Veteranu Custodio Belo alias ‘Alin Laek’ hatete, Kay Rala Xanana Gusmão, Taur Matan Ruak no Mari Alkatiri hakarak halo mudansa ba objetivu moris di’ak povu nian.
Reprezentante veteranu, Custodio Belo alias ‘Alin Laek’ afirma, durante ne’e, Xanana Gusmão, Taur Matan Ruak, Alkatiri krítika no hatudu liman ba malu ne’e, la’os atu hatun malu, maibé atu halo mudansa.
“Ha’u fiar katak, imi na’in hat (4) ne’e mak karik, iha tempu ida ne’e, imi na’in hat bele fila fali ba ida-idak nia fatin, partidu bele ketak-ketak, programa ketak-ketak, kontra malu, mas hakarak halo mudansa. Ha’u nia opiniaun ha’u hili ita bo’ot ba Prezidenti Repúblika periodu 2017-2022, ha’u hili maun Xanana ba Prezidenti Parlamentu Nasionál, ha’u hili maun Taur ba Primeiru Ministru. Karik aban bainrua mak akontese hanesan ne’e karik, halo mudansa, ita la presiza dehan, ida ne’e A, ida ne’e B,” dehan Alin Laek iha nia intervensaun, bainhira enkontru ho Prezidenti eleitu, Francisco Guterres ‘Lu-Olo’ iha Comite Central da FRETILIN (CCF) Comoro Dili, Segunda (27/3).
Alin Laek dehan, nia akompaña polítika Xanana Gusmão nian, Taur Matan Ruak ho Mari Alkatiri nian ne’ebé hatudu momos katak, sira hakarak halo mudansa ba rai no povu Timor Leste.
“Sira ne’ebé mak la akompaña ida ne’e, sira ho sira mak tama fali tahu laran, mas ita sira ne’e, di’ak ba malu,” relata Alin Laek.
Alin Laek hateten katak, Lu-Olo eleitu ona ba Prezidenti Repúblika, Lu-Olo iha poder atu ko’alia kona ba veteranu nia futuru, tanba to’o agora tama ona ba VI Governu, maibé Governu nunka fó atensaunba veteranu sira.
“Li-liu mak, lei la fó garantia, ne’ebé ha’u lori rejistensia nia naran, karik ita bele halo mudansa ba lei veteranu ninian, ne’ebé autor principal iha substituisaun permanente, tanba ita la halo lei ida para, substituisaun permanente ne’e la ejiste iha Timor Leste, ita nia idade mós bo’ot hotu ona, no ita sira ne’e mate hotu, laiha tan ema ida atu troka substituisaun ne’e, tinan 20 ka 30 mai tan, ita hel de’it ona ho naran veteranu,” katak Alin Laek.
Tanba ne’e, nia husu ba Prezidenti Repúblika eleitu atu uza ninia kompetensia atu foti desizaun, tanba veteranu sira mós garante katak, Xefi Estadu eleitu ema ida ne’ebé simplest ba prosesu hotu.
“Lei pensaun vitalisia mós, ami labele fó kulpa ba ita bo’ot, tanba funu hotu tiha, ita tu’un fila fali mai, ita seida’uk aprende lei, membru Parlamentu 88 mak diskuti lei, maun Lu-Olo aprova de’it, tanba ne’e, ami la fó kulpa ba ita bo’ot dehan Alin Laek.
Nia afirma, agora ba oin, Lu-Olo tenki haree nia ekilibriu ho ema rejistensia sira, tanba ho rejistensia mak ohin loron harii Estadu Timor Leste no nasaun.
Nia haktuir, Timor oan sira ne’ebé mak mate namkari lemo-lemo, la’os tanba sira nia hakarak, maibé tanba de’it atu ukun aan. Entaun tuir lolos, Estadu nia responsabilidade mak tenki rekolla sira hodi tau hamutuk iha fatin ida atu mundu hatene katak, nasaun Timor Leste ne’e hamrik liu husi mate no terus oi-oin.
“Ami ema 26 ne’ebé foin dada’uk sai husi F-FDTL ne’e, lei la fó garantia, ami ne’e konsidera hanesan inan aman mate hotu ona. Ami fila fali ba liur, ema tau liman ba ami, atu atu kesar ba se, ami ne’e hanesan ai tahan lolos, tempu funu matak no belit bah un, foin dada’uk 20 de Agostu ne’e, tasak ona monu ba rai, tama tasi laran,” lamenta Alin Laek.
Nia haktuir, lei ne’e mak la fó garantia ba veteranu sira ne’ebé mak reforma ona husi F-FDTL. Veteranu sira ne’ebé bo’ot, pelemenus iha ona kargu ruma atu sustenta sira nia moris, maibé sira ne’ebé mak terus hamutuk durante tinan 24 iha ailaran, sai fali vítima.
Tanba ne’e,nia husu ba Lu-Olo, atu tau matan ba kestaun ne’e, tanba Lu-Olo mós ema veteranu ida.
“Ha’u foin dada’uk iha Kuartel Jeneral F-FDTL, ha’u nia mensagen ba Sr. Lere ha’u husu ba maun Lere sira ne’e, lalika sai ona husi militar, mate de’it iha militar nia laran mak ami mai hasai imi sai husi F-FDTL,” informa Alin Laek.
Nia hatutan, kuandu halo reforma, F-FDTL de’it mak bele reforma, maibé FALINTL ba F-DTL ne’e labele reforma, tanba FALINTIL ne’e hun. Kuandu aihun ida mak tesi tiha nia hun, nia sanak hanesan F-FDTL ne’e, labele moris.
FRETILIN no FALINTIL ne’e, identidade Timor nian, Estadu tenki tau aas. Maibé tanba ema balu la kompriende prosesu ne’e, mak halo buat hotu sai tiha hanesan ne’e.
Tanba ne’e, Alin Laek husu ba Lu-Olo atu tetu tok, karik iha dalan atu bele halo mudansa, bele halo tok mudansa ba problema veteranus nian ne’e.
Iha fatin hanesan, Prezidenti Repúblika eleitu, Francisco Guterres ‘Lu-Olo’ hateten katak, kona ba ukun ne’e, ukun na’in sira obdese de’it ba vontade povu nian.
“Lu-Olo sa’e ba Prezidenti Repúblika, Lu-Olo labele fahe kna’ar ba ita veteranu sira atu kaer kargu ida ne’e, kargu ida ne’eba, tanba ita tuir de’it vontade povu nian mak eskolla ida ne’e atu kaer kargu Primeiru Ministru, ka ida ne’ebé, so liu husi vontade popular nian,” esplika Lu-Olo.
Nia haktuir, kargu sira seluk ne’e, sei liu tan husi eleisaun Parlamentar atu bele prova kapasidade partidu ida nian ne’ebé mak povu hili, no Prezidenti Repúblika mós sei hakruk ba desizaun povu nian.
Francisco Guterres ‘Lu-Olo’ eleitu ho votus 57,08% iha eleisaun Prezidensial 20 Marsu, nu’udar kandidatu ne’ebé mak hetan votus persentajen boot liu husi husi Kandidatu na’in walu hitu seluk, hanesan António da Conceição ‘Kalohan’ 32,47%, no kandidatu na’in nen seluk hetan porsentajen ne’ebé ki’ik liu.cos
Jornal Nacional Diário
