Hafoin Bispu Dioseze Díli nian, Don Alberto Ricardo da Silva fila hikas ba aman Maromak nia kadunan Santu, kleur tebes ona sarani doben Timor-Leste liu-liu Dioseze Díli hein hela sira nia bibi atan foun be nai Maromak sei horik mai.La hatene loos, amu lulik ida ne’ebé maka Maromak sei fihir hodi tau matan ba ninia bibi oan sira, maibé oras ne’e daudaun Vatikanu-Roma deside ona amu lulik na’in tolu (3) maka sei mantein. No entre nai’n tolu (3) ne’e ida (1) maka sei hili nu’udar Bispu foun. Maske nune’e, Amu Juvito la aseita temi padre na’in tolu ne’e nia naran tanba sei segredu.
“Prosesu ida to’o ema na’in tolu ne’e to’o tiha ona. Agora, entre na’in tolu (3) ne’e atu hili fali naran ida (1) mai fali ne’e maka ita hein de’it ona,” dehan Vigáriu Jerál Episkopál Re-Evanjelizasaun Dioseze Díli, Padre Juvito do Rego Araújo ba Matadalan iha nia kna’ar fatin, Dioseze Díli, foin lalais ne’e.
Nia esplika, prosesu normál ne’ebé atu hili maka kada tinan Dioseze ida-idak hili ema na’in tolu (3) nia naran haruka ba iha Vatikanu hanesan Amu Lulik sira ne’ebé komportamentu, saúde no serbisu di’ak sira ne’e nia naran maka hela iha ne’ebá no posível bele sai kandidatu.
Padre Juvito afirma mós katak, ezemplu Dioseze ida presiza hela Amu Bispu ida, ne’e hosi Vatikanu iha tiha ona lista ida katak, Amu Lulik ida ne’ebé sira haree nia naran tama beibeik iha ne’ebá signifika katak nia di’ak.
Maibé, ida ne’e de’it seidauk to’o. Ne’eduni, sira sei mai liu-hosi nunsiatura hodi husu Amu Lulik sira seluk ida-idak. Ne’ebe, nunsiatura fó karta ida atu sira hili ema na’in tolu (3) tuir sira nia hanoin ema ne’e bele sai Bispu duni. No tuir tan, prosesu sira seluk ne’ebé segredu.
“Prosesu ida ne’e ita iha ne’e kolabora de’it. Vatikanu liu-hosi nunsiatura husu ema ida nia profesionalidade, identidade, karakter no seluk tan ne’ebé ita bele fó hotu, maibé Vatikanu maka sei deside iha ne’ebá,” nia esplika.
Ne’eduni, nia hateten katak, prosesu sira hanesan ne’e haruka tiha ona ba vatikanu, agora ita hein de’it sé maka Maromak atu hili liu hosi vatikanu ninia hanoin ba kna’ar ida ne’e, tanba kna’ar ne’e rasik boot no todan ne’eduni tenke hili ho didi’ak.
Kona-ba ninia prosesu, nia dehan katak bele la’o to’o fulan neen (6) no tinan ida (1), ne’e depende. Maibé, lalais liu maka fulan neen (6). Sé bainhira informasoens sira tama tiha maibé iha kontradis ne’e bele anula fali.
Nia dehan, Amu Lulik hotu-hotu iha potensialidade, maibé to’o ikus mai sei hili ema na’in ida tuir Maromak nia grasa. “Ita hein Maromak hili ema ne’ebé justu ho tempu, ema, mentalidade no seluk tan. Sarani sira nian maka ne’e, tenke reza, no reza barak atu Maromak hili no haraik mai ita ema ida ne’ebé ita hakarak ho justu no serve (cocok) tuir Maromak nia hakarak ba kna’ar ida ne’e atu labele husik hela Dioseze ida ne’e mamuk hela to’o kle’ur,” Amu haklaken.
Bispu Dioseze Maliana, Don Norberto Amaral hateten nomeiasaun bispu ne’e segredu Vatikanu nian. Igreja Katólika Timor hein rona rezultadu ikus hosi Vatikanu atu deside sé maka bele sai hikas bispu ba Dioseze Díli.
“Ita hein de’it. Sarani sira labele husu bebeik dehan bainhira. Ha’u husu ba sarani sira atu reza maka’as nune’e ita bele iha bibi atan ida ke di’ak tebes hodi bali nia sarani sira,” Don Norberto fó esperansa.
Maske la fó sai klaru prosesu to’o iha ne’ebé ona, maibé Bispu ne’e esplika katak oras ne’e prosesu hili bispu foun ne’e la’o dadauk ona maske la determina tempu bainhira maka bele rona rezultadu ikus hosi Vatikanu.
Bispu Dioseze Maliana ne’e mós husu ba sarani sira atu iha fé nafatin ba Na’i Maromak. Maske Bispu Dioseze Díli seidauk iha maibé sarani sira labele maten iha fiar ba Na’i Maromak hodi husu akompañamentu ba vida umana loro-loron nian. (Jon/Efrem)
Matadalan