Quantcast
Channel: - TIMOR AGORA
Viewing all 16014 articles
Browse latest View live

China confirma terceiro caso contraído no estrangeiro

$
0
0

As autoridades de saúde da China confirmaram o terceiro caso de Zika registado no país e contraído no estrangeiro, num homem de 38 anos.
O doente apresentou sintomas de febre quando voltou à cidade de Yiwu, na província de Zhejiang, na passada segunda-feira, 15 de fevereiro, depois de uma viagem às ilhas Fiji e Samoa, informou a imprensa chinesa.

Segundo o doente, durante a sua viagem sofreu picadas de mosquitos.

A China confirmou o primeiro caso de infeção com o vírus Zika no país, num homem de 34 anos que esteve na Venezuela e regressou ao país a 05 de fevereiro. Este doente já teve alta hospitalar, segundo a agência Efe.

O segundo infetado com Zika na China também foi contagiado à passagem por este país da América Latina, mas não foram divulgados dados sobre o seu estado, sexo ou idade.

O risco de difusão do vírus é "extremamente baixo" devido às temperaturas frias desta altura do ano na região, asseguraram as autoridades de Saúde chinesas.

Transmitido pela picada de mosquitos do género 'Aedes', as autoridades sanitárias suspeitam que o Zika seja a causa de numerosos casos de deformações congénitas em bebés cujas mães foram contaminadas durante a gravidez.

O Brasil é atualmente o país mais atingido no mundo pela epidemia de Zika, com 1,5 milhões de doentes, seguindo-se a Colômbia (22.600 casos).

A 01 de fevereiro, a Organização Mundial de Saúde considerou que o recente aumento de casos de microcefalia e de desordens neurológicas em bebés na América Latina constitui uma emergência de saúde pública de alcance internacional e que existe uma forte suspeita de que o aumento daqueles casos seja causado pelo vírus Zika.

A microcefalia é um distúrbio de desenvolvimento fetal que resulta num perímetro do crânio infantil abaixo do normal, com consequências no desenvolvimento do bebé.

O vírus Zika também é suspeito de causar a síndrome neurológica de Guillain-Barré, que pode causar uma paralisia definitiva.

Os sintomas e sinais clínicos da infeção pelo vírus, transmitida (de forma comprovada) aos seres humanos por picada de mosquitos infetados (na América Latina através do 'Aedes aegypti', também vetor de transmissão do vírus do Dengue, da febre Chikungunya e da Febre Amarela), são muito parecidos com os da gripe, provocando febre, erupções cutâneas, dores nas articulações, conjuntivite, dores de cabeça e musculares.

Geralmente, os sintomas começam a desaparecer quatro ou cinco dias depois.

O período normal de incubação varia entre três a 12 dias.

Lusa em SAPO TL

Trinta anos da Rádio Universidade de Coimbra também se celebram em Macau

$
0
0

Macau, China, 19 fev (Lusa) -- Antigos sócios da Rádio Universidade de Coimbra (RUC) radicados em Macau vão fazer uma festa para assinalar o 30.º aniversário da rádio escola, "um espaço de liberdade e de diversidade cultural".

Esta é a segunda iniciativa do género, depois de, no ano passado, ex-colaboradores da emissora terem organizado a "RUCSTOCK", uma ideia promovida pelo advogado Rui Simões, em colaboração com o jornalista da Teledifusão de Macau (TDM) José Carlos Matias.

"Temos várias pessoas que passaram pela RUC e que por coincidência se encontram em Macau. A principal razão é o convívio, a música e o reencontro, e depois queremos passar uma mensagem de incentivo à rádio escola, que é um espaço de experimentação e de liberdade", disse à agência Lusa José Carlos Matias.

Em Macau, a festa "30 anos sempre no ar", de celebração dos 30 anos da RUC, está marcada para noite de 27 de fevereiro, sábado, na LMA - Live Music Association.

Para o antigo animador e jornalista da RUC, entre 1995 e 2002, "há uma dose de irreverência e de explorar novas formas de comunicar em rádio" na RUC.

"O facto de não estar dependente da receita publicitária e das audiências abre espaço a esse caldo cultural" na rádio "100% associativa" que integra a secção cultural da Associação Académica de Coimbra, acrescentou.

José Carlos Matias observou ainda que a RUC é a única rádio "verdadeiramente local, com todos os conteúdos produzidos ali, o que faz com que seja uma rádio da cidade".

A Rádio Universidade de Coimbra (RUC) vai assinalar os seus "30 anos em todo o lado", durante este ano, anunciou a estação no início deste mês.

As comemorações, que integram diversos concertos, debates, um prémio de jornalismo, uma emissão especial de exterior e a edição de um livro, entre outras iniciativas, foram iniciadas a 06 de fevereiro, com a apresentação oficial da banda The Parkinsons.

A programação do "30.º aniversário RUC -- 30 anos em todo o lado" arrancou com "a projeção do documentário 'The Parkinsons: A long way to Nowhere', de Caroline Richards, trabalho que documenta o percurso da banda rock The Parkinsons, formada em Londres por músicos de Coimbra, e como ela marcou a cena musical da cidade", disse o administrador da estação da Associação Académica de Coimbra (AAC), Guilherme Queirós.

Em 01 de março, a RUC deixará os seus estúdios nas instalações da AAC, para produzir uma emissão especial direta, "a partir do topo das Escadas Monumentais".

Três dias depois, em "estreia exclusiva em Portugal", Manuel Göttsching apresenta, no TAGV, às 21:30, "aquela que é considerada uma das obras-primas da eletrónica, 'E2-E4'", 35 anos depois da sua gravação.

Um ciclo de debates, com o objetivo de "trazer temas merecedores de discussão pública e que estão intimamente ligados" com a rádio (o seu papel e desafios), o estado do ensino superior e o poder local, faz igualmente parte do programa de comemorações do aniversário da RUC.

"Celebrando 30 anos de rádio escola em Portugal", a RUC promove, em colaboração com a Antena 1 e a Antena 3, um concurso de jornalismo radiofónico, e vai, por outro lado, editar um livro sobre a sua história, feita de centenas de pessoas, envolvendo "sócios, amigos, ouvintes e parceiros de hoje e de há 30 anos, através das novas plataformas de 'crowdfunding'".

Com estes e outros eventos, a rádio da AAC quer assinalar "o papel desta instituição como única rádio local de Coimbra, única rádio escola da Península Ibérica e uma das últimas rádios verdadeiramente livres".

Sob o lema "Há 30 anos em todo o lado", as comemorações serão alargadas a toda a cidade de Coimbra, "em conjunto com as secções culturais, as companhias de teatro, as salas de espetáculo, os promotores de concertos e as restantes entidades que, de uma forma ou de outra, ajudam a promover e dinamizar a cultura na cidade", sublinha a RUC num documento hoje divulgado.

FV (JEF) // PJA

LIXU SAI PROBLEMA BO’OT BA TL

$
0
0

Problema bo’ot ba Timor Leste (TL) ne’ebé oras ne’e dadaun akontese mak, lixu nakonu iha sidade laran.

Xefi Estadu ne’e hatutan, ko’alia kona-ba lixu ne’e, uluk nia sei Jeneral Governu haruka nia atu organiza forsa ho PNTL atu hamos Dili laran.

“Maibé ha’u dehan ba sira katak, bele maibé, sei hamos para oin sai iha televizaun, ha’u lakohi. Maibé Governu dehan, la’e ida ne’e tenke hamos semana ida dala ida. Ne’ebé ha’u hanoin, lixu husi primeiru Governu to’o agora sai problema bo’ot, ida ne’e ha’u hanoin sosializasaun mak seida’uk to’o,” dehan PR Taur Matan Ruak liu husi dialogu komunitária ho povu Suku Fatubesi, Postu Administrativu Hatolia, Munisípiu Ermera Kinta (18/02).

Xefi Estadu ne’e haktuir, foer ne’e iha impaktu bo’ot hodi inunda sidade laran, no inunda tasi.

“Tanba ne’e tenke bandu importasaun plástiku tama mai Timor Leste,” katak Taur Matan Ruak.

Nia esklarese, ai horis sira ne’e labele tesi arbiru, tanba ai horis ne’e halo parte ba vida moris ema nian, tanba nia mak fó mahon ba ema moris. Tanba ne’e Taur Matan Ruak husu ba povu atu labele naran tesi ai arbiru, tenke hadomi ambiente.

Xefi Estadu ne’e husu atu povu mak uza mudansa mundu, labele moris tuir fali mudansa nia hakarak.

Taur Matan Ruak afirma lia hirak ne’e hodi responde kona-ba preokupasaun komunidade Feriano N. Carvalho nian ne’ebé hatete katak, Xefi Estadu ne’e fó ona honra ba Suku barak katak, Estadu halo ona buat barak, maibé barak mak seida’uk halo. cos

Jornal Nacional

KONTENTOR ILEGAL 2 LAKON IHA PORTU DILI

$
0
0

Iha loron 16 fulan Outubru tinan 2015, kontentor rua (2) ne’ebe tama ilegalmente mai iha Porto Dili, to’o agora lakon derepenti deit.

Dau-daun ne’e, Servisu Alfandega intrega ona kazu ne’e ba Polisia Investigasuan Kriminal atu bele halo investigasaun no loke prosesu klean ba kazu krime ne’e.

‘’Kontentor rua ne’e tama mai la iha dokumentos, entaun parte Alfandega la autoriza atu hasai sasan iha kontainer laran, maibe liu loron hira deit konatiner rua lakon tiha deit, kazu ne’e ami intrega ona ba polisia agora polisia halo hela investigasaun ba kazu ne’e,’’ informa Direitor Jeral Alfandega, Jose Abilio ba jornalista sira iha Alfandega, Kuarta (17/02/2016).

Jose hatete, iha momentu ne’e parte Alfandega buka tuir kedas kontainer ne’e konsege hetan duni kompania nain ne’e depois husu tuir kompania nain hasai hotu no fan hotu ona sasan sira ne’e.

Kontainer rua ne’e hatama husi empreza internasiona ida ne’ebe servisu hamutuk ho empreza nasional ida, mas Alfandega lakonsehe detekta sasan iha kontainer laran, tanba ilegal tenke submete ba prosesu maka bele loke.

Nia esplika, prosesu normal kuando kontaienr ida tama iha portu nain mai prosesa mak Alfandega bele hare dokumentos legal ka lae depois mak bele autoriza hasai sasan iha konatier laran ka lori kontainer sai, maibe momentu ne’e ckntainer rua ne’e iha Portu derepenti lakon deit.

Iha fatin seluk deputado Bankada Frenti Mudansa Jorge Teme hatete, kontainer rua kuando lakon ne’e signifika servisu Alfandega mak la los, Estadu foin koalia kona ba reforma fiskal ho sistema tributaria, maibe problema akontese ona, ne’e signifika hakiak hela mafiozu kiak sira iha sistema nia laran, Governu tenki iha kbit atu identifika mafiozu sira ne’ebe tenta destroi nasaun.

‘’Kontentor ne’e laos nehek ne’ebe kik, kontentor ne’e sasan ne’ebe bot tebes nia bele lakon, ne’e mafiozu ne’ebe mak profesional tebes ona, tanba container bot ne’e bele foti husi aportil ne’e, ida ne’e problema seriu, parte instituisaun kompotenti tenki hola medidas forte bainhira iha faktus ajente Estadu mos involve iha laran,’’ hateten Jorge Teme.

Hanesan reprezentante povu iha parlamentu nasional, deputado Jorge la menta tebes ho situasaun ne’e, tan ne’e nia husu ba Governu labele taka matan ba problema ne’’e, tanba iha onja rede mafiozu iha instituisaun Estadu ne’e mak hodi halo lakon container bot rua ne’e. nia

Jornal Nacional

VI GOVERNU SEIDAUK HALO MUDANSA SIGNIFIKATIVU

$
0
0

Diretor Ezekutivu, Judicial System Monitoring Program (JSMP), Luis Sampaio haree katak, VI Governu konstitusional ne’ebe lidera husi Primeiru Ministru Rui Maria de Araújo, tersa (16/2/16) halo ona tinan ida maibe la iha mudansa signifikativu ba dezenvolvimentu rai laran liu-liu iha infrastrutura nian.

“Tuir matan ami nian, VI Governu ne’e halo duni, mas tanba prezu ka beban problema ne’ebe maka Governu sira antes husik hela, entaun to’o agora ita seidauk haree mudansa signifikativu barak iha aspeitu dezenvolvimentu ninian, hanesan parte estrada sei at nafatin, be’e mos sei menus no seluk tan maibe ida ne’e laos kulpa Governu ida ne’e nian tanba problema sira ne’e mai kedas husi Governu antes ne’e,” hatete Direktor ezekutivu JSMP ne’e ba JN-Diário, Tersa (16/02), iha nia servisu fatin Colmera, Dili.

Diretor Ezekutivu JSMP ne’e hatutan tan, problema ne’e los, dala ruma fallansu ne’ebe iha maka Governu la identifika prioridade entre preoridade hotu-hotu tanba Governu ne’e mai ho durasaun tempu ne’ebe badak ka limitadu ho ne’e nia nia labele rezolve problema hotu ne’ebe Governu sira antes husik hela, ho ne’e tenki identifika preoridade sira fundamental liu iha VI Governu atu ne’e bele tau rekursu, tau osamentu hodi rezolve lalais problema urgente ninian hanesan be’e mos ne’ebe mak sei menus halo udan mai ona maibe halo ema sei ba buka bee mos ba kuru nafatin, estrada at hodi halo dezastre barak barak. Luis hatete.

Luis hatutan tan, ba area justisa nian, sira haree esforsu Ministeriu Justisa ninian halo kordenasaun servisu no mos kontinua tau esforsu atu bele hadia seitor justisa.

“Maibe ida ne’e mos ita haree la iha mudansa bo’ot maibe komitmentu planu ne’ebe sira halo, oinsa nomeasaun papel foun ba direktores no xefi departamentu sira hodi hadia jestaun administrasaun iha Ministeriu justiça,” hatete Luis.

Kona ba deklarasaun husi PM Rui rasik katak atu halo reforma ba administrativu nian, poupansa, bandu ema labele fuma iha publiku halo kontrolu operasaun ba transporte Estadu iha loron ferias sira, ida ne’e tuir JSMP nia haree katak, Primeiru Ministru rasik iha inisiativa diak no vontade maka’as maibe la hetan apoiu husi entidade sira seluk tanba forsa politika ne’e la iha.

Ba iha tinan 2016 ne’e, nia dehan, Governu ezekuta hotu deit osamentu ne’ebe maka planea ona ne’e, maibe atu halo politika real la iha.

Iha parte, Diretor Organização Não Governamental, Asia Justtice And Rights (AJAR). José Luis de Olveira, hatete, nia parte fo parabens ba VI Governu ne’ebe lidera husi Primeiru Ministru Rui Maria de Araújo tanba buat balun nia bele halo diak iha nia Governansaun maibe iha buat barak haree seidauk iha mudansa signifikante.

“Ita komprende katak buat ne’e akontese tanba, mai ha’u pesoalmente PM iha ema ne’ebe hanoin diak, iha dedikasaun no motivasaun diak, problema maka PM hanesan kondutor maibe kareta nain ne’e ema seluk, ho ne’e kondutor labele halo sasan diak ruma tuir nia hakarak maibe tenki tuir patraun,”Diretor AJAR ne’e hatete.

José Luis de Olveira mos dehan, se hanesan ne’e satan 2016 agora ne’e tinan politiku, tinan ikus atu ba eleisaun jeral, entaun interese partidu politiku ne’e mak domina iha ne’eba.Des

Jornal Nacional

Governo de Macau nega entrega de fugitivos à China por vias extrajudiciais

$
0
0


Macau, China, 22 fev (Lusa) - O Governo de Macau esclareceu hoje que a entrega à China continental de residentes de Hong Kong suspeitos de crimes foi sempre feita ao abrigo de decisões judiciais, negando "qualquer ação oculta".

Segundo o secretário da Segurança, foi entregue um residente em Hong Kong em 2008 à China, na sequência de um mandado emitido pela Interpol e após um despacho nesse sentido do Ministério Público.

Um outro caso, de 2007, seguiu o mesmo percurso, mas o fugitivo não chegou a ser entregue e foi libertado após uma decisão do Tribunal de Última Instância (TUI), que fez uma interpretação diferente do Ministério Público e considerou ilegal a sua detenção e entrega à China, referiu o secretário.

Wong Sio Chak explicou que não havendo um acordo de cooperação judiciária entre Macau e Hong Kong, é o Código de Processo Penal que regula estes casos. Assim, perante um pedido das autoridades da China ou de outros países, via Interpol, relativo a residentes naquele território, a decisão deve ser submetida ao Ministério Público, limitando-se a Polícia Judiciária a executar o seu conteúdo.

A Polícia Judiciária "cumpriu uma decisão judicial", procedeu "segundo a lei" e não houve "qualquer ação oculta", sublinhou, explicando que a legislação não obriga a ouvir o TUI e que este tribunal só se pronunciou sobre estes dois casos porque os advogados dos detidos apresentaram pedidos de 'habeas corpus' (libertação imediata), que num deles foi atendido.

Wong Sio Chak acrescentou que depois de 2008, e na sequência das interpretações diferentes feitas pelo MP e pelo TUI, as autoridades de Macau não voltaram a entregar fugitivos à China.

Quanto a um terceiro caso, envolvendo um homem de nacionalidade chinesa entregue às autoridades de Pequim em 2015, Wong Sio Chak e o diretor da Polícia Judiciária sublinharam ser diferente.

Isto porque o homem era residente não permanente em Macau e perdeu a autorização de residência na sequência do mandado de detenção da Interpol que o considerava suspeito de um crime. Assim, tratou-se de um "caso de permanência ilegal" em Macau, tendo por isso sido determinada a sua saída do território.

Em relação a este caso, não se conhece qualquer decisão do TUI.

Wong Sio Chak e Chau Wai Kuong fizeram estes esclarecimentos numa conferência de imprensa sobre a criminalidade em 2015 em que foram questionados pelos jornalistas sobre uma notícia do South China Morning Post de domingo, que recordou casos noticiados no ano passado pela imprensa de Macau.

O jornal escreveu que Macau entregou três suspeitos de crimes à China interior por vias extrajudiciais, citando as decisões do TUI nos casos de 2007 e 2008.

"Como não existem regras inter-regionais ou locais que regulem a entrega de fugitivos entre Macau e a China continental (...) o Ministério Público, a Polícia Judiciária ou outras autoridades públicas não podem deter um indivíduo que é procurado pela Interpol, para o enviar para o interior da China", considerou o TUI em 2007, a propósito do primeiro caso.

Não obstante esta decisão, em 2008, outra mulher de Hong Kong foi detida quando entrou em Macau.

"Este tribunal já decidiu (...) em 2007 que era ilegal enviar fugitivos para as autoridades da China continental (...) Insistiram em prosseguir com essa entrega, sem lei ou acordo, sem um processo organizado, sem permitirem a defesa ao arguido e sem a ordem de um juiz. Estes atos desacreditam a justiça, minam o Estado de Direito e não prestigiam Macau", consideraram os juízes.

Macau e Hong Kong negoceiam há mais de dois anos um acordo para entrega de condenados e suspeitos de crimes em fuga.

O secretário para a Segurança reiterou hoje que as negociações prosseguem e fez votos para que o acordo seja concluído em breve.

Wong Sio Chak afirmou ainda que as autoridades judiciárias de Macau vão continuar a cooperar com as da China mas sempre no respeito pelo princípio "um país, dois sistemas". E enfatizou que estas questões não se colocam em relação a residentes em Macau que, ao abrigo da lei, não são entregues à China.

MP (FV) // ISG

Macau cria comissão para desenvolver plataforma entre a China e países lusófonos

$
0
0

Macau, China, 22 fev (Lusa) - O Governo de Macau criou uma Comissão para desenvolver a plataforma de cooperação comercial entre a China e os países de língua portuguesa, segundo um despacho hoje publicado.

O texto do despacho, assinado pelo chefe do executivo, Chui Sai On, lembra que Macau, por decisão e orientação da China, "está a empenhar-se na construção do território como uma 'Plataforma de Serviços para a Cooperação Comercial entre a China e os Países de Língua Portuguesa'", missão que "tem registado progresso".

"A próxima fase desse trabalho exige uma aceleração do ritmo e um aumento de eficiência", lê-se no texto introdutório do despacho, que justifica assim a criação da comissão, que integra os vários serviços e entidades que em Macau estão envolvidos neste projeto.

A comissão agora criada é presidida pelo chefe do Executivo e tem, entre as suas competências, a realização de "estudos sobre a construção da RAEM [Região Administrativa Especial de Macau] como uma «Plataforma de Serviços para a Cooperação Comercial entre a China e os Países de Língua Portuguesa» e elaborar as medidas e políticas necessárias".

Compete-lhe, ainda, "coordenar a elaboração do plano para o futuro desenvolvimento de Macau, que tem por base a construção da «Plataforma de Serviços para a Cooperação Comercial entre a China e os Países de Língua Portuguesa»".

Integram ainda a comissão o secretário para a Economia e Finanças, assim como representantes das áreas da Justiça, Assuntos Sociais, Cultura, Turismo, Serviços de Alfândega e Ensino Superior, entre outros.

A Secretaria-geral cabe ao Instituto de Promoção do Comércio e do Investimento de Macau (IPIM) e também o coordenador do Secretariado Permanente do Fórum para a Cooperação Económica e Comercial entre a China e os Países de Língua Portuguesa (Fórum Macau) tem assento na comissão.

A China estabeleceu a Região Administrativa Especial de Macau como a sua plataforma para o reforço da cooperação económica e comercial com os países de língua portuguesa em 2003, ano em que criou o Fórum Macau, que reúne ao nível ministerial de três em três anos.

A próxima conferência ministerial, que será a quinta desde 2003, deve realizar-se este ano, mas ainda não há data.

O secretariado permanente do Fórum Macau tem um secretário-geral (Chang Hexi, indicado por Pequim) e dois secretários-gerais adjuntos (Vicente Manuel, indicado pelos países de língua portuguesa, e Cristina Morais, indicada pelo Governo de Macau).

Integram ainda o secretariado sete delegados de sete países de língua portuguesa (Portugal, Brasil, Guiné-Bissau, Angola, Moçambique, Cabo Verde e Timor-Leste).

MP // JPS

Delegações ministeriais da CPLP em Díli para encontro sobre Comércio e Fórum Económico

$
0
0

Díli, 22 fev (Lusa) - Delegados dos nove Estados membros da CPLP estão em Díli para participar, esta semana, na 2ª reunião dos Ministros do Comércio lusófonos, encontro que precede o 1º Fórum Económico Global da CPLP.

Para o porta-voz do Governo timorense, o ministro de Estado Agio Pereira, os encontros ministeriais e o fórum económico "têm como objetivo desenvolver projetos empresariais, estimular o setor privado, promover parcerias e facilitar transferências de tecnologia e conhecimento".

"Todas estas áreas são de importância vital para o crescimento económico sustentável e diversificado que procuramos em Timor-Leste", frisou.

Perspetivas de diversificação económica, participação nos mercados globais, apoio ao setor privado e impacto da crise financeira provocada pelos baixos preços do petróleo e do gás, são alguns dos temas na agenda de debate.

Subordinado ao tema "A CPLP e a Globalização Económica", o encontro analisará, entre outros aspetos, o grau de implementação da Declaração de Luanda, aprovada na primeira reunião dos ministros da tutela que decorreu em maio de 2012 na capital angolana.

Os ministros analisarão ainda a conceção e o projeto de Plano Estratégico de Cooperação Multilateral no domínio do Comércio (2016-2018).

Participam no encontro, entre outros, a ministra angolana do Comércio, Rosa Pacavira, o subsecretário-geral de Política do Ministério das Relações Exteriores do Brasil, Fernando Abreu, a ministra cabo-verdiana do Turismo, Investimento e Desenvolvimento, Leonesa Fortes, e o conselheiro da Presidência da Guiné Equatorial para o Comércio, Joaquin Mecheba Evina.

Estão também confirmadas as presenças do ministro moçambicano da Indústria e do Comércio, Max Tonela, do secretário de Estado da Indústria de Portugal, João Vasconcelos, do ministro são-tomense da Economia e da Cooperação Internacional, Agostinho Fernandes, e do ministro timorense do Comércio, Indústria e Ambiente, Constâncio Pinto.

Participa ainda o secretário Executivo da Comunidade dos Países de Língua Portuguesa, Murade Murargy, num encontro onde estarão delegados dos observadores associados, Geórgia, Japão, Maurícia, Namíbia, Senegal e Turquia, e convidados regionais da Austrália, Indonésia, Singapura e Vietname.

Antes da reunião plenária dos ministros decorre hoje a reunião técnica e na terça-feira um ciclo de conferências do Comércio.

Imediatamente após a reunião ministerial, que termina na quarta-feira, arranca o 1º Fórum Económico Global da CPLP, que decorre entre 25 e 27 de fevereiro e onde participam centenas de delegados de mais de 20 países.

Até ao momento a comissão organizadores já recebeu mais de 300 pedidos de encontros empresa a empresa, um dos componentes principais do Fórum de Díli, que inclui ainda uma mostra "Parcerias para o Desenvolvimento" uma zona de exposição com salas temáticas nacionais, institucionais e empresariais e encontros entre empresários.

A 26 de fevereiro arrancam os debates do fórum, com temas como "plantar a bandeira da CPLP nos negócios do mundo", o papel dos blocos regionais e económicos no espaço multirregional e o papel de Timor-Leste nos laços entre CPLP e Ásia e Pacífico.

Competitividade da CPLP e inovação económica e social como alavanca de desenvolvimento económico sustentável são outros temas do debate no fórum, que terminará com a aprovação de uma declaração final.

No dia 28 haverá ainda visitas a vários pontos de interesse económico em Timor-Leste, incluindo o enclave de Oecusse (Zona Especial de Economia Social de Mercado), a ilha de Ataúro (turismo), Tibar (projetos de bambu), Ermera (café), Aileu (agricultura) e Hera (complexo elétrico e indústrias adjacentes).

ASP//ISG


Organizações civis timorenses protestam contra postura australiana no Mar de Timor

$
0
0

Díli, 22 fev (Lusa) - Organizações da sociedade civil, estudantes universitários e grupos de veteranos timorenses participam na terça-feira num protesto em Díli contra a posição australiana relativamente às fronteiras marítimas no Mar de Timor-Leste.

Juvenal Dias, um dos porta-vozes dos organizadores do protesto, explicou à Lusa que a manifestação, prevista para terça-feira de manhã em frente da embaixada australiana em Díli, "é contra a ocupação do Mar de Timor".

Os manifestantes querem que o Governo australiano "respeite a soberania de Timor-Leste", que "se sente à mesa, com boa-fé, para negociar as fronteiras marítimas" e respeitar a jurisdição dos tribunais internacionais.

"Pedimos também à Austrália para que não use o seu poder para pressionar Timor-Leste. A Austrália é poderosa, económica e politicamente, na região, mas não deve usar esse poder para pressionar Timor-Leste", explicou.

A convocatória do protesto levou o Governo australiano a emitir um alerta aos seus cidadãos em Timor-Leste, recordando que devem "evitar manifestações, protestos e outros encontros públicos de larga escala".

Apesar disso, garante o Governo, a embaixada vai estar aberta no horário normal.

ASP // JPS

Governo timorense analisa compra de participação na Timor Telecom na terça-feira

$
0
0

Díli, 22 fev (Lusa) - O Conselho de Ministros timorense deverá analisar na terça-feira uma proposta para a ampliação da participação do Governo na Timor Telecom através da compra da parte da Oi, confirmaram hoje à Lusa fontes do executivo.

As mesmas fontes explicaram que depois de vários meses de debate por um comité técnico formado para analisar essa possibilidade, tudo indica que o assunto estará na agenda da reunião de terça-feira do Conselho de Ministros.

Se o debate avançar, o Conselho de Ministros deverá ouvir duas opiniões contraditórias, com o Ministério das Finanças a defender que o Estado não deve ampliar a sua participação.

Do outro lado estão vários membros do Governo que apoiam a postura do Ministério das Obras Públicas, Transportes e Telecomunicações de que o Estado deve ampliar a posição para pelo menos 51% da operadora, a mais antiga de Timor-Leste.

"A expetativa é que decidam rapidamente. Porque o assunto já se arrasta há bastante tempo. E que digam se querem ou não, para o que o mercado funcione", disse à Lusa fonte do setor.

Se a compra avançar, especialistas do setor em Timor-Leste, ouvidos pela Lusa, referem que há vários passos que o executivo timorense tem de dar para dar sustentabilidade e fortalecer essa decisão.

Entre eles, destaque para o pagamento das dívidas em atraso do Estado à Timor Telecom (TT), que no final de 2015 eram de mais de 8,5 milhões de dólares, e para a contratação de todos os serviços e projetos de telecomunicações do Estado a esta operadora.

As mesmas fontes referem ainda a falta de ação do atual regulador, a Autoridade Nacional de Comunicações (ANC), que continua a permitir que os outros operadores no terreno, a indonésia Telkomcel e a vietnamita Telemor, pratiquem tarifas abaixo do preço de custo.

O regulador tem ainda de fazer cumprir a lei, obrigando as operadoras a registar os cartões de telemóvel e a terem de apresentar contas delegadas à ANC e ao Ministério das Finanças, algo que atualmente não ocorre.

A Timor Telecom deve ainda ter acesso ao cabo terreste de fibra ótica da Telkom Indonésia, que já existe até à fronteira entre Timor-Leste e Timor indonésio, com um preço de mercado internacional e largura de banda sem limitações.

A operação em causa corresponde à maior fatia de capital da TT (54,01%), controlada pela sociedade Telecomunicações Públicas de Timor (TPT) onde, por sua vez, a Oi controla 76% do capital.

Os restantes acionistas da TPT são a Fundação Harii - Sociedade para o Desenvolvimento de Timor-Leste (ligada à diocese de Baucau), que controla 18%, e a Fundação Oriente (6%).

Na TT, o capital está dividido entre a TPT (54,01%), o Estado timorense (20,59%), a empresa com sede em Macau VDT Operator Holdings (17,86%), o empresário timorense Júlio Alfaro (4,49%) e a PT Participações SGPS (3,05%).

Caso o Estado timorense avance na compra da participação da Oi alguns acionistas privados ouvidos pela Lusa indicam que estudariam ampliar a sua participação.

Fora de Timor, a compra do antigo capital da PT na Timor Telecom, agora controlado pela Oi - que o quer alienar - suscitou já interesse de vários candidatos, o mais recente dos quais uma empresa ligada ao Estado chinês.

Além do Fundo Soberano de Pensões das Fiji, que enviou delegados a Díli em fevereiro do ano passado para recolher informação sobre a TT (a candidatura mais forte), há ainda pelo menos dois outros candidatos, entre os quais a empresa WebSat Media, com sede em Singapura.
ASP // MP

Presidente timorense pede para falar no Parlamento Nacional na quinta-feira

$
0
0

Díli, 22 fev (Lusa) - O Presidente da República timorense escreveu ao Presidente do Parlamento Nacional pedindo para intervir no plenário na próxima quinta-feira, disseram hoje à Lusa fontes da Presidência.

Fontes do Parlamento Nacional, por seu turno, confirmaram à Lusa que uma carta do chefe de Estado foi recebida a meio da tardede hoje pelo presidente do parlamento, desconhecendo-se para já o conteúdo exato da missiva.

Timor-Leste vive um momento de crise política em torno da decisão do chefe de Estado de exonerar o chefe do Estado-Maior General das Forças Armadas (CEMGFA), o major-general Lere Anan Timur, e nomear como seu sucessor o brigadeiro-general Filomeno da Paixão de Jesus.

Taur Matan Ruak não seguiu a proposta do Governo, que defendia a renovação do mandato de Lere Anan Timur.

O caso assumiu contornos políticos, com as forças parlamentares a estudarem um eventual processo contra o Presidente da República por violação das suas obrigações constitucionais que, caso avance, poderia levar à destituição de Taur Matan Ruak.

Para que este processo avance falta ainda que seja publicado no Jornal da República o decreto presidencial 3/2016, datado de 09 de fevereiro, em que Taur Matan Ruak confirma a sua decisão.

Esse decreto foi enviado para publicação pela Presidência da República mas a publicação ficou suspensa por acordo entre Taur Matan Ruak e o primeiro-ministro, Rui Maria de Araújo, num encontro entre ambos no dia 11 de fevereiro.

Numa carta datada de 12 de fevereiro, a que a Lusa teve acesso, Rui Araújo confirma a suspensão da publicação até que se encontre uma "solução concertada entre o PR e o Governo" para o impasse.

Nem o PR nem o Governo mudaram de opinião desde essa altura, mantendo-se intransigentes.

A iniciativa de um processo contra o Presidente do República por "violação clara e grave das suas obrigações constitucionais" está determinada no artigo 79 da Constituição.

Para avançar, o processo tem de ser proposto por pelo menos um quinto dos 65 deputados e a deliberação aprovada por maioria de dois terços.

O acórdão é proferido pelo plenário do Tribunal de Recurso no prazo máximo de 30 dias e "a condenação implica a destituição do cargo e a impossibilidade de reeleição".

A Constituição timorense prevê que em caso de impedimento do Presidente da República, as suas funções sejam assumidas interinamente pelo presidente do Parlamento Nacional.

Nessa situação, caberia ao atual presidente do Parlamento, Vicente da Silva Guterres, convocar as eleições para a Presidência da República, previstas para 2017 mas que teriam de ser antecipadas para este ano.

A outra alternativa seria Taur Matan Ruak aproveitar o discurso de quinta-feira no Parlamento Nacional para renunciar ao cargo, algo previsto no artigo 81 da constituição.

ASP // MP

ONU konfirma atake hasoru karreta FAO nian iha sentru Mosambike

$
0
0

Misaun ONU nian iha Maputu konfirma, iha loron-segunda, ba Lusa katak karreta ida hosi Organizasaun Agrikultura no Alimentasaun hosi ONU nian (FAO) hetan atake hosi ema deskoñesidu sira iha semana liubá iha sentru Mosambike.

Informasaun ne'e avansa hosi órgaun sira komunikasaun mosambikanu sira nian no konfirma tiha ona, iha loron-segunda ne'e, ba Lusa hosi fonte misaun ONU nian iha Maputu.

Fonte hanesan hatete katak simu komunikasaun kona-bá atake ida ba karreta FAO ida nian iha N1, estrada prinsipál nasaun nian, iha zona Nhamapaza, provínsia Sofala, bainhira halo viajen entre Zambézia ho Maputo.

SAPO TL ho Lusa

Sporting ho Sporting de Braga husu adezaun ba Konfederasaun Emprezariál CPLP

$
0
0

Sporting ho Sporting de Braga husu ona adezaun ba Konfederasaun Emprezariál CPLP, solisitasaun ne'ebé, hanesan ho SL Benfica, sei aprova iha reuniaun ida hosi organizasaun, ne'ebé sei hala'o iha loron-domingu iha Timor-Leste, haktuir hosi fonte ofisiál iha loron-segunda ne'e.

Iha deklarasaun sira ba ajénsia Lusa, José Medina Lobato, sekretáriu-jerál hosi Konfederasaun Emprezariál hosi Komunidade Nasaun sira Lian Portugés nian (CE-CPLP), hatete katak kandidatura tolu - hosi Benfica nian aprezenta tiha ona iha fulan-Janeiru nia rohan - sei aprova iha loron 28 fulan ne'e iha reuniaun hosi diresaun instituisaun nian.

Medina Lobato hatutan katak inisiativu lidera hosi CE-CPLP maka kriasaun hosi Institutu Sertifikasaun hosi Produtu Hahán sira hosi Nasaun Luzófonu sira (ICPA-CECPLP), ne'ebé nia despaxu aprova tiha ona iha loron 11 Fevereiru no sei ratifika iha reuniaun hanesan hosi diresaun nian.

Reuniaun sei hala'o hafoin Fórum Ekonómiku Globál hosi CPLP, ne'ebé sei hala'o mós iha Díli, hosi loron-kinta to'o loron-sábadu.

Nia hatutan ba Lusa katak kriasaun hosi ICPA-CECPLP haree ba importánsia hosi área transformasaun ba produtu hahán sira nian iha CPLP.

"Iha nesesidade atu fó valór ba kontributu importante liuhosi serbisu no esforsu sira ne'ebé hala'o hosi instituisaun oioin no entidade sira hosi nasaun sira CPLP nian, ba transformasaun hosi sira nia produtu nasionál, iha ámbitu ba dezenvolvimentu sosioekonómiku no emprezariál hosi komunidade no hosi «Marka CPLP» iha futuru", nia esplika.

Hanesan membru sira fundadór sira simboliza CE-CPLP, Uniaun hosi Esportadór sira CPLP nian (UE-CPLP) no Empreza Munisipál hosi Kualidade Bastos nian (EMQB), entidade ne'ebé sei prezidi Komisaun Instalador hosi institutu, liuhosi Francisco Xavier.

Medina Lobato sai hanesan visi-prezidente komisaun nian, ne'ebé nia sede sei halo iha Lisboa, hodi hein atu UE-CPLP indika reprezentante nia naran.

Lidera hosi emprezáriu mosambikanu Salimo Abdula, CE-CPLP hanesan organizasaun ida ne'ebé haree ba dezenvolvimentu hosi koperasaun entre estrutura asosiativu sira hosi nasaun-membru sira CPLP nian - Angola, Brazil, Cabo Verde, Guiné Bissau, Guiné Ekuatoriál, Mosambike, Portugal, São Tomé & Prínsipe no Timor-Leste.

Instituisaun, harii iha loron 04 Juñu 2004, iha Lisboa, hakarak mós harii kondisaun sira ba dezenvolvimentu hosi negósiu sira iha fatin ekonómiku sira ne'ebé halo parte iha fatin luzófonu.

Agora daudaun, Konfederasaun Emprezariál CPLP nian iha ona asosiadu hamutuk 117 - fundadór efetivu hamutuk 13, efetivu hamutuk 23, aderente hamutuk 78, honoráriu rua no beneméritu ida.

SAPO TL - Fonte: Lusa

Organizasaun sivil timoroan sira halo protestu hasoru postura australianu iha Tasi Timór

$
0
0

Organizasaun sira hosi sosiedade sivil, estudante universitáriu sira no grupu sira veteranu timoroan sira partisipa iha loron-tersa ne'e iha protestu ida iha Díli hasoru pozisaun australianu nian relasionadu ho fronteira marítimu sira iha Tasi Timor-Leste nian.

Juvenal Dias, porta-vós ida hosi organizasaun sira protestu nian, esplika ona ba Lusa katak manifestasaun, previstu ba loron-tersa dadeer iha embaixada australianu nian oin iha Díli, "hanesan kontra okupasaun Tasi Timór nian".

Manifestante sira hakarak atu Governu australianu "respeita soberania hosi Timor-Leste", ne'ebé "tuur hamutuk, ho laran di'ak, hodi halo negósiu ba fronteira marítimu sira nian" no respeita jurisdisaun hosi tribunál internasionál sira.

"Ami husu mós ba Austrália atu labele uza nia poder hodi presiona Timor-Leste. Austrália iha kbiit, ekonómiku no polítika, iha rejiaun, maibé labele uza kbiit ne'e hodi hanehan Timor-Leste", nia esplika.

Konvokatóriu hosi protestu ne'e halo ona Governu australianu hasai alerta ida ba nia sidadaun sira iha Timor-Leste, hodi fó hanoin katak "evita manifestasaun sira, protestu sira no enkontru públiku sira seluk ho eskala boot".

Maski nune'e, garanti hosi governu, embaixada sei loke iha horáriu baibain.

SAPO TL ho Lusa - Foto@António Casais

Governu timoroan analiza sosa partisipasaun iha Timor Telecom iha loron-tersa

$
0
0

Konsellu Ministru sira timoroan nian sei analiza iha loron-tersa proposta ida ba ampliasaun ba partisipasaun hosi Governu nian iha Timor Telecom liuhosi sosa parte balun Oi nian, konfirma iha loron-segunda ne'e hosi fonte ezekutivu nain ba Lusa.

Fonte hanesan esplika ona kata hafoin iha fulan barak nia laran halo debate ho komité tékniku ida ne'ebé harii hodi analiza posibilidade ne'e, buat hotu hatudu katak sei tama iha ajenda reuniaun nian iha loron-tersa ne'e iha Konsellu Ministru sira nian.

Bainhira debate avansa, Konsellu Ministru sira sei rona oponiaun kontraditóriu rua, ho Ministériu Finansa defende katak Estadu labele habelar nia partisipasaun.

Iha fatin seluk iha membru oioin hosi Governu ne'ebé apoia postura hosi Ministériu Obra Públiku, Transporte no Telekomunikasaun nian ne'ebé hatete katak tenki habelar pozisaun ba pelumenus 51% hosi operadora antigu liu iha Timor-Leste.

"Espetativa maka atu desidi lalais. Tanba ne'e hanesan asuntu tuan ida. No sira tenki hatete hakarak ka la'e hodi nune'e merkadu bele funsiona", hatete fonte hosi área ne'e ba Lusa.

Bainhira avansa hodi sosa, espesialista sira hosi área ne'e iha Timor-Leste, ne'ebé ko'alia ba Lusa, refere katak iha hakat oioin ne'ebé governu timoroan tenki fó ba sustentabilidade no hametin desizaun ne'e.

Entre sira, iha destake ba selu tusan sira ne'ebé Estadu iha ba Timor Telecom (TT) ne'ebé iha tinan 2015 nia rohan iha dolár millaun 8,5 resin, no ba kontratasaun hosi serbisu sira no projetu sira telekomunikasaun sira hosi Estadu ba operadora ne'e.

Fonte sira hanesan refere mós falta asaun pontuál reguladór, Autoridade Nasionál Komunikasaun sira nian (ANC), ne'ebé permiti nafatin atu operadór sira seluk iha nasaun ne'e, Telkomsel ho Telemor, hala'o tarifa ki'ik hosi folin kustu nian.

Reguladór tenki kumpri lei, obriga operadór sira hodi rejista kartaun sira telemóvel nian no tenki aprezenta konta delegadu sira ba ANC no ba Ministériu Finansa nian, buat ne'ebé agora daudaun la akontese.

Timor Telecom tenki iha asesu ba kabu terestre fibra ótika hosi Telkom Indonézia, ne'ebé iha ona to'o fronteira entre Timor-Leste no Timór Indonéziu, ho folin ida hosi merkadu internasionál no largura ba banda lahó limitasaun sira.

Operasaun ne'e koresponde ba parte boot hosi kapitál TT nian (54,01%), kontrola hosi sosiedade Telekomunikasaun Públiku sira hosi Timór (TPT) ne'ebé Oi kontrola kapitál 76%.

Asionista sira seluk hosi TPT maka Fundasaun Harii - Sosiedade ba Dezenvolvimentu Timor-Leste nian (ligadu ba dioseze Baucau), ne'ebé kontrola 18% no Fundasaun Oriente ho 6%.

Iha TT, kapitál ne'e fahe entre TPT (54,01%), Estadu timoroan (20,59%), empreza hosi sede iha Makau VDT Operator Holdings (17,86%), emprezáriu timoroan Júlio Alfaro (4,49%) no PT Participações SGPS (3,05%).

Bainhira Estadu timoroan avansa hodi sosa partisipasaun hosi Oi, asionista balun ne'ebé ko'alia ba Lusa hatete katak sei estuda hodi habelar nia partisipasaun.

Iha estranjeiru, sosa hosi antigu kapitál PT nian iha Timor Telecom, agora kontrola hosi Oi, ne'ebé hakarak fa'an - hamosu ona interese hosi kandidatu oioin, foin lalais ne'e hosi empreza ida ho ligasaun ba Estadu xinés.

Aleinde hosi Fundu Soberanu Pensaun sira hosi Fiji, ne'ebé haruka ona delegadu sira ba Díli iha fulan-Fevereiru tinan liubá hodi hetan informasaun sira kona-bá TT (kandidatura maka'as liu), iha pelumenus kandidatu rua seluk, entre sira maka empreza WebSat Media, ho sede iha Singapura.

SAPO TL ho Lusa

Prezidente timoroan husu atu ko'alia iha Parlamentu Nasionál iha loron-kinta

$
0
0

Prezidente Repúblika timoroan hakerek ona ba Prezidente Parlamentu Nasional hodi husu halo intervensaun iha plenáriu loron-kinta oinmai, haktuir hosi fonte Prezidénsia nian ba Lusa.

Fonte sira hosi Parlamentu Nasionál konfirma ona ba Lusa katak prezidente parlamentu simu ona, iha loron-segunda loraik, karta ida hosi xefe Estadu maibé seidauk hatene konteúdu loloos hosi karta ne'e.

Timor-Leste hasoru daudaun krizi polítiku ida relasionadu ho desizaun hosi xefe Estadu ne'ebé demiti xefe Estadu-Maior Jenerál hosi Forsa Armada (CEMGFA), majór-jenerál Lere Anan Timur, no hili brigadeiru-jenerál Filomeno da Paixão de Jesus hodi troka.

Taur Matan Ruak la tuir proposta hosi Governu ne'ebé defende renovasaun ba mandatu Lere Anan Timur nian.

Kazu ne'e halo forsa parlamentár sira hodi estuda prosesu ida hasoru Prezidente Repúblika tanba violasaun hosi nia obrigasaun konstitusionál sira ne'ebé, karik akontese, bele halo demisaun hosi Taur Matan Ruak nian.

Atu avansa ho prosesu ne'e presiza de'it atu publika iha Jornál Repúblika dekretu prezidensiál 3/2016, ho loron 09 Fevereiru, ne'ebé Taur Matan Ruak konfirma nia desizaun.

Dekretu ne'e haruka ona ba publikasaun hosi Prezidénsia Repúblika maibé publikasaun hetan suspensu liuhosi akordu entre Taur Matan Ruak ho primeiru-ministru, Rui Maria de Araújo, iha enkontru ida loron 11 Fevereiru nian.

Iha karta loron 12 Fevereiru nian, ne'ebé Lusa hetan asesu, Rui Araújo konfirma suspensaun ba publikasaun ne'e to'o hetan "solusaun di'ak ida entre PR ho Governu" ba problema ne'e.

PR ho Governu la muda opiniaun no mantén intolerante.

Inisiativu hodi hahú prosesu ida hasoru Prezidente Repúblika tanba "violasaun loloos no todan hosi nia obrigasaun konstitusionál sira" determina iha artigu 79 hosi Konstituisaun nian.

Atu avansa, prosesu tenki propostu pelumenus hosi 1/5 hosi deputadu na'in 65 no deliberasaun aprovadu hosi maioria tersu rua balun.

Rezolusaun hanesan proferidu hosi plenáriu hosi Tribunál Rekursu iha prazu másimu loron 30 no "kondenasaun implika demisaun hosi kargu no imposibilidade reeleisaun nian".

Konstituisaun timoroan hatete katak iha kazu impedimentu hosi Prezidente Repúblika, nia funsaun sira tenki asumi tomak hosi prezidente Parlamentu Nasional.

Iha situasaun ne'e, atuál Prezidente Parlamentu nian, Vicente da Silva Guterres, konvoka eleisaun sira ba Prezidénsia Repúblika, ne'ebé ajenda ona ba tinan 2017 maibé tenki antesipa ba tinan ne'e.

Alternativu seluk maka Taur Matan Ruak aproveita diskursu hosi loron-kinta nian iha Parlamentu Nasionál hodi sai hosi nia knaar, ne'ebé previstu iha artigu 81 hosi Konstituisaun.

SAPO TL ho Lusa

PR: Xanana sai Ema La Preokupa mas Sira Haboot Problema Lere - vídeo

Moris Ilegal Iha Indonesia, Estudante 80 Deporta Mai TL

$
0
0

DILI - Estudantes hamutuk 80 neebe mak moris illegal iha Indonesia, hodi kontinua sira nia estudu iha Universidade Trybuana Malang-Indonesia, oras nee fila hikas mai Timor Leste  (TL), tanba la trata sira nia dokumentus.

Tuir Vise Ministru Edukasaun (ME), Abel Ximenes katak, foin  lalais nee nia rasik ba vizita Indonesia hodi konfirma lolos dadus estudantes neebe mak moris illegal iha Indoensia. Dadus neebe ME hetan iha Universidade Trybuana Malang-Indonesia, estudante hamutuk 80 mak  moris ilegal, no imigrasaun Indonesia haruka fila mai iha TL.

Hau ba too iha Indonesia haruka ekipa balun ba iha Malang, Surabaya, Bali, Jogja dadus neebe mak halibur nee iha faktus duni husi Universidade Ida iha Malang naran Trybuana nee Timor oan  ualu nolu moris ilegalmente iha Indonesia, Imigrasaun Indonesia obriga sira tenki fila mai  Timor, selae Indonesia taka tiha sira nia Universidade Tribuana, tanba eskola Tribuana nee  hetan akreditasaun C laos akreditasaun A ou B, maibe Timor oan barak eskola iha nee ba, neebe eskola nee ita bele dehan ninia regras seidauk diak ou eskola kualifikada Ida, nee duni estudantes ualu nolu tenki fila, maibe iha universidade sira seluk mos sei iha,” dehan Abel ba  jornalista hafoin halao seremonia asina MoU ho SEPFOPE, iha Caicoli, Segunda (22/02/2016).

Vise ME Abel, apela ba inan aman sira neebe mak oan eskola iha Indonesia, diak liu trata dokumentus para labele fo impaktu ba sira nia estudu, tanba bainhira dokumentus mate, polisia imigrasaun sei deporta estudante sira nee.

Iha fatin seluk, Deputadu husi bankada CNRT, Agostinho Lay hateten, nee kompetensia Ministeriu Edukasaun atu bele halo kontrolu maximu ba estudante sira neebe mak kontinua sira nia estudu iha rai liur, liu-liu iha Indonesia. Informsaun kompletu iha STL jornal no STL Web, edisaun Tersa (23/2/2016). Jacinta Sequeira/Lucia Ximenes

Suara Timor Lorosae

Nomeasaun Jeneral Foun, PN Hein Publikasaun Buletin Offisial

$
0
0

DILI - Noemasaun Major Jeneral foun iha Institusaun Falintil Forsa Defeza Timor Leste (F-FDTL), neebe oras nee sai polemika iha publiku dalan uniku mak lori ba Tribunal Rekursu, nunee Parlamentu Nasional (PN) hein Publikasaun husi Buletin Ofisial.

Tuir Vice Prezidente PN Aderito Hugo katak kargu ba orgaun soberanu mak servisu ba interese povu no estadu hodi kaer metin konstitusaun komesa husi Prezidente Republika, Parlamentu Nasional, Governu no Tribunais.

Nomeasaun neebe mak iha Parlamentu Nasional hein publikasaun husi bulentin ofisial kuandu publika sai ona parlamentu iha kompetensia tuir konstitusaun” dehan Hugo ba Joralista Segunda (22/02/2016) iha PN.

Nia hatete Prezidente halo aktus ruma hodi lori ba Tribunal, orgaun seluk mos tuir konstitusaun atu husu ba tribunal hodi pronunsiu ruma relasiona ba desizaun neebe orgaun seluk foti, tamba Tribunal mak orgaun masimu hodi halo desizaun justu tuir konstitusaun.

Nunee mos Prezidente Komisaun B PN Asuntu Defeza, Seguransa no Negosiu Estranjeiru David Dias Ximenes katak Parlamentu ho governu koalia hodi buka Solusaun neebe mak diak, tamba ida-idak iha nia pozisaun.

Iha fatin hanesan Deputadu Bankada CNRT Arao Noe hatete nia parte lakohi fo komentariu tamba nomeasaun nee agora iha hela prosesu, kuandu fo komentariu bele provoka opiniaun publiku oin-oin. Informsaun kompletu iha STL jornal no STL Web, edisaun Tersa (23/2/2016). Timotio Gusmao

Suara Timor Lorosae

Mensazen Estadu Ba PN, Posibilidade Taur Koalia Nomeasaun Major Jeneral Foun

$
0
0

DILI - Prezidente Republika Taur Matan Ruak husu Parlamentu Nasional (PN) atu hatoo mensazen estadu ba reprezentante povu nomos povu iha Timor Leste. Iha mensazen nee posibilidade prezidente koalia kona ba polemika nomeasaun Major Jeneral foun.

Vice Prezidente PN Adriano Nacimento hatete nia parte lahatene kontiudu mensazen estadu husi Prezidente Republika Taur Matan Ruak ba PN, maibe iha posibilidade koalia kona ba isu nasional hanesan nomeasaun major Jeneral foun iha Institusaun Falintil Forsa Defeza Timor Leste (F-FDTL).

Prezidente bele halo diskursu ou mensazen estadu ba isu-isu aktual neebe ita hotu hatene hanesan polemika kona ba troka Xefi Estadu Maior Lere ninian, neebe sai polimika boot ona tamba involve Prezidente Republika,” dehan Adriano ba STL, Tersa (23/02/2016) iha PN.

Nia hatete isu aktual neebe mak hamosu diferensia ideias no polemika bele halo esplikasaun ba publiku neebe Prezidente Republika bele koalia kona ba ida nee hotu, mais deputadu sira labele husu asuntu neebe mak Prezidente Republika Koalia liu husi mesazen estadu nian iha PN.

Iha fatin hanesan Vice Prezidente PN Aderito Hugo da Costa hetete semana nee Parlamentu sei halao plenaria ekstraordinaria hodi husik Prezidente Republika atu hatoo nia mensazen, maibe Prezidente lamensiona kontiudu husi mensazen nee.

Nune mos Prezidente PN Vicente Guterres liu husi sesaun plenaria Lee sai karta husi Prezidente Republika Taur Matan Ruak, neebe dirizi ba meja Parlamentu katak masazen estadu ba  Parlamentu Nasional  tuir artigu 86 alinea E Konstitusaun RDTL.

Vicente hatete karta husi Prezidente Republika nee konsege konvoka konferensia urzensia ho lider bankada, hodi hare karta husi Prezidente Republika no konsege aseita nunee iha loron 25 Fevereiru 2016 iha plenaria ekstra ordinaria. Informasaun kompletu iha STL jornal no STL web, edisaun Kuarta (24/2/2016). Timotio Gusmao

Suara Timor Lorosae
Viewing all 16014 articles
Browse latest View live


<script src="https://jsc.adskeeper.com/r/s/rssing.com.1596347.js" async> </script>