprovação em Conselho de Ministros.

Os textos foram aprovados numa reunião extraordinária do Conselho de Ministros na sexta-feira passada e incluem, pela primeira vez, procedimentos técnicos para que eleitores timorenses registados em Portugal e na Austrália possam votar.

Foi igualmente aprovado o decreto do Governo que regula os 15 dias da campanha eleitoral, que começa numa sexta-feira e termina a 18 de março, dois dias antes do voto, e o texto que regulamenta a observação eleitoral.


Também foram aprovados os decretos do Governo que regulam a organização e funcionamento dos centros de votação e das estações de voto e os procedimentos de votação, contagem dos votos e apuramento dos resultados.

Para garantir o cumprimento da justiça eleitoral, foi aprovado ainda um decreto do Governo sobre a fiscalização do processo eleitoral, bem como o da cobertura jornalística.

O Conselho de Ministros aprovou ainda o decreto sobre a votação nos hospitais e nos estabelecimentos prisionais e sobre a presença, a título excecional, de efetivos da Polícia Nacional de Timor-Leste (PNTL) nos centros de votação, para garantirem a segurança de todos os que participam no processo eleitoral.

Oito candidatos apresentam-se às eleições presidenciais de 20 de março.

ASP // MP

Ana Gomes, Marisa Matias e Nuno Melo observadores da UE nas presidenciais em Timor

$
0
0
Díli, 01 mar (Lusa) - Os eurodeputados portugueses Ana Gomes, Marisa Martins e Nuno Melo integram o grupo de observadores eleitorais destacados pela União Europeia, a pedido do Governo timorense, para acompanhar as eleições presidenciais de 20 de março em Timor-Leste.

Além dos portugueses, a lista é composta pela britânica Neena Gill, o espanhol Javier Nart, o italiano Ignazio Corrao e a letã Ines Vaidere, que se juntam à chefe de missão de observadores, a basca Izaskun Bilbao Barandica, de acordo com informação avançada à agência Lusa por um membro da equipa da missão de observação.

Estes observadores, que são esperados na semana antes do voto, juntam-se a uma equipa de 16 observadores que começaram no dia 24 de fevereiro a instalar-se em oito municípios de Timor-Leste, de onde acompanharão nos próximos meses as eleições presidenciais e legislativas do país.

Além dos observadores, está em Timor-Leste uma equipa de sete especialistas eleitorais que acompanham em Díli vários aspetos de todo o processo eleitoral.

Depois, para as eleições legislativas (previstas para o inicio de julho) deverão chegar a Timor-Leste mais 10 observadores, elevando para cerca de 50 o número de especialistas e observadores destacados para os dois processos eleitorais.

Oito candidatos apresentaram-se às eleições presidenciais que decorrem a 20 de março, com o período da campanha a decorrer entre 03 e 17 de março, dia em que está marcado o único debate televisivo da campanha em que participam todos os candidatos.

ASP // SB

Investidores estrangeiros registam pedido para abrir banco privado de investimento em Díli

$
0
0
Díli, 01 mar (Lusa) - Um grupo de investidores estrangeiros apresentou às autoridades timorenses um pedido de licença para a criação de um banco de capitais exclusivamente privados em Timor-Leste.

O pedido de licença para o "exercício de atividade bancária em Timor-Leste" foi apresentado pelo investidor Masoud Al Harthy, nacional de Omã, e pelos franceses Gilles Assouline e Laurent Imbert que já têm em Timor-Leste a empresa 3A Timor SA.

Num comunicado enviado à Lusa, o grupo de investidores explica que a 3A Timor SA faz parte de um grupo de sociedades internacionais "que pretende valorizar a experiência adquirida pelos seus sócios e fundadores do Banco ao longo de mais de 10 anos no corredor Ásia-Arábia-África".


O novo banco pretende, referem, "reforçar o sector financeiro e bancário em Timor-Leste" e ao mesmo tempo operar internacionalmente para canalizar para o país capitais de investimento externo.

Fonte próxima ao processo disse à Lusa que os investidores solicitaram o nível mais elevado da licença para exercício de todas as atividades financeiras, com um capital inicial de seis milhões de dólares (5,6 milhões de euros).

Querem ainda "expandir a sua atuação, aproveitando o enorme potencial das relações estratégicas de Timor-Leste com outros países, nomeadamente os pertencentes à CPLP e ao G7+, bem como a estreita ligação económica com os países membros da ASEAN e da Comunidade do Pacífico Sul", refere o comunicado.

O projeto dos investidores está a ser acompanhado pelo Governo através do Ministério do Planeamento e do Investimento Estratégico, liderado por Xanana Gusmão que tem lidado diretamente com investidores.

Fonte do seu gabinete disse à Lusa que o executivo timorense "considera fundamental para o desenvolvimento e fortalecimento do tecido económico empresarial nacional, que Timor-Leste disponha de um sector bancário competitivo".

Um setor, sublinha, "capaz de apoiar verdadeiramente os pequenos e médios empresários que procuram soluções de financiamento para a expansão dos seus negócios e que possibilite aos timorenses o acesso a condições bancárias para que possam abrir o seu primeiro 'negócio' e melhorar as suas condições de vida".

Além de baixar a taxa de juro de crédito em Timor-Leste (que ronda os 16%) o objetivo é introduzir um novo operador no mercado, criando um novo instrumento financeiro que facilite o acesso ao crédito e a outros serviços bancários.

A perceção, sublinha a fonte do Governo, é que é muito difícil aceder ao crédito enquanto forma de financiamento para projetos e que, mesmo quem consegue cumprir o nível de garantias exigido tem dificuldades com a elevada taxa de juro.

Os investidores assentam o seu projeto na captação de capitais estrangeiros que possam ter em Timor-Leste níveis de rentabilidade mais elevados do que noutros locais do planeta, criando assim capital para financiar outros projetos localmente.

O Banco Central tem até 105 dias para atribuir a licença provisória que dá, depois de concedida, um ano aos investidores para instalarem o novo banco sem que possam ainda começar a executar operações financeiras.

Quando tiverem o banco instalado solicitam depois uma licença permanente.

Fonte do gabinete de Xanana Gusmão explica que foi solicitada "celeridade" na emissão da licença porque os investidores querem avançar com o resto do processo rapidamente e estar a funcionar ainda no primeiro semestre do ano.

Com cargos de responsabilidade em várias empresas no Sultanato de Omã e noutros países do Médio Oriente, Masoud Al Harthy tem ligações ao grupo do Banco Muscat.

Os dois franceses são fundadores do Eagle Group of Companies, uma empresa ligada à gestão de financiamento de projetos em vários países.

ASP // FV.

PSD Husu Militante Vota “Konsiensia” Laapoiu KANPRES

$
0
0
DILI – Partidu Sosial Demokratika (PSD) liu husi enkontru Konsellu Politika Nasional (KPN), iha loron 19 Fevereiru 2017, determina katak PSD sei laapoiu, kualker Kandidatura Prezidente (KANPRES) periodu 2017-2022.

Tuir Sekretariu Jeral PSD, Reinaldo P. Borges hatete katak, relasiona ho eleisaun prezidensial 2017, hahu husi loron 1 fulan Marsu 2017, PSD deklara ba publiku sei laapoiu ba KANPRES husu vota konsiensia.

PSD husu militante hotu vota tuir nia konsiensia,” dehan Sekretariu Jeral PSD, Reinaldo liu husi konferensia imprensa iha sede nasional PSD, Mandarin-Dili, Kuarta (01/03/2017).


Sekretariu Jeral PSD haktuir, PSD fo liberdade tomak ba militante sira atu hili tuir sira nia hakarak, atu sai nudar Prezidente Republika Timor Leste iha eleisaun prezidensial neebe monu iha loron 20 fulan marsu tinan 2017 nee.

Iha fatin hanesan, Prezidente Interino PSD, Benjamin Barreto esplika, PSD laautoriza militante atu fo apoiu ba kaulker kandidatura, se ema balun mak fo uza PSD hodi fo apoiu ba kandidatura balun, konsidera nee illegal. Raimundo S. Fraga

Suara Timor Lorosae

Fatuk Mutin Rezeita Uza Taur nia Fotografia Halo Kampaina

$
0
0
DILI - Kandidatura Prezidente Republika Antonio Maher Lopes Fatuk Mutin rezeita uza fotografia Prezidente Republika Taur Matan Ruak, no kuandu fo fiar liu husi elisaun la halo vizita povu hanesan Taur ba iha suku.

Bazea ba media Sosial neebe kandidatatura Prezidente Republika Antonio Maher Lopes fatuk mutin edit foto hamutuk ho prezidente Republika Taur matan Ruak maibe nia parte rezeita katak nunka edit foto hamutuk Prezidente Republika.

Hatan ba Foto neebe espaila iha media Sosial, kandidatura Antonio Maher Lopes Fatuk Mutin Rezieta hodi hatete iha media sosial ema hotu bele halo maibe rekoinese hasai foto hamutuk ho Prezidente Republika Taur matan Ruak.

Hau hasai foto hamutuk ho maun Taur Matan Ruak ami nain rua hasai foto iha loron 12 novembru, mais hau lalori maun boot sira nia naran hodi halo kampaina tamba ida-idak iha nia fatin,” dehan Fatuk Mutin ba STL Kuarta (01/03/2017) iha sede kandidatura Fatuk Mutin Vila verde.

Nia hatete iha media sosial ema ida-idak halo ninia maibe ofisialmente husi sede la uza lider Taur matan Ruak nia foto tamba nee la uza foto grafia taur nian hodi halo kampaina.

Iha fatin ketak Primeira Dama Isabel Ferreira hatete Kandidatura sira bele uza fotografia prezidente Republika Taur Matan Ruak nian naran katak sira nia hahalok mos sai hanesan prezidente Taur. Timotio Gusmao

Suara Timor Lorosae

Tinan Lima Hetan Preveleziu, Taur Agradese ba Povu

$
0
0
AINARO – Durante tinan lima Asumi knar nudar Prezidente Republika, hodi reprezenta Nasaun Timor Leste ba Mundu, Taur Matan Ruak agradese ba povu Timor leste neebe fo previleziu liu husi elisaun prezidensial.

Nia parte sente orgoliu los tamba iha kampaina 2012 timor oan nain 12 hakarak sai prezidente maibe povu fihir nain ida deit mak Taur Matan Ruak tan nee sente orgoilu los hodi defende interese POvu no nasaun Timor Leste nian.

Hau agradese ba previzeleziu neebe imi (Povu Red) fo ba hau no hau nia kaben ho hau nia oan, ami reprezenta ita nia nasaun ba mundu,” dehan Taur liu husi Dialogu Komonitaria foin lalais nee iha Ainaro.


Taur hatete prezidente foun neebe mak mai bele orienta dalan neebe los hodi lori nasaun lao ba oin tan nee sente orgoilu ba dezenvolvimentu neebe mak lao durante tinan lima nia laran.

Liu husi sesaun husu no hatan Xefi Joventude suku Ainaro, Postu Administrativu Ainaro Vila, Angelino Almeida hatete nia parte preokupa liu atu organiza joventude maibe laiha sentru hodi halibur joventude sira.

Iha fatin hanesan Jose de orlaes nudar familia saudozu venansio Feras Hatete Ukun sira tur iha parlamentu halo lei hamate veteranu sira nia direitu, la valorize martir sira nia direitu tamba halo lei taka dalan laiha ema ida atu simu pensaun veteranu nain rua nian. Timotio Gusmao

Suara Timor Lorosae

Viqueque Baze Fretilin, Lu-Olo Sei Manan Maioria

$
0
0
DILI – Baze partidu Fretilin nian neebe maka forte iha Munisipiu Viqueque, tanba nee Kandidatu Prezidente periodu 2017-2022 Francisco Guterres Lu-Olo sei manan maioria iha Munisipiu neeba.

Eis Koordenador Partidu Fretilin Munisipiu Viqueque atual deputadu Felisberto Monteiro Guterres hateten, Iha Munisipiu Viqueque radikal Fretilin numeru un, neebe atu viva no laviva mos povu iha Munisipiu Viqueque viva nafatin ba Kanpres Lu-Olo atu bele manan mutlak iha Munisipiu nee.

Ami nia ema iha Viqueque nee, kuandu fo avizu dala ida deit tun mai hanesan nehek nee, husi Munisipiu seluk maka hau labele hateten, maibe ami iha Viqueque labele laran taridu, tanba Kanpres Lu-Olo sei manan maioria iha Munisipiu neeba,” dehan deputadu Felisberto ba STL, iha PN, Dili, Tersa (28/02/2017).


Nia dehan, Musipiu Viqueque hanesan knua moris fatin kanpres Francisco Guterres Lu-Olo, tanba nee hakarak ka lakoi Kanpres nee tenke manan duni iha Munisipiu nee.

Tanba tuir deputadu Felisberto katak, Kanpres Lu-Olo hanesan ema rezistensia neebe maka dedika nia vida moris tomak iha ai laran durante 24 anus, depois halo lei no hasai Dotour iha universidade.

Iha fatin hanesan Kordenador partidu Fretilin Munisipiu Bobonaro atual deputadu Paulo Moniz Maia hateten, Kanpania Kanpre Francisco Guterres nian abertura iha Munisipiu Ermera dia 3 Marsu, depois dia 4 iha Munisipiu Bobonaro, dia 5 iha Munisipiu Liquisa no kontinua ba Munisipiu sira seluk.

Entretantu orariu kampana ba Kandidatura Prezidente Republika periodu 2017-2017 Francisco Guterres Lu-Olo maka hanesan dia 3 Marsu 2017 kampana iha Munisipiu Ermera, dia 4 Bobonaro, dia 5 Liquisa, dia 6 Covalima, dia 7 Ainaro, dia 8 Manufahi, dia 9 Aileu, dia 10 deskansa, dia 11 Viqueque, dia 12 Baucau, 13 Lautem, dia 14 Manatuto, 15 Oecusse, 16 Atauro, no dia 17 Munisipiu Dili. Carme Ximenes

Suara Timor Lorosae

Maijen Lere: Kuandu Nesesita Bele mós Hasai Ema-nia Vida

$
0
0
DILI: Eleisaun Prezidensial no Parlamentar ba tinan ida ne’e la’os sai de’it teste ba Instituisaun Defeza no Seguransa, maibé mós sai teste ba Partidu Politiku sira atu hatudu sira-nia maturidade no responsabilidade hodi kontinua garante paz no estabilidade iha nasaun ne’e.

Iha parte seguransa nian, eleisaun jeral ba tinan ne’e diferente ho tinan 2002, 2007 no 2012, tanba iha altura ne’eba, Organizasaun Nasaun Unidus (ONU) sei fó apoiu masimu, maibé ba tinan ne’e nudar eleisaun jeral dahuluk ne’ebé Timor-oan rasik mak kaer no responsabiliza.

Tan ne’e, lideransa FALINTIL-Forsa Defeza Timor-Leste (F-FDTL) no Polisia Nasionál Timor-Leste (PNTL) apela ba Timor-oan hotu, liliu ba Partidu Politiku sira ne’ebé sei envolve iha prosesu eleisaun, atu asegura ambiente paz no dame.

Xefe Estadu Maior Jeneral F-FDTL, Maijor Jeneral Lere Anan Timur fó apela ne’ebé maka’as.

"Misaun rua ne’e (F-FDTL ho PNTL) ninia misaun mak atu intervee, reprime problema ruma mosu iha ita-nia rai laran ou situasaun ruma ne’ebé kria instabilidade ba ita-nia estadu. Misaun rua ne’e kuandu tuun iha terenu atu intervee ka reprime, signifika katak baku ema, hakanek ema,  i kuandu nesesita bele mós hasai ema-nia vida, tanba instrumentu estadu nian la’os (Komisariu PNTL) Julio (Hornai) ka Lere nian,” deklara Maijor Jeneral (Maije) Lere ba jornalista sira liu husi konferensia imprensa iha Kuartel Jeral PNTL, Kaikoli-Dili, Segunda (27/02).

Lere afirma, eleisaun iha tinan ne’e diferente tebes tanba povu Timor-Leste hamriik mesak no la’o mesak atu foti ukun-nain sira hodi kaer destinu nasaun nian.

Tan ne’e, Maijen Lere apela ba Timor-oan tomak, ba lider politikus no joven sira atu mantein dixiplina no responsabilidade.

“Liliu partidu politiku sira ne’ebé iha ligasaun emosional ho artemarsiais sira atu kontrola, tanba eleisaun tinan ida ne’e koko, sadik lider idaidak nia matenek, maturidade, responsabilidade, nasionalizmu no patriotizmu hanesan mós ba povu tomak,” dehan nia.

Iha fatin hanesan, Komandante Jeral PNTL, Komisariu Julio da Costa Hornai afirma, F-FDTL ho PNTL sei foti medidas forte sein negosiasaun ba individu ka grupu ruma ne’ebé mak koko estraga estabilidade ka kria problema iha ambiente eleisaun jeral.

"Ami husu ema hothotu nudar Timor-oan, husi katuas no ferik, mane no feto, labarik no joven, estudantes ho analfabetus, rai-nain no estranjeirus ne’ebé moris ka hela iha rai Timor-Leste, hothotu kontribui pas no estabilidade iha rai ida ne’e, espesial liu iha prosesu eleisaun ida ne’e, hahú husi prosesu kampañ to'o ba eleisaun,” deklara Komisariu Julio.

Tan ne’e, Komisariu Julio husu ba Parpol hothotu hodi toma responsabilidade importante ida hanesan edukasaun ba militantes atu respeitu malu no fiar malu.

Komisariu Julio informa, nia parte sei reforsa tan patrullamentu no hasa’e intensidade check point hodi pasa revista ba sasan kroat.

“La kleur tan Lei kona-ba armas brancas sei aprova no promulga, ne’ebé PNTL sei implementa ho rigorozu,” dehan Komisariu Julio. (*)

Ola Timor - Estaziariu -  Editór: Tellukoro
Foto: Maijor Jeneral Lere Anan Timur hato'o deklarasaun ba jornalista sira. FOTO: olatimornews.com

PNTL sei Asegura Seguransa ba Marsa Paz 2 Marsu

$
0
0
DILI: Polisia Nasionál Timor-Leste simu ona karta koñesimentu husi Dioseze Dili atu realiza marsa ba paz iha loron 2 Marsu 2017.

Tuir karta ne’e, Marsa ba Paz ne’e sei hahú ho misa iha Igreja Aimutin-Dili, hafoin sei hala’o mars aba Largo Lersidere no sei kontinua ho programa palku muzika iha kalan.

Molok ne’e, parte Dioseze Dili hamosu planu atu hala’o marsa ba pas iha loron 2 Marsu, loron ida molok Kandidatu Prezidente Repúblika sira hahú sira-nia kampaña.

“Marsa ba paz ne’e tenke ba paz, labele lori fali sasan kroat, labele kontra sinais tranzitu, tanba regra hothotu iha ona,” deklara Segundo Komandante PNTL Munisipiu Dili, Euclides Belo ba olatimornews.com iha nia knar fatin, Kuartel PNTL Dili, foin lalais.


Nia dehan, PNTL prontu atu fó apoiu ba programa marsa ba paz, no nia hein katak sei iha koordenasaun ne’ebé di’ak entre parte Dioseze Dili ho Komando PNTL Munisipiu Dili nune’e marsa ne’e bele la’o ho di’ak to’o rohan.

“Polisia impoin nafatin lei no orden, importante mak husu ba maluk sira atu mai tuir seremonia ne’e hodi fortifika liu tan ita-nia identidade hanesan ema Kristaun, no hatudu ba públiku katak ita uniku investe prosesu paz no estabilidade iha kapital Dili,” apela Segundo Komandante ne’e. (*)

Ola Timor – Estaziariu -  Editór: Tellukoro

Foto: Madre ida fo komunga ba membru PNTL ne'ebe fo seguransa ba manifestasaun ne'ebe organiza husi Igreja Katolika iha tinan 2004. FOTO: Ermera Blogspot (http://ermera.blogspot.com/)

Dezafiu Ba Serbisu Defensoria Publika

$
0
0
DILI – Serbisu Defensoria Publika mos hetan dezafiu husi klientes tamba dalaruma ladun kolabora didiak husi parte defesa, ho nunee husi parte defesa labele halo defesa neebe mak diak no kualidade ba kliente.

Tuir Defensor Publika neebe mak lakohi temi naran katak dezafiu neebe hetan iha serbisu fatin mak nuudar defensor publika mak kuandu kliente simu tiha akuzasaun tau tiha fali iha gaveta no tau iha uma no kuandu simu notifikasaun husi tribunal mak ba hasoru defensa iha Tribunal deit. Tamba nee, kuandu hasoru malu iha Tribunal nee tempu ouituan deit atu koalia provas no faktus hodi halo kontestamentu ho akuzasaun husi Ministeriu Publiku.

Ho nunee, husi parte defesa no kliente labele koalia malu didiak hodi bele hatoo provas hodi bele halo defesa neebe mak diak ba ami nia kliente sira,”dehan nia.


Tamba nee, serbisu nuudar defensoria publika husu ba governu atu halo mos sosializasaun ba povu sira hodi bele hatene ninia dever hodi bele koopera didiak ho Defensor Publiku.

Iha fatin hanesan, tuir arguidu Sebastiana da Silva katak mos rekuinhese katak kuandu simu tiha notifikasaun husi Ministeriu Publiku, diak ida la ba hasoru defesa atu bele halo defesa maibe kuandu simu tiha notifikasaun mak ba hasoru malu deit iha Tribunal.

Nia hatutan, trazaun labele hasoru defesa tamba kestaun distansia husi Liquisa mai iha Dili no diak ida preokupa fali ba atividade seluk. Ikus mai, labele hasoru defesa tamba nee diak ida defesa sira la halo defesa didiak tamba la estuda no hatene didiak arguidu ninia kaju hodi halo kontestasaun ho Ministeriu Publiku. Domingos Piedade Freitas

Suara Timor Lorosae

Ahi Kadesan Sinal Moris Foun

$
0
0
DILI – Tempu kuaresma santa kreda hakarak ema hotu hotu rekoinese nia sala, atu nunee nia bele hetan maromak nia tulun, liu husi husi ahi kadesan maromak nian neebe kose ba rentos.

Bispu Dioseze Dili, Dom Virgilio do Carmo da Silva, SDB iha hulia hateten, Amu lulik ho madre sira kose ahi kesan iha sarani idak idak nia rentos hodi dehan haman ba o mai husi rai sei fila ba rai, ida nee hatudu sinal no esperansa moris foun nian ba ema ida idak.

Ahi kadesan neebe kose iha ita nia rentos, nee fo sinal esperansa moris foun nian ba srani ida idak,” dehan Dom Virgilio, bainhira preside misa sinzas, iha Kadetral Dili, Kuarta (01/03/2017).

Dom Virgilio hateten, ohin inisia hahu rekursu politik foun ida refleta iha rai laran, neebe planeza vida sarani nian hodi lori ema ida idak ba komprende didiak signifikadu tempu kuaresma.

Tanba iha tempu kuaresma santa kreda hakarak ema idak idak rekoinese nia sala, atu nunee nia bele hetan maromak nia bensa no tulun. Dom Virgilio hateten, Evanjeilu sai hanesan fe neebe fo hanoin ba ema ida idak konaba frakeza esperitual, tanba ohin loron ema nia hahalok latuir ona nia fatin.

Iha fatin hanesan Manuel da Silva hanesan sarani husu ba ema hotu hotu atu iha tempu kuaresma nee labele halo baruilu, tanba iha tempu ida nee para ema atu halo penitensia. Carme Ximenes

Suara Timor Lorosae

Belun Lansa Website Konflitu Violensia Eleitoral

$
0
0
DILI – Belun liu husi ATRES (Atensaun no Responde Sedu) servisu hamutuk ho Uniaun Eropeia, UNDP, UNDPA, USAID halao lansamentu ba website konaba dadus konflitu no violensia eleitoral.

Iha lansamentu nee partisipa husi instituisaun governu hanesan, STAE, CNE, PNTL, organizasaun naun governamental inklui partidus politiku sira neebe eziste iha TL. Iha biban nee, Diretor UNDP, Luis Godinho hatete katak, website nee meus ida atu fasilita pubiku atu akompania no hatene konaba dadus konflitu no violensia.

Ami hakarak kongratula Belun, espera katak website ida nee bele disponivel ba publiku,” dehan Diretor UNDP, Luis Godinho liu husi diskursu lansamentu website iha Otel JL.Vila-Fatuhada-Dili, Tersa (28/02/2017).

Diretor UNDP, Luis afirma, UNDP mos husu ba Belun atu dezenvolve nafatin website nee atu nunee bele hetan dezenvolvimentu no kapasitasaun neebe adekuadu.

Iha fatin hanesan, Reprezentante Komandante Jeral PNTL, Carlos Jeronimo dehan, Timor Leste tama iha eleitorais rua mak prezidensial no parlamentar no ida nee nudar prova ida demokrasia nian. Raimundo S. Fraga

Suara Timor Lorosae

Projetu Rai Laran Menus, Presu Material Tun

$
0
0
DILI – Projetu iha rai laran menus, presu material konstrusaun faan iha loja folin tun, no presu tuir standar neebe maka Ministeriu Komersiu Regula.

Informasaun nee fo sai husi Diretur Komersiu MCIA, Domingos Guterres ba STL Tersa (28/02/2017) iha nia knaar fatin Fomentu Dili.

Hau hanoin presu material kontrusaun iha loja sira nee, ninia folin normal tanba, projetu iha rai laran nee ladun barak tan nee la fo inflensia ba presu atu sae,”informa Diretur Komersiu.


Nia mos informa liu tan katak, uluk ema barak kestiona makas konaba presu material konstrusaun, tanba projetu barak halo presu aas, sumente kada saka U$ 5 resin bele sae too U$ 7 dolar, maibe agora presu tun kada saka U$ 5 dolar tun fali mai, no ai mos agora presu tun tuir standar neebe maka governu establese tiha ona.

Iha parte seluk Reprezentante povu iha uma fukun Parlamentu Nasional, Prezidente Komisaun D neebe trata asuntu ekonomia dezenvolvimenu, Jacinta Abucau Pereira hateten, presu material konstrusaun iha loja folin tun tanba, projetu iha rai laran ladun barak, no governu mos halo hela esforsu ida hodi halo inspesaun ba presu material iha loja. Madalena Horta

Suara Timor Lorosae

TIMOR-LESTE PRECISA PRESIDENTE HOSI JERASAUN FOUN!

$
0
0
Clik foto
António Maher Lopes / Fatuk Mutin, ne’ebé hetan apoiu hosi Partido Socialista de Timor (PST), nia mak sei hetan eleitu ba Prezidente Timor-Leste nian iha 2017.

Sinál konkretu ba mudansa ne’ebé atu mosu mak kandidatu hosi jerasaun foun ida mak sei hetan eleitu iha 2017 ida ne’e mós hetan liuhosi dadus kona-ba eleitór sira.

Tuir dadus eleitorál ikus nian, iha Timor-Leste sei iha kala eleitór 728.363 hanesan ne’e, rihun 153 mak iha Díli. Totál eleitór sira, no iha faktu seluk ida, liu hosi metade (51%) iha idade entre tinan 17 to’o 35, tanba ne’e, foin-sa’e sira lubuk ida maka buka no hakarak iha mudansa, sira la haree ba figura kandidatu sira uluk nian, ne’ebé ema bolu líder istóriku sira, no sira rasik mós rekoñese katak tenke fó-fatin ba jerasaun foun sira.

Presiza rekoñese katak progresu iha ita-nia Estadu sei kuran, ne’e tanba haree hosi polítika ne’ebé adota hodi harii ESTADU ne’e rasik, haree momoos hela katak, loroloron populasaun sira ne’ebé kbiit-laek liu halerik beibeik, tanba la asesu ba meius-subsisténsia, no mós la asesu ba servisu saúde no sira-nia oan sira la asesu ba eskola, tanba la iha kbiit atu kompete iha setór produsaun ekonómiku hotu-hotu.

Sira barakliu ne’ebé uluk iha tempu susar liu nia laran luta maka’as ba Ukun-rasik an ohin-loron sira sente katak Estadu tau sira ba kotuk, buat ne’ebé uluk sira nunka sente, iha prosesu harii Estadu nian no ida-ne’e halo sira susar liu atu hetan hahán.

Iha konsiénsia liután katak, FRENTE KLANDESTINA hala’o nia knaar, liu-liu hafoin dékada 80, ho importante no determinante tebetebes, la’os atu fó-tulun ba frente sira seluk de’it, hodi mobiliza populasaun tomak ba luta polítika urbana no mobiliza rekursu materiál hodi bele asegura sobrevivénsia iha Luta Armada, no mós kombatente (funu-na’in) sira-ne’e duni mak hamosu no organiza Gerrilla Polítika no Urbana iha Indonézia tomak, fatór hanesan ne’e mak kontribui hodi hamonu lalais rejime Suharto nian atu fó fatin ba Prezidente Indonézia foun hodi define lalais solusaun konflitu Timor-Leste nian.

Rekoñese katak dalan ba prosesu harii Estadu no Dezenvolvimentu Nasionál nian ne’e iha duni maibé hamosu diskriminasaun oioin ba sira-ne’ebé mukit liu, kbiit-laek liu, no hirak seluk ne’ebé iha podér polítiku ki’ikoan liu, kulturál, no mós ekonómiku, buat sira ne’e mosu tanba regra konkorénsia livre no neo-liberalizmu mak domina, ne’e hotu hatudu katak, kandidatu António Maher Lopes/Fatuk Mutin, mai hosi Frente Klandestina, naran-boot iha Timor-Leste tanba nia haksumik knaar importante iha luta klandestina nian, liuliu iha ligasaun metin ho kultura tradisionál, ne’ebé ho Partido Socialista de Timor (PST) no kombatente sira hosi Brigada Negra sira-nia apoiu tomak, halo nia iha kondisaun ida-ne’ebé natoon no prienxe rekizitu atu manán eleisaun prezidénsial iha Marsu 2017.

Tanba ne’e, hodi-hanoin hikasfali loron istóriku proklamasaun independénsia 28 Novembru 1975 nian, Francisco Xavier Amaral, ne’ebé hetan apoiu hosi FRETILIN, mak sai Prezidente dahuluk Repúblika Timor-Leste nian. António Maher Lopes / Fatuk Mutin, ne’ebé hetan apoiu hosi Partido Socialista de Timor (PST), nia mak sei hetan eleitu ba Prezidente Timor-Leste nian iha 2017.

Díli, 01 / Março 2017

Pozisaun Selesaun Nasional Futebol Iha Ranking FIFA Tun Ba Bei Beik

$
0
0
(boletim24.com) – Selesaun Nasional Futebol Timor-Leste tun tan pozisaun 3, husi pozisaun 191 ba pozisaun 194.

Desde fulan Outubru 2016, pozisaun Selesaun Nasional tun ba bei beik, tun husi pozisaun 183 (Ranking FIFA Setembru2016) ba pozisaun 186.
Iha Fulan Novembru 2016, Selesaun Lafaek tun tan ba pozisaun 191, hafoin selesaun lafaek lakon jogu hotu hotu iha kompetisaun rua nebe selesaun partisipa, mak Play Off ba Copa Asia 2019 no kualifikasaun ba SUZUKI CUP 2016.

Fulan Dezembru 2016 no Janeiru 2017, Timor-Leste nafatin tur iha pozisaun 191.

Ba Fulan Fevereiru 2017, Lafaek tenki tun tan pozisaun 3 ba pozisaun 194.

Ranking FIFA lidera nafatin husi selesaun Argentina, no kampiaun Euro 2016, Portugal, tur iha pozisaun 8.

Selesaun Espanyol kompleta Ranking Top 10, hodi tur iha pozisaun 10.

Ranking FIFA ba Fulan Fevereiru:

1. (1) Argentina, Pontu 1.635
2. (2) Brasil, 1.529
3. (3) Alemanha, 1.433
4. (4) Chile, 1.386
5. (5) Bélgica, 1.371
6. (7) França, 1.313
7. (6) Colômbia, 1.304
8. (8) Portugal, 1.229
9. (9) Uruguai, 1.195
10. (10) Espanha, 1.168
(…)
38. (53) Burquina Faso, 611
80. (68) Guiné-Bissau, 515
74. (79) Cabo Verde, 449
87. (108) Gabão, 392
105. (106) Moçambique, 322
148. (144) Angola, 199
153. (153) São Tomé e Príncipe, 177
184. (184) Macau, 82
194. (191) Timor-Leste, 64


Ambulánsia no Polísia mak Bele Kontra Demokrasia

$
0
0
DILI, (ANTIL) – Demokrasia ne’e katak, ema ida-idak ho ninia papel, ho objetivu mak repúblika ninia interese maibé, ambulánsia no polísia bele kontra demokrasia, Prezidenti Konsellu Imprensa, Virgilio Guterres hatete iha semináriu ida iha ótel Timor, Segunda, (27/2).

”Ida ne’e hanorin ita hodi hatene ida-idak ninia papel,” Prezidenti KI hasara eis Prezidenti Portugal, Jorge Sampaio ninia lia-fuan bainhira taka semináriu ne’ebé realiza hosi KI ho tema kompeténsia no dezafiu órgaun reguladora komunikasaun sosiál.

Demokrasia, nia hatutan ho ezemplu, motorista, siklista, kondutór no ema la’o ain tenki hatene ida-idak ninia dalan hodi kumpri sinais tránzitu.


Maibé, buat rua ne’ebé bele kontra sinais tránzitu ou demokrasia tuir lei haruka mak ambulánsia no polísia kuandu hasoru problema emerjénsia ruma.

”Hanesan ema profisionál labele husik ita nia-án atu halo informasaun falsu nomos labele uza ema seluk nia trajedia atu sai ita nian susesu,” Virgilio Guterres hatutan mos mensajen hosi oradór portugues Carlos Magno Constanheira nu’udar prezidenti entidade regulár ba komunikasaun sosiál Portugal.

Oradór sira hosi semináriu ne’e mak Carlos Magno Constanheira nu’udar prezidenti entidade reguladór ba komunikasaun sosiál, prezidenti komisaun A parlamentu nasionál, deputada Carmelita Moniz, António Brigido Correia nu’udar prezidenti autoridade nasionál komunikasaun no prezidenti KI, Virgilio Guterres.

Nune’e mos, deputada Carmelita Moniz iha ninia intervensaun husu ba jornalista sira atu ka’er prinsípiu objetividade hodi garante públiku ninia direitu ba kualidade informasaun.

“Mídia na’in tenki hato’o kualidade informasaun ho objetividade la’os jornalista nia hanoin”, katak eis juiza tribunál distritál Dili ne’e. (Jornalista: Rita Almeida / Editor: Gantry Meilana)

Foto hosi liman karuk, Sekretáriu Estadu Komunikasaun Sosiál, Nélio Isaac Sarmento bainhira loke semináriu, Prezidenti KI, Virgilio Guterres, oradór Carlos Magno Constanheira, prezidenti entidade reguladór ba komunikasaun sosiál Portugal, António Brigido Correia nu’udar prezidenti autoridade nasionál komunikasaun. Foto ANTIL/ António Dasiparu

Tekniku Vokasional Fasilita Estudante Tama iha Merkadu Traballu

$
0
0
DÍLI, (ANTIL)— II Vise-ministru Edikasaun, Abel da Costa Ximenes fó ezemplu katak Singapura, Koreia, Inglatera ho Alemaña sai nasaun ho ekonómia forte no industriál tanba fó atensaun liu ba iha edukasaun, iha área Ensinu Tékniku Vokasionál (ETV).

Vice-ministro koalia ba profisionál komunikasaun sosiál sira iha Becora, Díli, Segunda (27/2) katak ema sira ne’ebé tama iha área ensinu tékniku vokasionál alende sira hetan koñesimentu teória, hetan mós oportunidade atu aprende hodi tama iha merkadu traballu.

“Tanba haree iha área informátika, automotif, eletrisidade no área seluk tan halo estudante sira hetan teória, prátika mós la’o,” tenik Vice-ministru edukasau.

Ho nune’e, tuir Abel da Costa Ximenes, durante tinan tolu estudante sira bele preparadu tama merkadu serbisu.


Diretór Ensinu Tékniku Vokasionál, Becora, Francisco Guterres dehan ho apoiu laboratóriu no formasaun ba profesór sira husi eskola ne’e iha Koreia do Sul no apoiu voluntáriu na’in ne’en ne’ebé governu koreanu liuhusi KOICA (Korean International Cooperation Agêncy) bele prepara estudante sira hodi kontribui ba dezenvolvimentu Timor-Leste.

“Prepara duni estudante sira ne’ebé mak atu iha koñesimentu no kualidade ba futuru tan alende teória, estudante sira mós sei prátika,” garante diretór ne’e.

Iha tinan létivu 2007, estudante sira ne’ebé sei sai benefisiáriu ba apoiu governu Koreia do Sul liuhusi KOICA hamutuk na’in 990 ne’ebé mai husi departamentu ne’en ne’ebé eziste iha ETV-Becora, Díli hanesan departamentu elektrónika, elektrisidade, konstrusaun sívil, mekániku automóvel no mekániku produsaun nomós informatika. (Jornalista: Rafy Belo/Editor : Alberto Alves)

Foto: Estudante ETV Becora sira bainhira tuir hela prosesu aprendizajen. Foto espesiál.

Numeru Estudante Aumenta, Sala Limitadu

$
0
0
DILI - Kada tinan numeru estudante sira sempre aumenta nafatin, tanba nee, eskola bazika filial    1,2  vila-verde sei limitadu sala prosesu aprendizajen ba estudante sira.

Kestaun nee fo sai husi Direitora EBF 1,2  Vila-Verde, Adelaide de Sa Benevides Florindo, hatete, prosesu aprendizajen iha sira  nia eskola lao hanesan bai-bain, eskola ida nee funsiona iha tornu tolu dader too dezi meia ba primeiru segundu ano, depois  dezi meia ba too 2 oras ba  quintu no sestu ano, tanba halao prosesu aprendizajen nee tuir orariu neebe mak iha.

Hau hanoin prosesu aprendizajen iha ami nia eskola lao hanesan bai-bain, eskola ida nee funsiona iha tornu tolu dader too  dezi meia ba primeiru segundu ano, depois  dezi meia ba too   2 oras ba  quintu no sestu ano, tanba halao prosesu aprendizajen nee tuir orariu neebe mak iha,”dehan  Adelaide  ba  STL iha nia knar  fatin  Vila-Verde  Dili  Kinta  (02/03/2017)


Nia hatete, difikuldade sempre iha, tanba eskola nee kiik, depois estudante sira mos barak, nunee mos konaba material didatikus mos sei menus, sala 6 deit, tanba estudante ba tinan ida nee, sesentus sesenta sincu estudantes (675), tanba numeru estudante nee la fiksu, neebe kada tinan nee sempre iha mudansa ba iha numeru estudantes.

Nunee mos Alice Magno, hanesan professora, iha EBF nee, hatete, loron-loron sira hanorin ho lian portugues, depois esplika ho tetun ba estudante sira, maibe bainhira hanorin ho lian tetun no portugues nee estudante sira mos kompriende diak.

Cehma Rodrigues, hanesan estudante sestu ano, hatete, nia eskola professora hanorin  sira diak, depois  professora esplika  sira kompriende, bainhira la hatene  sira husu ba professora, neebe loron-loron professor hanorin uza lian tetun no portugues. Jacinta Sequeira/Guilhermina Franco

Suara Timor Lorosae

Xineza Baku Timor oan Haruka Fila Nia Rai

$
0
0
DILI - Reprezentante povu iha Uma Fukun Parlamentu Nasional, husu ba governu atu haruka fila Xineza neebe maka baku Timor oan foin lalais nee iha Audian Dili.

Deputadu Antonio Cerpa husi bankada CNRT husu ba Governu atu hare kestaun konaba ema estranjeiru liu liu Xineza neebe maka baku Timor oan sira.

Tanba tuir nia katak, Rai nee atu hetan inependensia Timor barak maka terus, tanba nee bainhira Xineza baku Timor oan diak liu haruka fila ba nia rai.

Rai nee atu hetan ukun aan ita Timor oan sira mate barak, tanba nee Xineza sira mai baku fali ita Timor oan nee labele, diak liu haruka fila ona ba nia neeba,” dehan deputadu Antonio ba STL, iha PN, Dili, Kinta (02/03/2017).


Nia dehan, Timor Leste hakarak ema estranjeiru mai halo investimentu iha rai laran, para fo servisu ba Timor oan sira, laos para atu baku fali lae, tanba nee Gvernu tenke foti menidadas.

Iha fatin hanesan Prezidente Komisaun E (PN) neebe trata asuntu Infraestrutura Pedro Da Costa hateten, Xineza sira mai iha rai laran para halo negosiu, laos baku fali Timor oan sira.

Entretantu Tuir observador politik Jose da Silva katak, Xineza badiu neebe maka buka moris iha Timor, depois baku fali Timor oan, nee diak liu Governu haruka fila ona ba nia, para hamus problema. Carme Ximenes

Suara Timor Lorosae

Timor-Leste e Nova Zelândia assinam acordo para diversificar economia

$
0
0
Díli, 02 mar (Lusa) - Timor-Leste e a Nova Zelândia assinaram um acordo de cooperação de cinco anos que visa, em parte, reduzir a dependência timorense no petróleo e gás natural e fortalecer e diversificar a economia nacional, noticia hoje a imprensa neo-zelandesa.

O acordo foi assinado durante a visita oficial que o primeiro-ministro timorense, Rui Maria de Araújo, efetuou esta semana à Nova Zelândia, durante a qual se reuniu com o seu homólogo neozelandês Bill English.

Citado pela imprensa neozelandesa, Rui Araújo explicou que o acordo assinado com a Nova Zelândia abrange vários setores e inclui apoio orçamental e apoio para impulsionar a produção de café orgânico de Timor-Leste.


Esta apoio, sublinhou, pretende contribuir para diversificar a economia timorense, especialmente perante a crescente redução das reservas petrolíferas.

"Na área da agricultura, a Nova Zelândia está a apoiar pequenos agricultores para reabilitar as suas plantações de café, na área de fortalecimento institucional apoia o setor de justiça para fortalecer a sua capacidade", frisou, em declarações citadas pela rádio RNZ.

"O policiamento comunitário, que é muito forte aqui na Nova Zelândia, também faz parte dessa cooperação", explicou.

Questionado sobre a abertura da Austrália para negociar fronteiras marítimas permanentes com Timor-Leste, Rui Araújo disse que essa opção é positiva, mostrando-se convicto de que se alcançarão algumas soluções nos próximos meses.

Rui Araújo, que chega a Díli no sábado, visitou as cidades de Auckland, Wellington e Dunedim, tendo mantido encontros empresariais com responsáveis de vários setores, incluindo a indústria de laticínios e turismo.

O chefe do Governo foi acompanhado pelos ministros dos Negócios Estrangeiros e Cooperação, Hernâni Coelho, e do Interior, Longuinhos Monteiro, e ainda pelo segundo comandante-geral da Polícia Nacional de Timor-Leste, Faustino da Costa.

ASP // VM
Viewing all 15965 articles
Browse latest View live


<script src="https://jsc.adskeeper.com/r/s/rssing.com.1596347.js" async> </script>