La’os buat foun ona, maibé ezijénsia hosi fat-fatin hato’o ba Parlamentu Nasional (PN) kona-ba atu aprova Lei Antí-Korupsaun (LAK) bebeik ona akontese, maibé LAK to’o ohin loron sai feruzen (karat) iha gaveta Parlamentu Nasional (PN) nia laran.
Atu hatene tanba saída maka husu Parlamentu Nasional atu aprova LAK, tuir mai akompaña entrevista eskluzivu ne’ebé jornalista hosi Jornál Semanál Matadalan (MTD) halo ho entidades sosiedade sivíl, Sergio Mowra (SM), iha nia kna’ar fatin, Kinta (4/12/2015).
MTD: Tuir ita-boot nia observasaun, Timor-Leste sei iha posibilidade para kombate korupsaun ka lae?
SM: Tuir ha’u nia observasaun, Timor-Leste sei iha posibilidade ba kombate korupsaun karik iha lei ida ne’ebé forte atu nune’e hosi parte kompetente (KAK) hanesan komisaun ida ne’ebé ko’alia kona-ba korupsaun bele hala’o sira nia kna’ar tuir duni baze legál. Ho Lei ne’ebé forte ha’u fiar katak Timor-Leste bele reduz ou kombate korupsaun.
MTD: LAK iha implikasaun ba prosesu kombate korupsaun?
SM: Karik lei iha ha’u fiar katak KAK bele garantia atu reduz korupsaun. Ita atu aplika ka implementa buat ruma karik laiha baze legál ka lei ne’ebé forte. Ha’u senti saugati ita hala’o kna’ar refere. Tanba Buat hotu-hotu baseia ba lei.
MTD: Ita-boot bele hato’o hanoin ruma kona-ba saída maka provoka ema hodi halo korupsaun?
SM: Iha buat barak maka provoka ba individu atu halo korupasaun, ida ekonomia familia ne’ebé la sufisiente, ida maka gensi (hakarak moris iha di’ak nia laran).
Buat sira ne’e maka provoka autor ne’e atu kria korupsaun, la’os ne’e de’it, barak maibé ha’u senti rua (2) ne’e mós bele responde ona.
MTD: Korupsaun nia implikasaun ba nasaun maka saída?
SM: Ita haree ba iha parte governu nasaun sei la buras. Atu atinji mehi hanesan boa governsaun sei la sai realidade ne’e ema bolu mal governasaun.
MTD: Ita-boot nia haree, durante prezensa VI Governu Konstitusional ne’e, iha ka lae vontade kombate korupsaun?
SM: Tuir ha’u nia haree maizumenus iha, tanba ho sistema Primeiru Ministru (PM) ida agora katak atu halo poupansa, ne’e bele salva ona osan estadu nian balu. Importante maka lei ka baze legál ne’e husu atu bele iha aprovasaun lalais.
MTD: Sosiedade tomak tenki halo saída hodi kombate korupsaun?
SM: Sosializasaun estudu no formasaun importante atu bele fó hanoin hela de’it mai ita atu labele monu ba tentasaun korupsaun. (David)
Matadalan