Movimentu Kontra Okupasaun Tasi Timor (MKOTT) nudár movimentu sosiál ida hosi ativista, estudante, eis rezisténsia no indivíduu sira ne’ebé halo advokasia ba prosesu legal, judisiál no diplomátika entre Governu Australia no Timor-Leste atu hetan solusaun ida ne’e justu kona-ba fronteira maritima entre rai rua nian.
MKOTT hare katak Timor-Leste mak nudár viziñu ida ne’ebé besik liu ho Australia. Durante dékada sira iha pasadu, povu hosi rai rua ne’e iha ona relasaun ida ne’e di’ak. Iha Segundu Guerra Mundial, Timor oan barak mak fó apoiu ba Australia no sakrifiika Timor oan sira nia vida liu 40,000 ne’ebé mak mate tanba Australia mai hodi uza illa Timor nudár baze defeza hodi kontra Japaun. Nune’e mós, iha 1999 Australia fó suporta hodi ajuda hakotu brutalidade militár Indonézia sira.
Infelizmente, istória hosi relasaun di’ak sira iha pasadu ne’e sai fitar tiha tanba polítika Governu Australia ne’ebé halo okupasaun ilegál ba territóriu maritima Timor-Leste nian tanba interese atu hetan riku soin hosi nasaun ki’ik ida ne’e. Tanba ne’e, ohin loron, MKOTT mai fali hodi manifesta espresaun justisa ba delimitasaun fronteira maritima ida ne’ebé justu ba povu Timor-Leste.
MKOTT nia espresaun ba ezisténsia sira mak hanesan tuir mai:
Australia tenke fila fali ba mekanizmu rezolve disputa fronteira maritima tuir Tribunal Justisa Internasionál no Tribunal Internasionál ba Lei Tasi nian.
Governu Australia tenke respeita direitu povu Timor-Leste nian iha Tasi Timor tuir lei internasionál ba tasi nian (UNCLOS)
Governu Australia tenke halo negosiasaun ida ne’ebé onestu no nakloke kona-ba fronteira maritima, no la'os de’it atu ko’alia de’it asuntu relasaun bilateral enjeral.
Governu Australia tenke hapara ona nauk rekursu povu Timor-Leste, ne’ebé halakon tiha oportunidade moris di’ak ba feto, labarik no mós ema vulneravel sira iha Timor-Leste.
Aleinde ezisténsia sira iha leten, iha biban ida ne’e, MKOTT mós husu ba povu Australia, nudár povu ida ne’ebé iha ona maturidade no sivismu ida ne’ebé maka’as ona atu:
Ezije hodi hamriik iha povu Timor-Leste nia sorin ba luta libertasaun soberania nian, ne’ebé ita-boot sira hatudu ona durante okupasaun Indonézia nian.
Tulun ita-boot sira nia Governu atu respeita povu Timor-Leste nia direitu, liu hosi deside fronteira maritima ida ne’ebé justu tuir prinsipiu direitu internasionál nian.
Ajuda ita-boot sira nia polítika rai laran, atu sai demokrátiku liu, respeita lei no direitus umanus, hodi halo Australia sai ezemplu nasaun ho sistema demokratizasaun iha rejional ne’ebé nasaun seluk bele banati tuir.
VIVA TIMOR-LESTE
VIVA POVU MAUBERE
VIVA MOVIMENTU KONTRA OKUPASAUN TASI TIMOR
Reprezentante,