Profesores sira iha Eskola Sekunadrio (E.S) Fitun Naroman Timor Leste (FINANTIL), ameasa halo greve bainhira la tau postu polisia permanenti iha resinto eskola nian.
Mestre sira iha eskola FINANTIL trauma boot ho aktu ne’ebe sira nia estudantes ida halo hodi baku no silu tohar tiha sira nia maluk profesra ida nia liman, foin lalais ne’e.
Aloicius Maubere hanesan vise diretor iha ES FINATIL hatete, razaun sira husu hanesan ne’e atu proteje sira nia vida, tanba situasaun iha eskola FINANTIL ne’e grave tebes baku malu kik oan ne’e bebeik ona, ida silu profesora nia liman ne’e mak bot liu.
‘’Desizaun ne’e ami foti hamutuk ona, tanba bainhira la iha seguransa ba ami nia vida, ami sei la halao prosesu aprendijajen iha ES FINANTIL, ami lakohi sai vitima tan,’’ afirma Aloicius ba jornalista sira liu husi konferensia imprensa ne’ebe hala’o iha ES FINANTIL Aimutin, Dili, Kuarta (15/7/2015).
Profesores sira ejije ba Parlamentu Nasional (PN) atu kria lei organiku ida hodi garante profesores sira nia vida no dignidade nudar autor ba dezenvolvimentu rekursu humanu iha Timor. Nune’e, husu mos ba Ministeriu Edukasaun (ME) atu tau matan ba profesora Vitoria Hendirque nia saude to’o rekopera hikas.
Iha parte seluk profesores sira mos deside hasai estudante Candido Vicente husi eskola FINANTIL nune’e Candido bele tuir prosesu justisa ba nia akatu ne’ebe nia komete hodi silu tohar profesora Vitoria nia liman.
Iha fatina hanesan Atanacio Maria Pinto hanesan professor iha ES FINANTIL mos ejije ba Estado liu-liu ME atu tau atensaun ba sira, hodi tau postu polisia permanente iha eskola FINANTIL no kria lei organiku ida ba sira, nune’e bele garante profesores sira nia vida.
‘’Ami iha razaun atu ejije kestaun hirak ne’e, tanba problema ne’e akontese bebeik ona, maibe parte Estado taka matan halo vinje nonok tiha, ami lakohi atu sai vitima tan ba estudante sira, ami iha familia, tan ne’e mak ami presija garnatido ida mai ami nia vida, nune’e ami hanorin ho diak, se lae ami mai hanorin most auk hela no trauma,’’ afirma Atanacio.
Atanncio sublina liu tan katak, durante ne’e studante sira ne’e iha intensaun la diak ba profesores sira, tanba estudante ida bele baku fali profesora, pior liu tan baku feto ne’ebe ho idade ferik ona.
“Ne’e hatudu sira nia intensaun ladiak mai ami, nusa sira la baku ami mane, sira ba baku fali feto, tan ne’e mak ami husu protesaun baa mi nia vida, se la responde mak mai sei la halao prosesu aprendijajen,’’ hateten Atanacio.
Iha fatin hanesan vise prezidente Sindikatu Profesores Timor Leste (SPTL) Francisco da Costa Fernandes hatete, Estadu presiza kria duni lei organiku ba profesores sira hodi garante sira nia vida iha eskola, tanba problema ne’e akontese dala barak ona I profesores barak mai sai vitima.
Nia mos husu ba polisia ho ME atu investigasaun profunda ba kazu ne’e, no karik desizaun ikus iha tribunal mak estudante ne’e sala nia tenki responsabiliza nia aktu krime ne’e.
Antes ne’e diretor jeral coperativa Ministeriu Edukasaun Antoninho Pires hatete, oras ne’e ME prepara hela draf lei ida oinsa halo kriasaun regulamentu ba profesores, alunus sira inklui mos komunidade sira nebe hela iha resintu eskola, tanba komuniade balun la apoiu profesores sira ba prosesu aprendijajen iha eskola.
Iha parte seluk deputada Bendita Magno hanesan komisaun E ne’ebe trata asuntu edukasaun, saude no desportu hatete, profesores sira hanesan ema edukador ne’ebe mak sai mata dalan ba jersaun foun sira, sempre hetan protesaun husi Estadu, tanba sira mos hanesan sidadaun ne’ebe mak servi nasaun liu husi sira nia profisaun hanesan profesores, tan ne’e iha kualker tempu sira hasoru situasaun krime Estado sempre proteje.
Kadeira Aat Butuk
Eskola Sekunadrio (ES) Fituna Naroman Timor Leste (FINANTIL) la iha orsamentu atu hadia kadeira no meja sira ne’ebe mak aat, tan ne’e kadeira ho meja sira ne’e tau hela iha liur.
Diretor ES FINANTIL, Salvador Asunção Alves hatete, kadeira ho meja sira ne’ebe mak eskola hasai hotu tau hamutuk iha liur ne’e at, maibe tanba oras ne’e dadaun parte eskola la iha orsamentu atu hadia entaun abandona deit iha liur.
‘’Ita mos hato ona kestaun ne’e ba parte Ministeriu Edukasaun (ME), maibe tanba seidauk iha orsamentu, tan ne’e mai hein orasmentu mai mak ami foin hadia kadeira ho meja sira ne’e hafoin tau fali iha sala laran,’’ dehan Salvador ba jornalista sira iha ES FINANTIL Aimutin, Kuarta (15/07/2015).
SaIvador mos informa katak, eskola FINANTIL mos tau deit livru hanorin nian balun iha liur, tanba falta biblioteka no hein biblioteka eskola nian hadia hotu mak foin tau livru sira ne’e ba laran.
‘’Livru sira ne’e uluk tempu Indonesia nian no ami la uza hanorin ona, livru agora ami uza hanorin ne’e mak tau iha biblioteka, I ami nia biblioteka eskola nian mos la sufsiente atu tau hotu livru sira ne’e iha laran, tan ne’e amk mai deside tau lai livru tempu Indonesia sira nia ne’e ihga liur hodi hein biblioteka hadia mak tau fali,’’ hateten Salvador.
Eskola FINANTIL nia estudante 1.265 ho sala hanorin 15 no profesores hamutuk nain 22. Nia
Jornal Nacional