Durante konsolidasaun Partidu Frenti-Mudança (P-FM) nian iha aldeia, suku, posto administrativus no minsipiu, nunka koalia at lider partidu seluk no nunka koalia at ou insultu ema ruma.
Maske iha konsilidasaun foin lalais iha Ermera, Komisariu Politika Nasional P-FM koalia ointaun sobre lei pensaun vitalisia ne’ebe hamosu injustisa sosial hodi halo komparasaun Primeiru Ministru atual ho esi Primeiru Ministru nian salariu ho pensaun vitalisia ne’e la’os insultu ou desfama. Maibe, hakarak aprezenta realidade ida kona-ba injustisa sosial iha lei mensal pensaun vatalisia.
Sekertariu Jeral interinu P-FM, Cesar Moreira, hateten, P-FM iha kapasidade rasik atu halo intervensaun politika maibe ho responsabilidade.
“Hau sempre dehan bei-beik katak, hakarak simu esklarisimentu ba iha partidu bo’ot sira, se hakarak rona ordem ba partidu bo’ot sira, mas Mudança hakarak aprende politika hamutuk ho nia kuadrus sira. tanba ne’e, iha konsolidasaun Mudança nian sei la fo orientasaun no tema ba kuadru sira koalia, maibe fo oportunidade ba malu atu koaloa no ejerse sira nia vizaun politika ne’ebe ho responsabilidade no respeitu direitu no liberdade ema seluk nian,” afirma Cesar Moreira ba JNDiario iha Centro Pesquisa para Mudança, Pantai Kelapa, Dili, Kinta (18/2/2016).
Cesar Moreira esklarese katak, povu ne’e presiza hatene evolusaun politika nasional no lala’ok dezenvolvimentu nasional.
“Ita hotu la bele ba koalia buat diak deit ba povu, mas ita tenke honestu katak, ita halo buat balun ne’ebe mos ladiak ba povu, tanba ne’e povu mos presiza hatene. Mudança sei labosok povu ida ne’e, se koalia buat nebe los, karik intervensaun balun nebe esplika situasaun atual kona lider balun ida ne’e mak situasaun nebe akontese iha rai ida ne’e,” hateten Cesar Moreira.
Cesar afirma katak, buat ne’ebe akontese ohin loron maka politiku sira taka povu nia matan. “Sse ita tenta taka povu hotu nia matan, ita bele taka nia matan mas husik nia faun ne’e funsiona para bele hare situasaun ne’e tamba situasaun hotu nebe sira atraves oras ne’e hanesan situasaun moris nebe hau hanoin sedauk diak ba sira tamba ne’e povu iha direitu koalia saida mak sira hakrak, avalia situasaun nasional nebe relasaun dezemvolvimentu,” haktuir Cesar Moreira.
Relasiona ho progresu tinan ida Governasaun nebe lidera husi Permeiru Ministru Rui Maria de Araujo nian, Cesar Moreira hateten, lider iha rai ida ne’e tenki ukun ho buat tolu, permeiru iha kapasidade intelektual, kapasidade lideransa, mais prinsipal liu mak iha fuan hodi ukun rai ne’e.
“Hanesan jerasaun foun fiar ida ne’e nia bele simu maibe hau sempre dehan lider iha rai ida ne’e tenki ukun ho buat tolu, permeiru iha kapasidade intelektual hau hanoin ita nia Permeiru Ministru ne’e iha, kapasidade lideransa ida ne’e ita tenki hare didiak katak ninia hare ne’e oinsa mais prinsipal liu mak nia iha fuan hodi ukun rai ne’e,” nia hateten.
Nia hatutan tinan ida ne’e karik buat ruma akontese mais iha relasaun ho programa nebe iha ona labele basa liman ba situasaun ne’e, tamba elementu nebe oras ne’e haleu Premeiru Ministru hodi halo servisu ida ne’e mak Premeiru Ministru nia susesu, hanesan lideransa nebe lidera prosesu ida, hanesan mos sofer nebe lori kareta ba fatin ida maibe elementu hotu hotu nebe iha kareta laran ne’e tenki fo nia siknifikadu, ida ne’e mak prinsipal.
“Hau hare servisu nebe nia infrenta tamba korupsaun nebe iha ita nia rain mos oras ne’e ita hare buat ne’e lao makas liu i impreza barak mos oras ne’e iha problema laran tamba asves atrazu selu pagamentu sira ne’e, ida ne’e problema kritiku nebe sira bele hare, iha projeitu ida, rua nebe ita sente tenki avalia didiak tamba nia efeitu ne’e ladiak exemplu halo uma lima ba aldeia, hau hanoin oras ne’e osan hirak mak sai ona mais depois ita hare nia efeitu hansa tamba uma barak bibi mak ba hela iha laran,” Cesar Moreira hatutan.
Nia husu Permeiru Ministru atu hare didiak situasaun ne’e para hatudu nia ba alamde nia bele aruma buat ruma nebe iha relasaun ho governu interior mais nia mos ba hadia, ida ne’e mak prinsipal.
Kona poupansa no hamenus birokrasia, Cesar Moreira hatete tenki halo estudu profundo ba Ministeriu sira ne’e, funsionario iha rai ne’e barak tebes, mais funsionario nebe ativu iha relasaun ho efisensia, honoin persija estudu ida katak atividade relasiona ho kinerja to’o iha nebe tamba dala ruma funsionario sira barak liu fali servisuida ne’e mak problema.
“Kuandu oras servisu funsionario sira sei lao hela iha dal – dalan, hau hare katak volume de servisu nebe dala ruma iha Ministeriu ne’e nia distribusaun la diak, funsionariu barak liu servisu persija avalia buat ne’e,” Cesar hateten.
Nia hatutan lahatene saida mak oras sira halo relasiona ho poupansa, tinan tinan orsamentu ne’e iha nivel nebe as teb tebes.
“Poupansa ne’e ita lahare, hau hanoin katak poupansa ne’e kuandu ita hakarak halo funsionamentu funsionariu hotu hotu nebe iha relasaun aktividade Ministeriu komesa husi neba, para ita bele poupansa, oras servisu lahatene kareta sira lori sira familia lao tun lao sae, oinsa mak ita bele poupansa, uluk nia koalia barak iha ministeriu sira ne’e, kuandu iha aktividade labele konsumsi ne’e labele saida liu mais ita hare ida ne’e nafatin, dala ruma koalia ne’e fasil mais sira tenki hatudu pratika katak sira bele halo ka lae,” dehan Cesar. Nes
Jornal Nacional