Tempo Timor: Molok simu Mauk Moruk nia isin mate iha oras lokraik nian, maizu menus iha tuku 11: 15 Otl, familia matebian Mauk Moruk, realiza konferensia imprensa ida iha Bidau Metiaut ne’ebé lidera husi Cornelio Gama (L-7) hodi fo sai informasaun balun inklui alegasaun ruma kontra eis Primeiru Ministru Kay Rala Xanana Gusmao. Tuir L7 dehan eis Primeiru Ministru Xanana maka haruka forca sira oho ninia alin.
“foin daudauk Xanana ba iha Venlale, nia (red-Xanana) dehan ba forsa, ”imi F-FFDTL ho PNTL agora imi hatais varda rebo-rebo no Diviza rebo-rebo, ha’u (Xanana) hakarak imi tiru rahun tiha Mauk nia ulun, ida ne’e maka familia la konkorda”, L7 hato’o ninia alegasaun kontra Xanana.
Eis deputadu Parlamentu Nasional husi Partidu Undertim iha tinan 2007-2012 ne’e mos so’e piadas ba politiku nain sira Governu ho politiku sira husi Partidu hat ne’ebe tuur iha Parlamentu Nasional ne’ebe konsege hasai rezolusaun kontra Konsello Revolusaun Maubere (KRM) no tuir L7 rezolusaun husi Parlamentu Nasional ninia finalidade maka hamate ona Prezidenti husi KRM ne’e.
“Ami familia agradese ba rezolusaun ne’ebe mak Governu ho Parlamentu Nasional hasai ne’ebe positivu ona no mos susesu iha ona, tanba agora MM mate ona, tanba ne’e la’os familia husi Laga de’it, maibe familia husi Timor laran tomak, hodi nune’e ami bele esklarese ba populasaun tomak atu tur hakmatek no la bele emosaun,” L-7 haklaken.
L-7 esplika katak, MM nia problema la hanesan ho Alfredo, Reinado ninia tan ba tuir L7 dehan Alfredo halo kudeta tanba hasai kilat tiru malu hasoru governu, maibe MM halo politik no hare ba sistema balu la diak persija halo mudansa ida ne’e mak dehan MM salah.
“Ami respeita Governu tanba governu ita mak hili ho mos Parlamentu Nasional, maibe liafuan ida rezolusaun ne’e halo fali krimi violensia ne’e mak ami lakohi, governu haruka nia ema ba baku ema ne’e krimi ka lae no kontra direitus umanus ka lae,” nia hateten.
Iha konferensia ne’e, Maun husi matebian Mauk Moruk hateten, uluk iha ai laran, Xanana, Taur, Lere no Mauk Moruk maka hamutuk hodi luta ba ukun a’an nasaun ida ne’e nian, maibe tanba saida maka funu hotu ona, Xanana, Taur no Lere hakotu fali Mauk Moruk nia vida hanesan animal.
L-7 esplika katak, tanba uluk sira na’in 4 mak hamutuk iha ai-laran han ai-farina baluk ida no fó ba malu, bee kaneka ida fó ba malu, maibe hanusa maka funu hotu ona, Xanana, Taur no Lere bele oho tia MM hanesan animal, tiru halo dodok didiak no dirjamadu durante loron hat la han nusa mak la kaer de’it.
“Ami Familia la konkorda wainhira sira oho ami nia alin Mauk Moruk no la fo mos tempu ba ami familia atu ba hare mate isin Mauk Moruk nia, halo fali autopsia sira mos sen konseidera ami hanesan familia, maibe sira halo autopsia de’it” dehan L-7 ho mata wen ba Jornalista sira iha nia kna’ar fatin Metiaut, Segunda-Feira(10/08) dadersan.
Husi parte familia husu Xanana, Taur no Lere atu mai fo liafuan ida ba MM, atu nune’e familia bele ba halot iha nia fatin, tanba sira na’in 4 ne’e la seluk la let ida,sira mesak funu nain maka oho malu, tanba ha’u nia alin ne’e dezarmandu, tanba saida mak lori fali bataliaun rua ba serku fali Mauk iha ai-laran ne’ebá, sira hanoin Mauk hanesan ema traidor no terorista karik.
L-7 konta tuir akontesementu ne’e, iha dia 8 agustus 5 oras lokoraik, tuku hat lokorraik MM telephone ba nia alin dehan hanesan ne’e? alin sira duni ha’u, hahan la iha no bemos la iha pelemenus fo netik be no hahan mai hau, no 5 oras rona kilat tarutu no kuandu kilat tarutu ho hamlaha MM hamrik.
Depois hamrik forsa sira hadulas tia nia no nia mos la kaer kilat iha nia liman, maibe forsa sira tiru MM, Forsa sira ko’alia dehan? tuir planu Xanana nian tiru halo rahun tia MM nia ulun, se Mauk Moruk moris ne’e ita salah mós nia kritika bebeik ita.
Tuir nia, tanba saida mak sira oho tia hau nia alin no dehan ami iha tarsus nia laran. , hanesan maun sentimentu la di’ak sei kontunua mantein hau mak didisi hau nia a’an tenke tuir hau nia alin nia fatin, mais ida ne’e ita sei estraga nasaun. L-7 dehan hau halo funu,Xanana halo funu, Taur halo funu, Lere halo funu no Mauk halo funu, Di’ak liu governu haruka F-FFDTL rega hotu povu ne’e.
Aleinde ne’e ha’u sei haruka lia fuan ida ba direitus umanus Internasional, lei internasional, jornalista internasional, kruz vermeilha intenasional no embaixada iha ne’ebe mak iha Timor-Leste ne’e atu fó hatene, ukun ne’e krimi no violensia, agora MM foti liman sira tiru nafatin lei dehan hanesan ne’e. krimi dagera, imisidu no omisidu, governu komesa aplika lei krimi sira ne’e ona.
“Ami familia hein hela husi parte governu nian bele mai, mai fo justifikasaun ba ami nia komandante vermelha ne’e mate hanesan traidor ka mate tanba heroi, tanba nia luta ba buat loos ida, ida ne’e maka tenke justifika ba familia,” dehan Angela Freitas.
Angela relata katak, loron rua resin ona familia rasik mos la iha asesu ba komandante vermeilha nia kadabel ida ne’e violasaun bo’ot ida, husi parte governu mos seidauk fo informasau ba hira los mak sira atu intrega kadabel ba familia.
Angele hateten, sei mak familia husu atu mai mak Presidente Republika Taur Matan ruak, Jendral Lere no Eis premeiru Mnistru Xanana Gusmao, tanba hakarak lolos hatur istoria ne’e lolos “ita la bele destorse istoria ne’e ba publiku povu ne’e hein hela hakarak informasaun ida ne’e mak klaru konaba ita nia lideransa sira ne’e.”
Tanba ohin loron povu kontinua nafatin fakar ran iha tempo independensia la nesesariu ba ida ne’e, ita hotu mesak timor oan de’it. Husi parte komandante brigade MM nian mak mate mos timor oan no husi parte forsa mos timor oan.
Tanba ne’e duni tenke taka odamatan ho komandante ida ne’e, no husi parte governu mos tenke responde ba aktus ne’ebe mak sira halo hasoru sira nia povu dezarmandu.(**)
