DILI - Osan hamutuk $400.000 ne’ebé aprova iha 2012 hodi sosa ró ambulânsia ba Ministériu Saúde, oras ne’e sai mistériu ba komunidade sira iha postu administrativu Ataúro. Realidade hatudu, ró ambulânsia durante tinan tolu ona la-utiliza hodi evkaua moras hosi Ataúro mai Dili.
Administrador postu administrativu Ataúro, Manecas Soares rekoñese, durante tinan tolu ona governu liu-hosi MS abandona ró ambulânsia ne’ebé a’at kle’ur ona iha Ataúro.
Manecas hatutan, hafoin governu sosa ró ne’e a’at kedas hodi para de’it iha Dili. Hafoin hadi’a, koko ba Ataúro to’o ne’eba a’at kedas. Hadi’a fali tan, ba fali Dili no fila-fali ba Ataúro mak a’at iha 2013 to’o ohin loron.
“Durante inkontru barak ha’u hato’o informasaun ne’e ba Ministériu Saúde, maibé laiha resposta to’o agora. Evidensia mak ró ambulânsia ne’ebé a’at desde tinan 2013 to’o ohin loron seidauk hadi’a iha Ataúro ”, Manecas Soares via telefone ba Timor Post, Kuarta, (19/8). “To’o ohin loron ró ne’e paradu hela iha ne’e. Kuandu pasiente ruma moras grave mak tula fali ho aviaun Mission Aviation Fellowship (MAF) ne’ebé kontrata hosi Austrália”.
Entretantu, entre MS no empreza Samudra Indo Raya oras ne’e husik hela sira nia responsabilidade hodi halo manutensaun ba ró ambulânsia ne’ebé sosa ho osan estadu hamutuk $400.000 iha mandatu kintu governu konstitusionál.
Tuir informasaun ne’ebé Timor Post asesu, governu liu-hosi MS iha mandatu kintu governu konstitusionál konsege aprova osan hamutuk $400.000 hodi sosa ró ambulânsia atu fasilita pasiente sira iha rai laran inklui postu administrativu. Osan ne’e aprova iha 2012, maibé foin ezekuta iha 2014. Ataúro rasik iha ró ambulânsia rua. Ida halo operasaun de’it ba suku sira iha Ataúro no ida halo operasaun ba-mai Dili no Ataúro . Ida halo operasaun ba-mai Ataúro ne’e mak a’at ona.
Ró ambulânsia ne’ebé sosa hosi Indonézia iha Abril 2013 ne’e iha kapasidade tula pasiente nain rua de’it. Hafoin ró ne’e to’o Timor-Leste, ró ambulânsia ne’e para kle’ur iha tasi ibun Casa Europeia nia oin.
Depois lansamentu, governu halo kedas uji coba ba ró ne’e ba Ataúro a’at kedas. Kompañia Samudra Indo Raya hadi’a kedas hodi lori ba Dili no a’at kedas. Depois kompañia hadi’a fali lori ba Ataúro mós a’at kedas to’o ohin loron la-hadi’a. Nune’e, kompañia nia prazu garansia manutensaun mós hotu ona no MS mós fase liman hodi lakohi halo manutensaun ba ro’o ne’e rasik ho razaun la-klaru.
Ho kestaun ne’e mak Inspetor Jéral Estadu (IJE), Francisco de Carvalho hatete, nia hala’o ona auditoria investigativu ba parte MS nian nomos investiga ona reprezentante ida hosi kompañia Samudra Indo Raya.
“Maibé, ami sei presiza buka tan informasaun, tanba kazu ne’e komplikadu oituan. Informasaun ne’ebé ami hetan hosi ami nia investigadór ne’e mós sei mosu hela kontradisaun. Tanba ne’e mak ami sei buka hodi hatene liu-tan”, Inspetor Francisco ba Timor Post iha nia servisu fatin tasi ibun, Sional-Dili, fulan hirak liu-ba.
Nia hatutan, ró refere governu sosa ho intensaun atu fasilita komunidade Ataúro ne’ebé presiza atendimentu urjente hodi lori sira mai halo tratamentu iha Hospital Nasionál Guido Valadares, maibé to’o agora ró ambulânsia ne’e hela de’it ona sasan a’at. Tantu besik tinan ida ona MS dependenti ba ró Polisia Maritima hodi tula moras sira hosi Ataúro mai.
“Maske prosesu ne’e seidauk remata, maibé ema balun tenki responsabiliza ba ró ne’e, tanba ne’e sosa ho osan bo’ot. Sosa ho osan bo’ot mak kuandu ita la-uza ró ne’e entaun ita estraga de’it osan”, Francisco tenik. (oki)