Quantcast
Channel: - TIMOR AGORA
Viewing all 16014 articles
Browse latest View live

Presidente das Filipinas diz a Obama para "ir para o inferno"

$
0
0

O Presidente das Filipinas, Rodrigo Duterte, disse ontem ao Presidente norte-americano, Barack Obama, para "ir para o inferno", ao ameaçar pôr fim à aliança de décadas com os Estados Unidos em favor da China ou da Rússia.

A tirada surge na altura em que as Filipinas e os Estados Unidos iniciaram as suas manobras militares anuais conjuntas, que Duterte já tinha avisado poderiam ser as últimas da sua presidência, em resposta a críticas dos Estados Unidos à sua sangrenta guerra ao crime.

"Perdi o respeito pela América", disse Duterte, queixando-se em dois discursos sobre os apelos feitos por Estados Unidos, Nações Unidas e União Europeia para as Filipinas respeitarem os direitos humanos.

"Senhor Obama, pode ir para o inferno", acrescentou.

Duterte também classificou os norte-americanos como "hipócritas" e advertiu de que poderá chegar o dia em que ele rompa totalmente a aliança entre as duas nações, que inclui um acordo de defesa mútua.

"Mais cedo ou mais tarde no meu mandato, poderei cortar laços com a América. Prefiro recorrer à Rússia ou à China. Mesmo que não concordemos com a sua ideologia, elas têm respeito pelas pessoas. O respeito é importante", sublinhou.

O líder filipino, que assumiu o cargo a 30 de junho, tem dito que a principal prioridade do seu mandato de seis anos é erradicar as drogas ilegais da sociedade e que "massacrará com gosto" três milhões de toxicodependentes para alcançar o seu objetivo.

Até agora, mais de 3.000 pessoas morreram na guerra ao crime, de acordo com números oficiais, enquanto os grupos de direitos humanos alertam para a existência de esquadrões da morte formados por vigilantes que perpetram assassínios em massa e para um colapso generalizado do Estado de direito.

Apesar da retórica feroz, Duterte insiste em afirmar que não está a violar quaisquer leis, que a polícia só está a matar em legítima defesa e que muitas das outras mortes são resultantes de guerras entre gangues.

Lusa, em SAPO TL 

Tailândia deporta ativista de Hong Kong Joshua Wong

$
0
0

Banguecoque, 05 out (Lusa) -- O ativista pró-democracia de Hong Kong que liderou os protestos de 2014 Joshua Wong foi deportado hoje da Tailândia, horas depois de ter sido detido à sua chegada a Banguecoque, anunciou o seu partido político, Demosisto.

Wong, de 19 anos, um dos rostos do 'movimento dos guarda-chuvas', foi detido no aeroporto de Suvarnabhumi, em Banguecoque, na terça-feira à noite, informou o Demosisto em comunicado, citando o ativista tailandês Netiwit Chotipatpaisal, que se ia encontrar com o jovem de Hong Kong no aeroporto.

O líder pró-democracia, que devia dar na quinta-feira uma conferência numa universidade de Banguecoque, partiu num voo com destino a Hong Kong, referiu o partido.

Netiwit Chotipatpaisal acusou as autoridades tailandesas de terem atuado a pedido do Governo chinês.

Antes da libertação do ativista, o Demosisto condenou "veementemente o Governo tailandês por limitar de forma irrazoável a liberdade e o direito de Wong de entrar" na Tailândia.

De acordo com a sua página de Facebook, Netiwit deslocou-se ao aeroporto na terça-feira à noite para se encontrar com Wong, mas após esperar várias horas um funcionário da companhia aérea disse-lhe que o jovem ativista tinha sido detido.

"Perguntámos depois à polícia turística, que nos disse que ele estava detido na imigração e que não podíamos contactar com o Joshua", escreveu.

A detenção surge quase um ano depois de um livreiro de Hong Kong ter desaparecido na Tailândia, onde se encontrava de férias.

O livreiro voltou a aparecer na China, juntamente com vários outros colegas detidos pelas autoridades chinesas por venderem livros críticos dos líderes chineses.

Wong foi um dos três líderes estudantis condenados em agosto por tentarem entrar no complexo governamental de Hong Kong em 2014, um evento que precedeu os protestos pró-democracia que paralisaram a cidade por mais de dois meses.

Em 2016, cofundou o Demosisto, um partido que apela a um referendo sobre o futuro de Hong Kong, incluindo a opção de independência.

Nathan Law, colega de Wong no Demosisto, tornou-se no mês passado o mais jovem deputado de Hong Kong, aos 23 anos.

Wong planeava discursar num evento na quinta-feira em Banguecoque, assinalando o 40.º aniversário de um massacre de estudantes pró-democracia por forças de seguranças e milícias leais à família real tailandesa.

VM (ISG) // VM

Ex-chefe militar guineense Bubo Na Tchuto condenado a quatro anos de prisão nos EUA

$
0
0

O ex-chefe de Estado-Maior da Armada da Guiné-Bissau Bubo Na Tchuto, que confessou crimes de tráfico de droga em maio de 2014, foi hoje condenado a quatro anos de prisão por um tribunal de Nova Iorque. 

Com a leitura da sentença sem o caso ir a julgamento, é certo que o ex-militar guineense negociou um acordo com a acusação, como já acontecera com outros acusados no mesmo caso.

Na Tchuto, que arriscava uma pena que podia ir até prisão perpétua, já cumpriu assim a maior parte da pena, visto que se encontra detido há mais de três anos.

Bubo Na Tchuto foi capturado pelos Estados Unidos numa ação antidroga em 2013 e confessou os crimes no ano seguinte, bem como outros três homens que foram detidos com o militar guineense.

Tchamy Yala foi condenado a cinco anos de prisão, Papis Djeme foi condenado a seis anos e meio de prisão e Malam Mane Sanha já cumpriu os 36 meses de pena e foi deportado no final do ano passado para Portugal, por ter nacionalidade portuguesa e guineense e por ter usado o passaporte português no processo de deportação.

Em abril de 2103, Na Tchuto e os companheiros foram detidos em águas internacionais, ao largo de Cabo Verde, por uma equipa da agência de combate ao tráfico de droga norte-americana.

Segundo a acusação, Na Tchuto cobrava um milhão de dólares por cada tonelada de cocaína da América do Sul recebida na Guiné-Bissau.

Lusa, em SAPO TL

PORTUGAL COMEMORA HOJE 106 ANOS DA IMPLANTAÇÃO DA REPÚBLICA. QUE REPÚBLICA?

$
0
0

Elaboramos uma pequena nota alusiva às comemorações da Implantação da República Portuguesa com o propósito de assinalar a efeméride. Recorremos à Wikipédia e de lá extraímos um texto de abertura que pode servir de aliciante aos que se interessam por acontecimentos históricos que marcam os avanços e recuos das sociedades quase sempre dominadas por revolucionários e idealistas que após a tomada dos poderes se constituem mais ou menos perceptivelmente em pequenos ou grandes “reis” rodeados de seus séquitos de apoiantes e parasitas, que enriquecem abusadamente daquilo que retiram aos povos e aos países, que visaram libertar. A ganância sobrepõe-se ao purismo do anterior idealismo e capacidade de luta e muitos existem – desses “libertadores” – que aderem a personalidade alternativa de ditadores mais ou menos declarados.

Na suposta democracia em que Portugal sobrevive a República é demasiadas vezes espezinhada pelas elites que se vieram construindo. Elites económicas e político-partidárias que atualmente já se assemelham a máfias e aos seus secretismos e debulhos. A contaminação devasta a democracia e o poder de facto das populações, dos povos, dos eleitores. A crise é global nesse aspeto e arrasta consigo outros males que enxameiam o mundo com crimes que servem os interesses dos senhores da guerra, do tráfico de armamento, do tráfico de drogas, do tráfico humano, da corrupção, da lavagem de dinheiro, da destruição do planeta e natureza em busca de lucros fáceis, do assassinato de milhões de cidadãos do mundo. Mais aqui que ali ou mais ali que aqui, para recomeçarem novas guerras quando alguma finda em determinado país, em determinado setor. É quase regra que os crimes dessas elites sucedem-se impunemente por todo o mundo. Em Portugal também. Que República? (AV / MM)

Implantação da República Portuguesa

A Implantação da República Portuguesa foi o resultado de uma revolução organizada pelo Partido Republicano Português, iniciada no dia 2 de outubro e vitoriosa na madrugada do dia 5 de outubro de 1910, que destituiu a monarquia constitucional e implantou um regime republicano em Portugal.

subjugação do país aos interesses coloniais britânicos,[1] os gastos da família real,[2] o poder da igreja, a instabilidade política e social, o sistema de alternância de dois partidos no poder (o Partido Progressista e o Partido Regenerador), a ditadura de João Franco,[3] a aparente incapacidade de acompanhar a evolução dos tempos e se adaptar à modernidade — tudo contribuiu para um inexorável processo de erosão da monarquia portuguesa[4] do qual os defensores da república, particularmente o Partido Republicano, souberam tirar o melhor proveito.[5] Por contraponto, o partido republicano apresentava-se como o único que tinha um programa capaz de devolver ao país o prestígio perdido e colocar Portugal na senda do progresso.[6]

Após a relutância do exército em combater os cerca de dois mil soldados e marinheiros revoltosos entre 3 e 4 de outubro de 1910, a República foi proclamada às 9 horas da manhã do dia seguinte da varanda dos Paços do Concelho de Lisboa.[7]Após a revolução, um governo provisório chefiado por Teófilo Braga dirigiu os destinos do país até à aprovação daConstituição de 1911 que deu início à Primeira República.[8] Entre outras mudanças, com a implantação da República, foram substituídos os símbolos nacionais: o hino nacional,a bandeira e a moeda.[9][10]

Imagem: Litografia colorida, da autoria de Cândido da Silva (?) alusiva à revolução que deflagrou na noite de 3 de Outubro de 1910, em Lisboa, e que conduziu à proclamação da República Portuguesa - Cândido da Silva (uncertain) - Obra do próprio (own photo)

L-4: LPV KRIA DESIGUALDADE SOSIAL

$
0
0

Eis Komandante Pelutaun Falintil iha tempo resistensia nebe mos atual resposavel organizasaun resistensia Sagrada Familia, Andre da Costa Belo ‘L-4’, konsidera Lei Pensaun Vitalísia (LPV) hamosu diskriminasaun bo’ot ba Veteranus, tanba kria desigualidade sosial iha Timor-Leste (TL).

“LPV ne’e diskriminasaun bo’ot. Agora ema ne’ebé mak halo funu 24 anos, hanesan maun Xanana, Lu-OLo, Taur, Lere, U$ 600.00, ne’e porsentu hira los mós  ita lahatene? agora ami sira ki’ik ne’e mak U$2,70, ida ne’e diskiminasaun bo’ot,”esplika L-4 ba jornalista iha nia kna’ar fatin Universidade Dili (UNDIL), Tersa (04/10).

Nia hatutan, lolos karik pensaun Vitalísia  ne’e  bele tun ba U$ 600.00 ka 1000, la’os sa’e kedas ba ba U$ 1500.

“Ha’u hanoin  ida  ne’e diskriminasaun bo’ot ba Veteranu sira. Veteranu sira halo funu ida iha ailaran toba iha rai, han aitahan deit hanesan ne’e,”dehan L-4.

Nia dehan, lolos ne’e primeiru haree ba Veteranus oras ne’e laiha tiha ona, hela deit feto faluk, entaun oan kiak sira Estadu tenki haree sira nian moris.

“Ita haree ba ferik katuas sira hakdasak, depois haree ba ami ne’ebé mak sei moris. Maibe ne’ebé mak moris buka han ho hemu, kuitadu ami nian maluk veteranus balun toba iha merkadu to’o ohin loron ha’u nia soldadu ida naran Izadoro agora iha merkadu. Ne’e signifika sira halo funu ba ema seluk, mas sira nunka aproveita ukun a’an ida ne’e,”hatete L-4.

Hanoin hikas ba kotuk, foin lalais Parlamentu Nasional iha fulan kotuk halo ona diskusaun ba LPV ne’ebé dehan atu altera LPV.

“Tuir Prezidente  nia hanoin  karik LPV  ne’e tenki hamós tiha, tanba ita sei haree ba ita nian povu ne’ebé mak sei kiak iha area rurais ne’eba. Agora ita kontinua hanesan ne’e tinan rua-tolu riku bele sa’e ba leten, kiak ne’e kiak los ona, ne’e ita labele dehan kiak ne’e atu sa’e ba riku, povu ne’e kontinua hakdasak ba rai,”hatete L-4.avi

Jornal Nacional

PR TAUR: “HA’U MAK SEI DESIDI TAMA CNRT KA FRETILIN”

$
0
0

Prezidenti Repúblika (PR), Taur Matan Ruak, esklarese katak, agora dadauk nia seidauk bele deklara sai kona-ba ninia involvimentu iha partidu polítika ruma, tanba nia sei asume hela kargu hanesan Xefi Estadu Timor Leste (TL) hodi tau matan ba nasaun ho povu iha nasaun ida ne’e.

“20 de Maiu 2017 agora, alin mai fali husu ha’u kona-ba ha’u involve-an iha partidu ka la’e, tanba agora ha’u Prezidenti Repúblika Timor Leste. Aban bainrua eis Prezidenti Repúblika ona mak ha’u mak sei desidi atu ba CNRT ka FRETILIN ka partidu seluk,” deklara Prezidenti Repúblika (PR) Taur Matan Ruak, iha Programa Diálogu Komunitária Prezidenti Repúblika ho komunidade iha Suku Doidahar ho Suku Dato, Postu Administrativu Liquiça, Munisípiu Liquiça, Segunda (03/10).

Maibé Xefi Estadu ne’e dehan, iha 20 de Maiu tinan oin, nia sei deklara sai ba públiku katak, nia atu involve-an iha partidu ida ne’ebé mak nia hakarak.

Kona-ba Pensaun Vitalisia, PR Taur dehan, desdi nia sei iha Jeneral F-FDTL mós, nia  kontra maka’as lei ida ne’e.

“Foin dada’uk ha’u nia diskursu iha Parlamentu Nasionál mós, ha’u ko’alia kona-ba ida ne’e,” katak Taur Matan Ruak.

Xefi Estadu ne’e haktuir, hanesan Xefi Estadu, nia sei ko’alia nafatin, kona-ba ida ne’e, maibé tenki respeita mós Parlamentu Nasionál, tanba sira mós órgaun Estadu ida.

Xefi Estadu ne’e relata lia hirak ne’e hodi responde kona-ba preokupasaun komunidade Laurindo de Jesusu dos Santos ne’ebé hatete katak, tuir informasaun ne’ebé sira rona katak, PR Taur involve aan ona iha partidu ruma.

“Ami rona katak, agora dada’uk Prezidenti Repúblika partisipa ona iha Partidu ruma, ida ne’e los kala’e,” husu Laurindo de Jesus dos Santos.

Alende ne’e, nia mós kestiona katak, durante ne’e ema hotu luta kona-ba pensaun vitalisia ne’e atu halakon tiha. Hahú husi Prezidenti Repúblika  nia kompaña to’o ohin loron mandatu atu remata ona, nia solusaun oinsa ona,” husu Laurindo.

Nia hatutan, sei Prezidenti Repúblika nia mandatu hotu mak situasaun ida ne’e la rezolve, semak atu rezolve tan.

Mandatu remata, TMR apoia PLP

Entretantu Prezidenti Interinu II, Partidu Libertasaun Povu (PLP), nu’udar mós eis Komandante Pelutaun Falintil, Andre da Costa Belo ‘L-4’ deklara, bainhira mandatu Prezidenti Repúplika Taur Matan Ruak (TMR) remata iha  21 Maiu 2017, TMR sei fila ba apoia PLP.

“Aban bairua nia kna’ar  ne’e hotu iha 2017, nia  sidadaun ida, nia mós bele hili PLP. Tanba  ami  esperansa katak, nia fo hanoin querdizer  nia mós hakarak. Ne’e mak ami nu’udar lideransa partidu nian kontinua garante katak, depois nia mandatu ne’e hotu, nia mós bele fó apoiu ba PLP. Ida ne’e mak agora ami koalia, maibe la koalia  n’uudar Prezidente,    Prezidente ne’e ba nasaun nian,  ne’ebé ita labele koalia no  labele estraga mós nia figura, ”esplika L-4 ba jornalista iha nia kna’ar fatin Universidade Dili (UNDIL), Tersa (04/10).

 L-4 kontinua dehan, bainhira Prezidente Repúplika, Taur Matan Ruak mak nia mandatu remata, no nia mai inklina a’an iha PLP, nia pozisaun hanesan kedas Prezidente PLP.

“Ami bele tau nafatin nia nu’udar Prezidente Partidu nian, hanesan mós maun  Xanana.  Maun Xanana mós uluk fó hanoin ba CNRT, ikus mai nia nu’udar Prezidente CNRT to’o agora. Ami sei esperansa katak, depois nia mandatu hotu mak ami foin bele desidi, agora  ne’e ami hanesan komentariu deit, ami seidauk hatene nia sai hanesan Prezidente. Agora dadauk  ne’e Prezidente  Interinu mak Dotor Aderito de Jesus, uluk komisariu CAC, nune’e mós  Prezidente 1 mak Sabino  Guntur,  Vise mak ha’u L-4,”dehan Andre  da Costa ‘L4’.

Fo hanoin  hikas  katak,  PLP hahú  rejista iha dia 19  Dezembru 2015, ne’ebé mak partidu ne’e sai legal ona hanesan mós partidu sira seluk iha Timor Leste.

“Ne’ebé ami dala ruma hatete katak,  hanesan  maun Taur Matan Ruak,  ami la koalia aktual Prezidente  nein  koalia kona-ba Prezidente, ami koalia ba maun Taur Matan Ruak, mós nia uluk ne’e fo apoiu  duni  ba PLP  nomós  nia apoiu mós ba partidu sira seluk,”dehan L-4.

Nia realsa katak, uluk harii PLP mós la koalia kona-ba Prezidente nian pozisaun,  maibe kleur lais publiku sei hatene. Tanba nu’udar sidadaun bele harii partidu.

“Maun Taur ami koalia duni kona-ba PLP, no nia mós fo hanoin duni ba ami. Ami mós ba konsulta duni oinsá mak ami bele harii PLP, ne’ebé fo apoiu ba ami  katak, imi bele harii nu’udar sidadaun.  Ita nian nasaun  ne’ebé demokratiku, imi mós  iha direitu harii partidu.   Ne’ebé fo korajen ami harii duni partidu. Nu’udar maun  ne’ebé uluk iha rezistensia no mós ami hatete bai-bain ami sira ne’e koñese malu, tanba  uluk moris hamutuk iha ailaran,”tenik L-4.cos/avi

Jornal Nacional

Gastao Reprezenta Xanana Diskuti Kontratu Fornese Mina

$
0
0

DILI - Ministru Obras publiku Gastao Sousa reprezenta Ministru Planiamentu Investimentu Estrateziku Xanana Gusmao, hodi deskuti no aprova proposta ekstesaun kontratu fornesementu Konvostives iha Konseilu Ministru.

Konseilu Ministru Neebe lidera husi Primeiru Ministru Rui Maria de Araujo iha Palasiu Governu Konsege halo diskusaun no Aprovasaun ba proposta Ekstensaun kontratu Forsementu Konvostivel Sentral eletrikas.

Hafoin Konseilu Ministru halo Diskusaun iha parte Dader, Sekretaraiu Estadu Konseilu Ministru Avelino Coelho hatete Konseilu Ministru parte dader halo diskusaun proposta ekstesaun ba fornesementu konvostivel ba sentral elektrika.

Proposta eskstesaun Fornesementu Konvostivel sentral elektrika aprezenta husi Ministru Planiamentu Investimentu maibe Ministru Substitutu Gastao mak aprezenta no proposta nee konsege Aprova,” dehan Avelino ba Jornalista Kuarta Kuarta (05/10/2016) iha Palasiu Governu.

Nia hatete Proposta nee hetan aprovasaun hodi halo ekstensaun atu bele fornesementu mina lao labele faila iha dalan klaran, maibe atu hatene klaru Ministru Gastao mak bele halo esplikasaun.

Iha fatin hanesan Ministru Obras publiku Gastao Sousa neebe Substitui Ministru Planiamentu Investimentu estratejiku Xanana Gusmao, jornalista atu halo konfirmasaun maibe nia parte lakohi fo komentariu. Informasaun kompletu iha STL Jornal no STL Web, edisaun Kinta (6/10/2016). Timotio Gusmao

Suara Timor Lorosae

PR TAUR: Hau Halo Palasiu Ho Osan Rasik Laos Osan Estadu

$
0
0

MOTA-ULUN - Presidenti Republika (PR) Taur Matan Ruak halo nia uma hanesan Palasiu, nee laos halo ho osan estadu nian, maibe ho osan rasik.

Lia hirak nee hatoo husi PR Taur, liu husi dialogu komunitarai ho suku Mota Ulun, Postu Administrativu Bazartete, Munisipiu Liquica, kuarta (05/10/2016).

Iha ema balun kritika katak hau halo uma hanesan Palasiu mais nee hau halo ho osan rasik, laos osan estadu nian,” hateten Taur.

Sira nee kestiona katak kada tinan Prezidente sempre ba hatoo ninia riku soin iha Tiribunal rekursu, maibe kontinua halo uma luxu hanesan Plasiu, nee nia uza nia osan rasik laos osan husi estadu nia.

Xefi estadu dehan nia aprezenta riku soin deklara sai ba publika, maibe Ministru sira nee ba deklara subar deit, para povu la bele hatene, Ministru sira deklara duni, maibe Direktur sira maka lae. Informasaun kompletu iha STL Jornal no STL Web, edisaun Kinta (6/10/2016). Joao Anibal

Suara Timor Lorosae

Prezidente CNE Husu Parpol Labele Hetan Osan Husi Ema Estranjeiru

$
0
0

DILI – Tuir lei numeru 2/2016, lei partidu politiku nian katak partidu politiku sira hotu neebe mak oras nee ejiste iha Timor Leste, sei labele hetan osan husi ema estranjeiru hanesan kompania estranjeiru no kompania operador iha Timor Leste.

Informasaun nee fo sai husi Prezidente Komsiaun Nasional Eleisaun (CNE), Alcino Barris ba jornalista sira iha edifisiu CNE, Caicoli-Dili, Kuarta (05/10/2016).

Partidu politik sira labele hetan osan husi ema estranjeiru ou husi kompania sira husi estranjeiru. Partidu politiku sira labele hetan osan husi empresas publiku sira opera iha ita nia nasaun ida nee, partidus politiku sira labele hetan osan husi projetu no mos husi estadu,” dehan Alcino.

Prezidente CNE haktuir, tanba iha lei partidu politik neebe revoga ona lei anterior, regulariza ona ho rigoroju konaba proibisaun ba partidus politiku sira tanba nee sira atu hakarak atu harri partidu sira tenke iha osan rasik.

Nia hatete, kada tinan Governu aloka osan 6 miloens ba partidu politiku neebe mak hetan iha asentu parlamentar tuir kadeira idak-idak nian, depois kadeira ida hirak mak multiplika ba 25 hira, multiplika ba 8 hira no multiplika 2 nee hira, idak-idak hetan tuir nia kadeira.

Iha fatin ketak, Prezidente Partidu Frenti-Mudança dehan, partidu Frenti-Mudança prontu atu koopera ho desizaun CNE nian katak atu aprezenta konta bankaria ba CNE. Informasaun kompletu iha STL Jornal no STL Web, edisaun Kinta (6/10/2016). Raimundo S. Fraga

Suara Timor Lorosae

Povu Liquiça Ejize PR Taur Interven Lei PV

$
0
0

BAZARTETE – Komunidade Suku Lauhata, Postu Administrativu Bazartete, Munisipiu Liquiça husu ba Presidenti Republika (PR) Taur Matan Ruak, halo intervensaun ba Parlamentu Nasional (PN) atu bele halakon kedas lei Pensaun Vitalisia (LPV).

Lia hirak nee hatoo husi Komunidade Suku Lauhata, Sampaio Bareto, liu husi dialogu aberta ho komunidade suku Lauhata, Postu Administrativu Bazartete, Munisipiu Liquiça, Tersa (04/10/2016).

Ami husu atu Prezidenti halo intervensaun ba lei Pensaun Vitalisia, ami nia hakarak nee tenke halakon tiha laos muda deit, tanba povu sira terus ba rai ida nee sei kontinua kiak, ukun nian sira hariku deit ema grupu balun deit,” hateten Sampaio.

Iha fatin seluk komunidade Suku Maumeta Marcelo Marcos da Silva dehan, PV halo diak deit grupu oan balun, nee hanesan korupsaun legal ida neebe lao iha TL.

Hatan ba preokupasaun nee Prezidenti Republika Taur Matan Ruak dehan, PR mos hanoin hanesan ho komunidade sira, mais PN hanesan orgaun soberaniu agora debate hela, husu para povu hotu hein nia rezultadu.

“Ita nain rua hanoin hanesan mais Parlamentu orgaun soberaniu ida ita hein sira, ita la bele obriga, ita koalia deit sistema maka hanesan nee ona, ita hotu kumpri lei, mais hau dehan politika aat hahalok at obriga sidadaun halo tuir mais atu muda lei aat nee tenke Parlamentu maka muda laos Prezidenti ita husik sira maka deskute ita akompana deit sira mos ema iha hanoin hare ba ema hotu nia preokupasaun sira iha fuan sira bele muda,” dehan PR Taur. Informasaun kompletu iha STL Jornal no STL Web, edisaun Kinta (6/10/2016). Joao Anibal

Suara Timor Lorosae

Denúncias de violência doméstica em Macau disparam no primeiro semestre

$
0
0

Macau, China, 05 out (Lusa) - As autoridades de Macau receberam 96 queixas de violência doméstica no primeiro semestre de 2016, mais do que os casos denunciados o ano passado, aumento que relacionam com o debate gerado com a nova lei que entrou hoje em vigor.

Segundo os dados oficiais hoje divulgados, houve 80 denúncias de violência doméstica em Macau no ano passado, envolvendo 82 vítimas.

No primeiro semestre as queixas foram 96, envolvendo 97 vítimas.

A presidente do Instituto de Ação Social, Celeste Vong, citada pela Rádio Macau, atribuiu este aumento ao efeito da lei de prevenção e combate à violência doméstica de Macau, aprovada na Assembleia Legislativa (AL) de Macau a 20 de maio, que entrou hoje em vigor e ao abrigo da qual a violência doméstica passa a ser um crime público.

Celeste Vong disse que as autoridades esperam que as denúncias continuem a aumentar, na sequência da entrada em vigor da lei e da elaboração de um guia de resposta à violência domeatica destinado a diversas entidades e instituições.

Por outro lado, foi criada em novembro do ano passado, ainda antes da aprovação da lei, uma linha de apoio às vítimas.

A lei que entrou hoje em vigor, que passou por um longo processo legislativo, com avanços e recuos, tipifica o crime de violência doméstica, definindo-a como "quaisquer maus tratos físicos, psíquicos ou sexuais que sejam cometidos no âmbito de uma relação familiar ou equiparada", caindo a definição anterior, aprovada na generalidade mais de um ano antes, que limitava os atos de violência doméstica àqueles que têm "consequências que não sejam leves".

Essa destrinça entre ofensas "leves" e "graves" gerou polémica no hemiciclo e no seio da sociedade civil, uma vez que as primeiras eram entendidas como crime semipúblico e, portanto, dependentes de queixa por parte da vítima, e as segundas como crime público.

A lei, prometida pelo Governo pelo menos desde 2008, no quadro de anos de ?slogans' de uma política de "tolerância zero"à violência doméstica, prevê penas de até 12 anos de prisão - que pode chegar a 15 anos em caso de morte da vítima - em linha com o Código Penal.

Apesar da 'vitória' no que toca ao crime público, as diferentes associações da sociedade civil não conseguiram que fossem incluídos os casais do mesmo sexo. No entanto, mesmo sem uma inclusão expressa no articulado, o Governo garantiu que irá proteger eventuais vítimas de violência no seio de uma relação homossexual, segundo consta no parecer da 1.ª Comissão Permanente da AL, que analisou o diploma na especialidade.

Aquando da aprovação na especialidade, o Governo indicou que a execução dos trabalhos de prevenção e combate àviolência doméstica vai ser avaliada no prazo de três anos com vista à sua eventual revisão.

Num comunicado hoje divulgado, as autoridades de Macau realçam o "profundo significado cultural" da nova legislação, referindo estar em causa a promoção de uma nova atitude da sociedade e das instituições em relação à violência doméstica.

MP// CC

Ramos-Horta aplaude "sábia decisão de todos" na indicação de António Guterres

$
0
0

Díli, 05 out (Lusa) - O antigo presidente de Timor-Leste e Nobel da Paz António Ramos-Horta aplaudiu hoje "a sábia decisão de todos" na indicação de António Guterres como favorito para secretário-geral das Nações Unidas.

O antigo primeiro-ministro português António Guterres foi hoje indicado como favorito para secretário-geral da Organização das Nações Unidas (ONU) pelo Conselho de Segurança à Assembleia-geral, que deverá aprovar o seu nome dentro de alguns dias.

O Conselho de Segurança anunciou hoje que o português é o "vencedor claro" da votação, recebendo 13 votos de encorajamento e duas abstenções, uma das quais de um dos cinco membros permanentes do Conselho de Segurança com direito de veto.

"Parabéns António Guterres! Parabéns Portugal! Parabéns Conselho de Segurança! Parabéns ONU! Sabia decisão de todos!", considerou o antigo dirigente timorense numa reação por escrito enviada à agência Lusa.

O Conselho de Segurança, que tem poder de veto, deverá aprovar na quinta-feira uma votação formal a indicar o nome de António Guterres para a Assembleia-Geral das Nações Unidas, formalizando assim a eleição do sucessor de Ban Ki-moon.

NVI // PJA

Conselho de Segurança espera eleger Guterres por aclamação na quinta-feira

$
0
0

"Hoje (quarta-feira), depois da nossa sexta votação, temos um favorito claro e o seu nome é António Guterres. Decidimos avançar para um voto formal amanhã de manhã [quinta-feira] e esperamos fazê-lo por aclamação", disse aos jornalistas Vitaly Churkin.

Depois de uma hora e meia de encontro, pela primeira vez na história da organização os 15 embaixadores dos países com assento no Conselho de Segurança vieram falar aos jornalistas para anunciar o nome do português.

"Senhoras e senhores, estão a testemunhar uma cena histórica. Nunca foi feito desta forma. Este foi um processo de seleção muito importante", disse o embaixador russo.

Momentos depois, a embaixadora dos Estados Unidos junto da ONU disse que os 15 países membros do Conselho de Segurança decidiram unir-se em volta de António Guterres devido às provas que deu na sua carreira e durante a campanha.

"As pessoas queriam unir-se em volta de uma pessoa que impressionou ao longo de todo o processo e impressionou a vários níveis de serviço", disse Samantha Powell aos jornalistas.

António Guterres ficou à frente desta última votação com 13 "encoraja" e não recolheu nenhum veto.

Depois de cinco votações em que os votos dos 15 membros eram indiscriminados, os votos dos membros permanentes (China, Rússia, França, Reino Unido e Estados Unidos) foram destacados pela primeira vez, sendo assim possível perceber se havia algum veto.

António Guterres venceu as cinco primeiras votações para o cargo, que aconteceram a 21 de julho, 05 de agosto, 29 de agosto, 09 de setembro e 26 de setembro.

Depois de a resolução ser aprovada na quinta-feira pelo Conselho de Segurança, o nome de Guterres segue para aprovação na Assembleia Geral da ONU.

O novo secretário-geral da organização substitui Ban Ki-moon e entra em funções a 01 de janeiro de 2017.

AYS // VM – LUSA

MP timorense deduziu acusação contra dois portugueses retidos em Díli há dois anos

$
0
0

Díli, 05 out (Lusa) - O Ministério Público timorense deduziu acusação, pelos crimes de peculato, branqueamento de capitais e falsificação documental, contra um casal de cidadãos portugueses que está retido em Díli há dois anos.

A acusação foi assinada pela procuradora timorense Angelina Joanina Saldanha no passado dia 29 de julho mas os arguidos, Tiago Guerra e a sua mulher Chang Fong Fong Guerra, só foram notificados na terça-feira, confirmaram hoje os próprios à Lusa.

Coarguido no mesmo processo e acusado dos mesmos crimes está o cidadão norte-americano Bobby Boye, um ex-conselheiro do setor petrolífero que defraudou o Governo timorense e que, em outubro de 2015, foi condenado por um tribunal federal norte-americano a seis anos de prisão e a devolver mais de 3,51 milhões de dólares a Timor-Leste.

Na acusação, à qual a agência Lusa teve acesso, a procuradora considera os três arguidos responsáveis pela autoria material em concurso real e na forma consumada dos três crimes.

Como provas, além de documentos contidos no processo, o MP timorense apresenta quatro testemunhas incluindo o ex-vice-ministro das Finanças, Rui Hanjam, dois outros funcionários do Ministério das Finanças e a atual ministra, Santina Cardoso.

A procuradora defende a manutenção das medidas de coação, considerando até que "se reforçaram os pressupostos que determinaram a aplicação" dessas medidas.

Pede ainda que os três arguidos sejam condenados a pagar uma compensação civil no valor do que dizem ser as perdas do Estado timorense, que totalizam 859.706,30 dólares.

No caso do crime de peculato e de branqueamento de capitais as pena máximas previstas no Código Penal timorense são de 12 anos de cadeia e para o crime de falsificação de documentos a pena máxima é multa ou três anos de prisão.

"É revoltante. Depois de lermos esta acusação, que demorou dois anos a ser feita, comprovamos que não tem qualquer fundamento ou qualquer prova", disse à Lusa Tiago Guerra que chegou a estar preso preventivamente à espera.

"Sabendo agora do que somos acusados temos a certeza de que são acusações sem qualquer base ou fundamento. A acusação mostra que não há qualquer motivo para nos terem mantido aqui dois anos com a nossa vida em suspenso, longe dos filhos e do resto da família", disse.
Tiago Guerra sustenta que os crimes de que são acusados não são fundamentados e mostra-se surpreendido, entre outros aspetos, pela acusação de peculato, crime que segundo o código penal timorense se aplica apenas a funcionários públicos.

"Vamos estar preparados para nos defender, assim que tivermos acesso às provas e materiais apreendidos atualmente pelo Ministério Público, aos autos bem como ao resto do processo", garantiu.

Fong Fong Guerra admite estar "muito assustada" e considerou que o casal está a ser julgado neste processo porque as autoridades timorenses "não conseguiram capturar o Bobby Boye em Timor-Leste".

"Estamos a ser postos aqui no mesmo saco que alguém que defraudou o Estado", disse.

"Nós não cometemos nenhum destes crimes. Por isso sempre pensámos que depois da investigação que se ia arquivar o processo. Como pode haver acusação se não cometemos qualquer crime?", questionou.

O Tribunal de Díli terá que ser pronunciar sobre a acusação, se a aceita ou se a devolve ao Ministério Público e, caso a aceite, marcará a data do arranque do julgamento.

Tiago Guerra e a mulher só foram ouvidos pelo MP em junho último, mais de 20 meses depois de ser detido, estando há quase dois anos impedido de sair do país e com termo de identidade e residência.

Tiago Guerra foi detido para interrogatório a 18 de outubro de 2014, passou três dias na esquadra da polícia de Caicoli e a 21 do mesmo mês foi ouvido no Tribunal de Díli, quando o juiz ordenou a sua prisão preventiva, entrando na cadeia de Becora, onde ficou preso até 16 de junho do ano passado.

Desde aí está, como a mulher, com Termo de Identidade e Residência (TIR) e impossibilitado de sair do país.

No pior cenário, se o processo avançar para julgamento e mesmo sem considerar eventuais penas de prisão, o casal poderá ficar ainda vários anos impedido de sair de Timor-Leste até que se conclua o julgamento e eventuais recursos.

ASP // VM

MANUTENSAUN NAKROMA GASTA $500 MIL

$
0
0

Vice ministru obras publicas transportes e comonicacões (MOPTC), Inacio Moreira deklara, manutensaun ro Nakroma gasta $500 mil.

“Hau hakarak fo hatene deit katak, ita aloka mais ou menus $2 miloens hodi halo operasaun ba ro nakroman, operasaun hanesan sosa konbustivel, selu ba tripolante, ko-tripolante no mos ba timoroan ne’ebe maka servisu iha  ro laran, inklui osan balu maka ita aloka hodi halo manutensaun,”dehan vice e ministru Inacio Moreira ba JN-Diario iha CCD, Tersa (4/10).

Inacio esplika katak, publiku la bele intende sala katak, $2 miloens ne’e halo hotu ba manutensaun ro nakroman, la bele jeneraliza, ne’e la los.

“Hau komprende prokupasaun husi kolega no emprezariu balun katak, la lojika wainhira $2 miloens hodi halo manutensaun ba ro nakroman, maibe ita haree katak operasaun ro nakroma loron loron  sempre halo operasaun, iha 2011 ita nia ro nakroma halo manutensaun ho dezastre bo’ot,”nia haktuir.

Tanba pasajeiru sira hodi tula fali truk hodi Dili liu husi fronteira to’o ba iha Oequsse, lolos ida ne’e maka la bele akontese maibe oras ne’e dadauk ro nakroman loron loron sempre halo operasaun Dili ba Atauro ho Oequsse normal hela. Ety

Jornal Nacional

ISABEL FERREIRA: FAMILIA FÓ IMPAKTU POZITIVU BA NASAUN

$
0
0

Primeira Dama, Isabel Ferreira esplika katak, familia nu’udar embriu ki’ikoan ida iha sosiedade nia laran, no sé grupu ne’e la’o di’ak ona, entaun bele fó impaktu di’ak no pozitivu ba nasaun.

“Foin dadauk ami halo aktividade talk show ida konaba familia forte nasaun forte, ita nia haoin hakarak halo bebeik atividades ida ne’e, i hakarak mós halo kampaiña sensibilizasaun ba Timoroan tomak. Husi relijiaun ne’ebé de’it ema hatene katak, familia mak hanesan embriu ki’ik oan ida iha sosiedade nia leet. Se karik grupu ki’ik oan ne’e la’o di’ak ona, moris iha dame, domin, lialos no paz iha mundu nia laran, bele fó impaktu pozitivu ba iha sosiedade no mós ba nasaun,” esplika Primeira Dama, Isabel Ferreira ba JN-Diário (04/10), iha Paço Episcopal Lecidere-Díli, wainhira hala’o vizita kortézia ba fatin refere hodi koalia konaba programa ‘familia forte nasaun forte ho parte igreja nian.

Isabel Ferreira hatutan katak, programa familia forte nasaun forte ne’e tinan-tinan sempre hala’o iha munisípiu tolu mak hanesan Díli, Baucau no Bobonaro. No fó mós sertifikadu ba inan sira ne’ebé selebra loron Bodas de Prata no Bodas de Ouro, no ba oin sei hala’o nafatin kampañia de sensibilizasaun ba Timoroan tomak hodi hatene konaba programa ne’e, no husi relijiaun ne’ebé de’it hatene katak, familia mak membru kiikoan ida iha sosiedade nia leet.

Nia hateten katak, parte igreja nian em prinsípiu fó apoiu tomak ba programa ne’e, tamba foin dadauk halo tiha ona iha Díli iha dia 15 fulan Maiu, Baucau hala’o iha fulan Jullu no Maliana hala’o iha Agustu. I ida ne’e hanesan mós papel igreja nian hodi prepara sarani sira atu bele moris iha família ne’ebé paz, domin no hakmatek atu nune’e bele banati tuir hanesan família Nazare nian.

“Iha tinan ida ne’e ita halo semináriu tolu husi Díli, Baucau no Maliana, no atividade talk show depende ba programa televizaun nian, hanesan programa ita nia bainaka wainhira iha tempu livre mak ami foin priense. Munisípiu seluk ami seidauk hala’o atividade ida ne’e tamba ita sei hala’o tuir Diocese,” Isabel Ferreira afirma.

Nia dehan tan katak, atividades semináriu ne’e normalmente hala’o la ho kustu ne’ebé bo’ot, tamba realiza ho tempu badak no sei la fó implikasaun ba finanseira, no wainhira aktividade ne’e remata sei entrega sertifikadu ba sira ne’ebé tuir semináriu ne’e no sertifikadu ne’e rasik sei asina husi Prezidenti da Repúblika.ías/mj3 

Jornal Nacional

PR TAUR VIZITA ONA SUKU HOTU IHA MUNISÍPIU 8

$
0
0

Prezidenti Repúblika (PR) Taur Matan Ruak, vizita ona Suku lubuk ida iha Munisípiu 8 hanesan, Ainaro, Ermera, Covalima, Manufahi, Manatuto, Aileu, Bobonaro no Oe-Cusse.

Tuir promesa ne’ebé Xefi Estadu ne’e halo ba nia-an rasik katak, durante nia mandatu hanesan Prezidenti Repúblika katak, nia hakarak   vizita hotu suku 442 iha Timor laran tomak.

Agora dadauk sei hela Suku 6 iha Munisipiu Lospalos mak Xefi Estadu ne’e seida’uk vizita, Suku ida iha Viqueque, Suku ida iha Baucau, no Liquiça, inklui Suku balun iha Díli laran.

Xefi Estadu la sente kolen, hakur mota, tun-sa’e foho, toba iha anin no udan laran, tanba deit hadomi povu hodi lori povu ba moris di’ak.

Durante vizita Xefi Estadu nian ba Suku hotu iha Timor laran tomak, nia husu ba povu atu serbisu hamutuk, hodi luta kontra kiak no mukit, tanba Timor Leste hetan ona independensia, maibé moris diak seidauk hetan.

“Ha’u mai tuku imi nia odamatan dala ida tan, husu imi atu ita la’o hamutuk ba buka moris diak. Ha’u mós mai fó obrigadu ba imi, ba terus no susar imi sofre  iha funu laran, tanba imi mak ami moris, no tanba imi mak nasaun moris, imi mak heroi nasaun ida nee nian,”hateten PR Taur Matan Ruak, bainhira dialogu ho povu iha Suku-Suku iha Timor laran tomak.

Taur Matan Ruak dehan, bainhira buka moris diak, povu tenki kuidadu saúde, haruka oan sira ba eskola, hadia ekonomia uma laran, no serbisu hamutuk ho autoridade lokal sira hodi atinji objetivu ne’ebé povu TL mehi.

Maske programa ne’e diak, tanba povu mós kontenti tebes ho vizita Xefi Estadu ne’e nian, maibé sei mosu kritika oi-oin husi parte lider polítika balun, tanba la konsideira esforsu ne’ebé Prezidenti Repúblika nian ne’e hodi heree rasik kondisaun no situasaun ril povu TL nian, li-liu iha Suku sira ne’ebé mak la asesu ba dezenvolvimentu. Maibe politika nain sira nia hanoin ne’e, kontráriu ho situasaun povu nian, tanba povu kontinua ejiji ba Xefi Etadu ne’e atu kontinua vizita sira iha área rural kada fulan.

Povu mós ejize ba ukun nain sira seluk, atu la bele tu’ur deit iha ace laran, hodi hatene kritika de’it ema seluk, maibé tenki la’o hanesan Xefi Estadu ne’e, hodi haree direitamente kondisaun moris povu nian iha área rural.

Iha vizita ne’e mós, povu halerik ho mataben ba PR Taur Matan Ruak, tanba TL ukun aan tinan 14, maibé sira seidauk senti benefisiu husi ukun aan ida ne’e, no durante ne’e, ukun nain ida nunka hakbesik aan ba sira hodi rona sira nia halereik.

Alende ne’e, povu iha área rural mós louba tebes PR Taur Matan Ruak hodi dehan, iha mundu ne’e, Prezidenti Repúblika povu  so haree de’it nia klamar husi televisaun, maibé Prezidente Timor Leste nian oin seluk, tu’un direitamente ba povu iha área rural, hodi haree kondisaun moris povu nian.

 “Ami louba ho ami nia Prezidenti, tanba Prezidenti ida ne’e mak úniku hadomi duni povu ida ne’e, tanba nia mai husi povu no fila ba povu. Tanba ne’e ohin loron ami kontenti simu ami nia Prezidenti, maibé ami hato’o mós sentimentu tristi ho mataben ba ami nia Prezidenti kona-ba ami nia susar no terus ne’ebé ami infrenta durante ne’e,”hateten Frederico de Araújo husi Suku Maununu, Munisipiu Ainaro.

Nun’ee mós komunidade  Moises da Costa husi Suku Holarua dehan, sira tanis ba Prezidenti Repúblika, tanba tempu Portuguese niaan, foin primeiraves Prezidenti vizita sira nia Suku.

Nia hatutan, durante ne’e, sira tanis ba dezevolvimentu, tanba sira haree dezenvolvimentu ne’e la’o de’it iha nasionál.cos

Jornal Nacional

LEJISLATURA BA DALA-IV, PN PROPOIN MILLOENS 3 SOSA KARETA HO LAPTOP

$
0
0

Konselhu Administrasaun Parlamentu Nasional (PN), liu husi relatoriu pareser Komisaun C propoin orsamentu US$ 3.000,000 atu sosa kareta ho laptop ba membru PN IV Lejislatura nian.

Iha diskusaun ne’ebe hala’o iha PN, Tersa (4/10/2016), mosu pro-kontra iha plenaria tanba membru PN balun lakohi atu sosa tan ona laptop ho kareta ba periodu ida ne’e.

Deputadu bankada FRETILIN, Francisco Miranda Branco esklarese katak, tinan 2016 hanesan tinan ikus liu ona ba III lejislatura, tanba ne’e nia husu atu halo reflesaun oitoan ba gastus finansas publikas, hahu husi PN no to’o ba iha instituisaun Estadu TL ninian.

“Ita iha tempu ida ne’ebe hau sempre hateten katak tempu karau bokor nian liu tiha ona, agora tempu karau krekas nian, se ita hare ba biblia Estado ninian fo mata dalan ba ita atu kaer tuir mos ida ne’e, hau atu dehan karik TL laiha riku soin hanesan minarai, maka ita lapersija deputado ida iha kareta ida, lapersija ema ida iha lap top ida, tanba ita ba husu emprestimu sosa kareta ka sosa lap top, tanba ne’e hau hanoin ita presijamente tenke halo balansu ba gastus huhu husi PN no ba instituisaun Estado tomak TL ninian,” dehan deputado Francisco Branco iha diskusaun debate Orsamentu privativu PN nian.

Deputadu Francisco Branco husu ba plenaria atu elimina tiha deit sosa kareta ho lap top ba deputadu ida-idak. Taba uluk, sosa kareta ida-idak razaun fundamental ida maka pontualidade, maibe realidade sempre kestiona, ne’ebe ho razaun fundamental ba pontualidade ne’e fo mai atu avansa proposta ida katak atu labele sosa tan kareta no lap top ona.

Deputado Branco mos halo komparasaun iha nasaun India, deputado sira laiha kareta, ba serbisu sa’e bus deit, maibe sira nia dignidade iha nafatin no laiha ema ida mak kestiona sira nia dignidade.

Xefi bankada FRETILIN, Aniceto Guterres kontra katak, xefi departamentu deit mos iha kareta rasik, tanba sa mak deputado laiha, ka deputado tenke sa’e motor ba serbisu.

“Xefi departamentu deit mos kareta iha, depois halo nusa deputado sa’e fali motor, ne’e problema? Entaun tenke muda politika atribui kareta ne’e ba se-se deit, hakarak kombate tenke hot-hotu, ne’ebe iha konferensia lideres bankadas kona ba kareta ne’e ami dehan katak orsamentu tinan 2017 halo previzaun tau hotu ba, depois deputado foun sira mai mak hola desizaun atu sosa ka lae,” hateten Deputadu Aniceto.

Deputado bankada PD, Virgilio Guterres, dehan katak, lakonsege tau osan ba deputado foun sira, tanba adopta politika poupansa.

“Hau mos kontra proposta, deputado balu hanoin katak, deputado foun ne’ebe atu mai ita lakonsege hola kareta ba sira ho hanoin katak poupansa ba despezas Estado tomak, lahola kareta foun ne’e parte ida husi politika poupansa entaun hau atu sujere deit katak, ita deputado atual agora kareta ho lap top rai fali ba sira, hodi nune’e sira mai uja,” hateten deputadu Virgilio.

Deputado Virgilio akresenta tan katak, xefi departamentu ida iha kareta, tanbasa mak deputado ida hola desizaun politika ba vida nasaun nian laiha dereitu atu goja regarias Estado nian.

“Ne’ebe hau hanoin tenke ser rasasinu ita ninia pensamentu ba servidor Estado ne’ebe tenke dignifika,” dehan Virgilio.

Hatan ba preukupasaun deputado sira nian, sekretario Jeral PN, Mateus X. Belo dehan katak, ne’e hanesan proposta deit, ne’ebe lori ba deskute hamutuk iha plenaria kuandu deputado sira lakohi atu aprova mos laiha problema, tanba nia hanesan halo planu deit mais atu foti desizaun husi plenaria.

Prezidente PN, Aderito Hugo da Costa, dehan katak, iha elaborasaun inisiu orsamentu privativo PN nian hamutuk $ 20 resin milloens, depois aprejentasaun iha reunioens hatun ba montante $ 17.697.mia

Jornal Nacional

Prezidente Filipina hatete Obama atu " ba iha infernu"

$
0
0

Prezidente Filipina, Rodrigo Duterte, haktuir iha horisehik ba Prezidente norte-amerikanu, Barack Obama, atu  "ba iha infernu", ameasa  atu hakotu aliansa iha dékada  ho Estadus Unidus  hodi ba hamutuk ho Xina ba Rússia.

Mosu lia-fuan hirak ne’e  iha momentu ne’ebé maka  Filipina no Estadus Unidus hahú sira nia  manobra militar anuál hamutuk, ne’ebé  Duterte aviza ona bele sai hanesan ikus ba ninia prezidénsia, iha resposta ba krítika hosi Estadus Unidus ba ninia funu sangrenta hasoru krime.

"Ha’u lakon respeitu hosi Amérika", haktuir Duterte, kestiona ba diskursu kona-ba apelu sira hosi Estadus Unidus, Nasoins Unidas no Uniaun Europeia ba  Filipina atu respeita direitus umanus.

"Señor Obama, bele ba infernu", nia hatutan.

Duterte moos konsidera  norte-amerikanu hanesan "ipókrita" no afirma katak  to’o loron ida nia sei hakotu ho totál aliansa entre nasaun rua, ne’ebé  inklui akordu ba defeza mútua.

"Kleur ka lalais iha ha’u nia  mandatu, bele hakotu lasu ho Amérika. Ha’u  Prefere hamutuk  ho Rússia ba  Xina. Maski lakonkorda ho ninia ideolojia, sira respeitu ba ema. Respeitu ne’e importante", nia haktuir.

Líder filipinu, ne’ebé  assume kargu iha  30  fulan  juñu, sai hanesan prioridade prinsipál iha ninia mandatu durante tinan neen nia laran maka halakon droga ilegál hosi sosiedade  ne’ebé "oho ema tuir  hakarak" toxikodependente millaun tolu hodi alkansa ninia objetivu.

To’o  agora, ema liu 3.000 mate hosi funu hasoru krime, tuir númeru ofisiál, enkuantu grupu direitus umanus alerta iha  eskuadraun mate nian ne’ebé forma hosi vijilante sira hodi oho-ema no lafunsiona ona Estadu ho direitu.

Maski mosu  retórika maka’as, Duterte afirma nafatin katak nia laviola kualkér lei ruma, ne’ebé  polísia hamate tanba defeza no sira seluk barak ne’ebé mate  rezulta hosi funu entre gange sira.

SAPO TL ho Lusa

Konsellu Seguransa hein hili Guterres ho aklamasaun iha loron-kinta

$
0
0

Prezidente hosi Konsellu Seguransa ONU nian hatete ba jornalista sira, bainhira hakotu votasaun daneen hosi Konsellu Seguransa nian ba sekretáriu-jeral, ne'ebé organizmu ne'e hein rekomenda "ho aklamasaun" António Guterres nia naran loron-kinta.

"Ohin, hafoin ami nia votasaun daneen, ami iha favoritu loloos ida no nia naran maka António Guterres. Ami desidi avansa ho votu formal ida aban dadeer [loron-kinta] no ami halo ho aklamasaun", Vitaly Churkin hatete ba jornalista sira.

Hafoin oras ida ho balun enkontru nian, ba dala uluk iha istória organizasaun nian embaixadór na'in 15 hosi nasaun sira ho fatin iha Konsellu Seguransa ko'alia ho jornalista sira hodi fó sai naran portugés nian.

"Señór no señora sira, imi sai sasin ba parte istóriku ida. Nunka halo tuir dalan ida ne'e. Ne'e hanesan prosesu selesaun ida importante tebes", hatete hosi embaixador rusu.

Hafoin ne'e, embaixadora hosi Estadus Unidus iha ONU hatete katak nasaun 15 ne'ebé hanesan membru hosi Konsellu Seguransa desidi hamutuk ho António Guterres tanba prova sira ne'ebé nia fó iha nia kareira no durante kampaña.

"Ema sira hakarak hamutuk ho ema ida ne'ebé hatudu impresaun iha prosesu tomak nia laran no impresiona ona iha nível oioin serbisu nian", hatete hosi Samantha Powell ba jornalista sira.

António Guterres manán iha votasaun ikus ne'e ho votu "fó korajen" hamutuk 13 no laiha opozisaun ida.

Hafoin votasaun lima ne'ebé votu sira hosi membru 15 hanesan indiskriminadu, votu sira hosi membru permanente sira (Xina, Rúsia, Fransa, Reinu Unidu ho Estadus Unidus) destaka ba dala uluk, bainhira iha posibilidade katak iha opozisaun balun.

António Guterres manán ona votasaun dalima ne'ebé halo dahuluk ba kargu, ne'ebé akontese ona iha loron 21 Jullu, 05 Agostu, 29 Agostu, 09 Setembru no 26 Setembru.

Hafoin rezolusaun aprova iha loron-kinta hosi Konsellu Seguransa, Guterres nia naran sei ba aprovasaun iha Asembleia Jeral ONU nian.

Sekretáriu-jeral foun hosi organizasaun sei troka Ban Ki-moon no hala'o nia knaar iha loron 01 Janeiru 2017.

SAPO TL ho Lusa
Viewing all 16014 articles
Browse latest View live


<script src="https://jsc.adskeeper.com/r/s/rssing.com.1596347.js" async> </script>