Prezidenti Konsellu Revolusaun Maubere (KRM), Paulino Gama “Mauk Moruk” (MM) nia pedidu entrega ona ba Prezidenti Republika (PR), Taur Matan Ruak, iha loron 7 Julhu, foin lalais ne’e, hodi husu atu retira tiha forsa Empeñamentu Operasaun Konjunta (EOK), retira nia kazu krime iha Tribunal no disolve Parlamentu Nasional (PN).
Jornalista JN-Diário, Napoleão Xavier, ne’ebe akomapnha dialogu komunitaria ne’e husi Lautem informa katak, Mauk Moruk hatan ona atu entrega-an iha loron 20 Agusto, tinan ne’e, maibe ho kondisaun ida katak, tenke retira forsa EOK, dada tiha nia kazu krime iha Tribunal no disolve PN.
“Hau mos uluk ba iha Tribunal, maun Xanana uluk mos ba Tribunal, Presidente Parlamentu (PN, Vicente Guterres nia naran iha Tribunal no dala ruma nia mandatu hotu nia bele ba kadea, se’e prova katak, nia sala,” hateten PR Taur.
Antes ne’e, iha loron 2 Julhu 2015, Angela Freitas ho komandante FALINTIL, Cornelio Gama “L-7” hakat to’o Palacio Presidensial hodi hasoru malu ho PR Taur no aprezenta Mauk Moruk nia suzestaun, katak nia (Mauk Moruk-red) bele tun mai entrega-an ho kondisaun katak, tenke retira tiha EOK, hasai nia kazu husi Tribunal no husu atu desolve PN.
“Mauk Moruk hakerek uluk karta ida mai hau hodi husu desolve PN no konsidera Governu ne’e ilegal, tanba ne’e tenke kria ona eleisaun antisipada, maibe hau hatan deit dehan, hau la iha kbi’it halo ida ne’e,” deklara PR Taur Matan Ruak, liu husi dialogu abertu ho komunidade Suku Serelao, Posto Administrativu Lautem, Municipio Lautem, Sabadu (25/7/2015).
Liu husi dialogu komunitaria ne’e, komunidade Suku Serelao, ejiji ba PR Taur Matan Ruak, atu fo kastigu todan ba koruptor sira, duke lakon tempu buka Mauk Moruk.
“Mauk Moruk mos nudar luta nain ida ba rai ida ne’e, nia la halo terus povu hanesan korruptor sira, tanba maka ita tenke halo operasaun bot hodi buka tuir deit Mauk Moruk, mas ita nunka halo operasaun boot hodi kaer korruptor sira,” hateten Denejo Soares, nudar komunidade iha dialogu ho PR Taur Matan Ruak.
PR Taur hatan hodi dehan, ema ne’ebe halo korrupsaun dei ba hatan iha justisa. Justisa ne’e laos hanesan aimanas ne’ebe mak han manas kedas, justisa ne’e iha mos nia tempu.
“Hau rasik mos husu ba Prokurador Jeral Republika atu investiga hau, inklui se deit iha Timor, importante maka tenke iha faktus atu bele kondena ema,” hateten PR Taur.
Liga ho problema Mauk Moruk nian, PR Taur fo sasin katak, Mauk Moruk halo kazu ne’e ba dala tolu ona, primeiru iha tinan 1977 ne’ebe komando dezarma tiha nia iha Sagadate, Laga, no segundu iha tinan 1984 ne’ebe nia tun mai rende tiha. Agora iha fazer ukun an ne’e, Mauk Moruk halo tan krime ne’ebe halo elementus PNTL nain 6 sai vitma no membru F-FDTL mos sai vitima.
“Hau nudar Prezidenti ba hasoru nia (Mauk Moruk-red) iha kalan boot ida no nia fila fali, mas hau dehan ba nia atu mai ba reuniaun, maibe nia lakohi,” hateten PR Taur Matan Ruak.
PR Taur dehan, iha Timor ne’e ema se deit bele kritika, maibe la bele hakat liu batas, tanba ne’e ordem la iha lei mos la iha.
“Ita bo’ot sira hatene uluk hau duni tiha tropa 650 mak sai tiha ke atu mosu perang saudara ida iha ita nia rai to’o ita rezolve tanba forsa sira kontra ke hau dehan, ba sira hau ema ida nomor dua bainhira halo funu hasoru Indonesia, imi brani hasoru ona hau, aban bairua ita nia oan sira ne’ebe mak la halo funu imi baku mate deit, entaun ita nia nasaun nia futuru ne’e oinsa,” haklaken PR Taur.
Taur dehan, Presidente Republika hanesan Komandante Supremu Forsas Armadas simbolu nasaun, kualker aplikasaun forsa iha Timor no iha rai liur deit tenki rona disizaun Presidente nian mak foin aplika.
Veteranus Bele Lori Problema
Liu husi dialogu ne’e, PR Taur mos deklara katak, wainhira la rezolve problema veteranus sira nia nian bele lori preoblema barak ba nasaun.
Taur eslplika katak, fator primeiru ba fahe Veteranus sira, entre sira ne’ebe mak simu osan no sira ne’ebe mak la simu osan. Segundu nia sai problema ida ba Estadu Timor, liu-liu ba sustetabilidade, se la jere hodi tau matan ba sira.
PR Taur mos husu Veteranus sira tenki hamutuk, tanba iha tempu funu nia laran sira hamutuk hodi luta ba nasaun ne’e.
“Hau nia vida laos politiku, hau nia vida militar. Hau primeira vez mai para aprende, tanba aprende deit militar la hatene politika, nusa mak bele kualia kuando o la hatene, entaun hau mai tinan tolu ne’e para bele aprende. Se ita bo’ot sira husu PR, sistema diak, hau dehan ita nia sistema la diak, bele muda,” tenik PR Taur.
PR Taur husu ba komunidade Serelao atu hili restu mortais sira ne’ebe mak to’o oras ne’e seidauk hetan no buka kontaktu Ministerio Solidaridade Sosial, inklui Prezidenti Republika atu oinsa maka rekolha restus mortais sira ne’e.
“Soldadu ida husi Ainaro nian ba tiru malu iha Loikere mate hela tiha iha ne’eba depois familia husi Ainaro ba buka to iha Loikere, ne’ebe imi Serelao mos tenki organiza malu, se’e imi hein Estadu mak organiza imi ne’e nunka mai, tanba iha Timor ne’e ida-idak inisiativa i depois mak Estadu tau matan depois tau iha Ossuario,” dehan PR Taur. **
Jornal Nacional