Konselhu Diretivu Instituisaun Petroleo Jeolojia (KD-IPJ), dau-daun ne’e, enfrenta krize institusional, tanba espulsa tiha ninia senior jeolójiku nain hat (4).
Desizaun IPJ nian ne’e sai mos preokupasaun membru Parlamentu Nasional (PN) husi Bankada FRETILIN, tanba ne’e, liu husi sesaun plenaria Tersa (13/10/2015), Bankada FRETILIN foti kestaun ne’e liu husi deklarasaun politika ne’ebeaprezenta husi Deputadu Osorio Florindo.
“Iha semana liu ba ami hasoru funsionariu IPJ ne’ebe mak mai iha PN atu hato’o sira nia preokupasaun kona ba karta notifikasaun ne’ebe sira simu husi KD-IPJ hodi hapara sira nia kontratu, tanba iha krize instituisaun estruturas internas IPJ nian,” haktuir Deputado bankada FRETILIN ne’e liu husi afirma Bankada FRETILIN iha PN liu husi deklarasaun politika.
Molok senior geologiku nain 4 sai funsionario ba IPG, Osorio fo sasin katak, sira serbisu hanesan tekniku Geologista iha Sekretario Estado Rekursus Naturais iha tinan 2010-2012 no hetan avaliasaun husi Ministeriu Petroliu no Rekursus Naturais. Maibe, derepenti deit, KD-IPJ hapara sira nia kontratu.
Senior giologiku nain ne’e maka Celina S. Freitas iha divizaun rekursus minaris, Diana F. da Costa, devizaun geologia no petrolio engenaria, Fredirico C. do Santos, diviazaun rekursus minerais ho Uvaldo de Sousa iha divizaun rekursus minerais.
Iha tinan 2012 sira hetan tan esperiensia husi MPRM ba IPG hanesan ekipa instaladora ba iha IPJ no iha 28 Julhu, KD-IPJ hasai rezulusaun ida kona ba re-estruturasaun no organizasaun interna.
Loke ona konkursu internal ba direktur sira no oras ne’e hein hela rezultadu no funsionario nain hat ne’e hetan notifikasaun hodi hapara kontratu.
Tanba sira la satisfeito ho notifikasaun ne’e sira tenta koalia ho Ministru MPRM, Alfredo Pires, maibe lakonsege hasoru.
]Hafoin rona tiha sira nia opiniaun no konserva ba kontratu ne’ebe IPJ ho sira no mos hare ba dekretu lei numeru 33/2012, Bankada FRETILIN konsidera katak, krizi ne’ebe mak akontese, KD- IPJ tenke asume responsabilidade, tanba sa mak sira husik hela krize ne’e akontese iha instituisaun ne’e rasik.
“Kona ba kontratu IPJ termina ba funsionario nain hat ne’e oras ne’e dadauk sira hanesan senior geologista, iha ita nia rain ita buka jurusaun ida geologista ne’e kusta, pior liu mak sira tama tan kategoria senior, maibe ita lakontinua mais rekruta foun fali, ami preukupa tanba sa mak ita ba hasai fali ema senior sira ne’e,” afirma Osorio Florindo.
Nia hatutan, karik sira nain 4 halo buat ruma lalos KD-IPJ iha kna’ar, responsabilidade no dever tomak atu hadia.
Bankada FRETILIN husu halo avaliasaun klean ba KD-IPJ no bele enkaminha ba ministeriu kompetente hanesan Komisaun Funsaun Publika (KFP) atu nune’e iha futuru direjente iha institusaun hot-hotu tenke asume responsabilidade bainhira sira halo sira halo s kna’ar.
Husu ba Parlamentu Nasional hanesan orgaun fiskalizadora la’os deit ba Orsamentu Jeral Estado, maibe ba instituisaun Estadu hotu ne’ebe hala’o ninia mandatu no implementasaun ba sira nia kna’ar la tuir regras no lei ne’ebe mak ejiste.
“Dala ida tan hau hakarak dehan ita nia sarjana kona ba Geologia ne’e menus liu, agora ita kapasita sira lakon osan barak durante tinan 2010 to’o ohin loron ita hasai no hakarak rekruta fali funsionario foun ho sarjana foun hau hanoin ita lakon tan osan bot,” afirma Osorio Florindo.
Iha fatin hanesan, Francisco M. Branco hanesan mos membru Bankada FRETILIN realsa tan katak, Bankada Fretilin sei avansa ho enkeritu parlamentar ba IPJ, atu bele hatudu klaramente katak abuzu de poder no mos iha sistema kompadriu no familiar iha situasaun ida ne’e.
“Lamentavel tebes membru nain 14 ne’ebe halo parte komisaun instaladora sira despede deit laiha respeito ba ema nia dereito, tanba ne’e maka ami husu atu rejista no ami sei avansa ho pedidu de auditoria,” hateten Francisco Branco.
Iha fatin hanesan, Fernanda Lay nudar membru Bankada CNRT mos sente preukupadu tebes ho situasaun ne’e, tanba antes Estado no parseiro dezenvolvimentu sira gasta osan boot hodi kapasita funsionarios sira ne’e, maibe ikus mai hasai fila fali no rekruta foun.
“Hau atu kompleta deit deklarsaun politika Bankada FRETILIN nian, la’os ema nain hat deit, mais ema nain 14 ne’ebe mos iha komisaun instaladora. Hau preukupa ema nain 14 ita hasai ba kontrata ema foun, Estado ho parseiros dezenvolvimentu gasta orsamentu hodi fo kapasitasaun ba sira durante tinan 3,” hateten Fernanda Lay.
Asuntu kona ba kapasitasaun ne’e, tuir Fernanda Lay, iha relatoriu MPRM ne’ebe hato’o mai PN iha tinan 2013 no tuir informasaun katak, funsionarios iha IPG semi funsionarios publiku no semi pribadu.
“Hau la intende tanba instutuisaun Estado ida, funsionario ne’e rekrutadu ka permanente labele semi pribadu no labele semi publiku, hau hato’o ne’e tanba ferias ne’ebe sira hetan loron 20 entaun sira funsionarios publikus maske ita hateten la’os,” hateten Fernanda Lay.
To’o notisisia ne’e publika, seidauk hetan konfirmasaun husi KD-IPJ no mos Ministro MPRM, Alfredo Pires. Mia
Jornal Nacional