Komisaun E Parlamentu Nasional (PN)ba asuntu, Infra-estrutura, Transporte no Komunikasoens, Kuarta (30/03/2016), halo fiskalizasaun direita ba konstrusaun Aeroportu Internasional Suai ne’ebe nia progresu fiziku atinji 43%.
Antes fiskalizasaun, Komisaun E hala’o uluk enkontru ho Administrasaun Munisipiu Suai, José Pina Carsozu hodi rona informasaun balun.
Xefi delegasaun, deputado Paulino Monteiro dehan, PN liu husi komisau E hanesan orgaun fiskalizador ida ba iha area infraestruturas nian, ne’ebe sira iha kompetensia tomak hodi mai hare infraestruras hanesan projetos sira ne’ebe mak implementa husi Governu ho osan Estado.
Hafoin enkontru delegasaun komisaun E akompanha dereita ho Administrador Munisipiu ho mos ekipa tekniku balun hakat ba iha konstrusaun aeroportu hodi hare dereita progresu fiziku ne’ebe mak iha.
Xefi delegasaun kolmisaun E, deputado Paulino Monteiro hateten, tuir informasaun ne’ebe mak sira simu katak iha buat barak mak ninia progresu ne’e la’o diak.
“Ami reprezenta povu mai hare dereitamente progresu fiziku ita nia aeroportu ne’e, los duni ita hare iha buat barak mak la’o diak tebes, kompara ho informasaun sira ne’ebe mak ita tur deit rona husi parte balun, tanba antes simu informasaun katak alkatraun ne’ebe mak fui iha kampu ne’e ninia kekebalan 10, deit mas na realidade to’o 20, ami hare tuir estandar internasional,” hateten Deputado Paulino Monteiro.
Deputado Bankada Partidu Demokratiku (PD) ne’e hatutan, maske sei falta buat balun mak tenke rezolve, maibe konstrusaun kualidade diak tebes, tanba tuir padraun internasional.
“Preokupasaun ida importante liu maka oinsa muda populasaun sira hodi hamamuk fatin refere atu nune’e kontrusaun bele la’o tuir tempu ne’ebe mak determina ona iha kontratu nia laran, maibe atu rezolve problema ne’e ministeriu relevante maka tenke tur hamutuk ho ita nia komunidade sira hodi hetan solusaun,” dehan Paulino.
Tuir reprezentante povu ne’e katak, problema ba konstrusaun ne’e laiha, maibe oinsa maka atu muda komunidade sira ho dignu hodi nune’e labele mosu problema iha loron ikus mai.
Iha fatin hanesan, Administrador Munisipiu Covalima, Jose Pina Cardozu, realsa tan, konstrusaun aeroportu durante ne’e autoridade lokal kordena diak tebes ho Governu no mos kompanhia sira rasik hodi buka solusaun ba iha problema sira ne’ebe mak iha.
“Ami durante ne’e linha kordenasaun diak tebes tantu husi Governu no kompanhia sira sempre mai kordena ho hau, konstrusaun la’o diak tebes, maibe iha problema oitoan maka ita nia komunidade sira nia uma, maibe ami tur hamutuk hodi rezolve ona, ne’ebe oras ne’e dadauk familia uma kain rua nulu resin lima mak muda ona ba hela iha uma ne’ebe mak prepara husi Estado,” dehan Administrador ne’e.
Lideransa masimu Munisipiu Covalima ne’e dehan tan, antes ne’e komunidade sira ne’ebe afetadu konstrusaun ne’e ulun fatuk to’os atu sai, maibe depois autoridade lokal hamutuk ho Governu central tun dereitamente hodi halo dialogu esplika katak dezenvolvimentu mak hanesan ne’e duni no ninia benefisiu ba duni komunidade, tanba ne’e maka sira ho bontade hodi kopera.
“Problema balun hanesan rate komunidade nian, antes ne’e identifika iha rate hamutuk 164, maibe ke’e tiha mate ruin sira ne’e sura afinal iha 311, tanba rate ida la’os ruin ema ida nian deit, maibe rua ka tolu, agora dadauk hela deit ona rate sia mak seidauk ke’e, mais promete katak semana ne’e nia laran bele ke’e hotu ona,” Jose sublinha.
Nia dehan, restus mortais sira ne’e antes rai hamutuk iha Osuario Munisipiu Covalima nian, maibe agora dadauk komisaun rekolhamentu restus mortais la’o hela entaun muda fali ruin hirak ne’e tau iha rate foun ne’ebe mak komisaun prepara iha munisipiu rasik.
Direktur projeck Managemen Unit (PMU) Aeroporto Suai, Fernando Carvalho Cruz, esplika tan katak, nia hanesan reprezentante Governu mai akompanha projeto konstrusaun aeroportu Suai ne’e nian to’o remata.
“Progresu konstrusaun fiziku aeroportu ne’e nian atinji 43 %, tuir lolos data finalidade iha kontratu ne’e iha fulan Fevereiro 2016, maibe tanba problema rai no rate komunidade sira nian maka extende oitoan to’o fulan Maiu 2017,” dehan Direktur PMU ne’e.
Reprezentante Governu ne’e dehan, buat hot-hotu ne’ebe mak halo hot-hotu tuir ICAO, tanba koalia kona ba ICAO katak seguransa ba avião, tanba ne’e presija ninia kualidade diak.
“Kona ba problema ne’ebe ami hasoru ami iha ekipa ida ne’ebe mak mai husi Timor Gap serbisu hamutuk ho administrador no katuas adat sira hodi rezolve fatin sira ne’ebe afetadu, parte Governu nian fo indeminizasaun,” nia hatutan.
Dau-daun ne’e dadauk trabalhador sira kontinua hala’o serbisu akompanha mos husi tekniku profesional kompanhia nian. Iha vizita segundu ogaun soberania nian ne’e hetan esplikasaun diak no kualidade tebes husi tekniku kompanhia nian.
Konstrusaun ba aeroportu Suai gasta orsamentu hamutuk U$D 67.691.189,19, konstroe husi kompanhia Internasional WASKITA Karya.
Delegasaun komisaun E ne’ebe halo fiskalizasuan iha Suai, kompostu husi Xefi Delegasaun Deputado Paulino Monteiro, Francisco Andrade no deputado Manuel Saores ho tekniku. mia
Jornal Nacional