Plenaria Parlamentu Nasional (PN), Kinta horseik (17/12/2015), oin seluk uitoan tamba Deputadu Jorge da Conceição Teme, ‘tensaun’ hodi tuku meja no koalia ho lian maka’as kona-ba povu Oecusse ne’ebe maka haruka SMS ba nia hodi agradese ba maun boot Kay Rala Xanana Gusmão, tanba bele sosa aviaun ida ba Oecusse.
“Hau foin simu SMS husi komunidade Oecusse katak agradese ba maun bot Xanana Gusmão ho ninia inisiativa bele hola aviaun ba Oecusse. Tuir lolos aviaun ne’e ba interese nasional lai keta halo to’o Oecusse grupu oan ida deit mak utiliza aviaun ne’e,” hateten Deputadu Jorge Teme.
Rona tiha intervensaun Deputado Jorge Teme nian ne’e, Prezidente Zona Ekonomia Especial Sosial Merkadu (ZEESM) atual membru Bankada Parlamentar FRETILIN, Mari Alkatiri esklarese katak, aviaun ne’ebe mak sosa la’os ba povu Oecusse deit, maibe iha tempu besik sei ba to’o Munisipiu Bobonaro, Covalima no Manufahi, maibe tekniku sira presiza halo didiak inspesaun ba aeroportu sira nia kondisaun no tenke haree didiak pista Aeroporto nian.
“Hau rona Deputadu Jorge Teme koalia ne’e, hau nia isin atu makili ka atu halo nusa ka hau lahatene los. Aviaun hahu ona atu ba Maliana, Suai no Atauro semana ida ne’e, la’os Oecusse deit. Seidauk ba Manufahi, tanba sei ba halo inspesaun pista Manufahi nian, nune’e mos ba halo inspesaun pista Viqueque no Lautem para atu hahu ba fatin sira ne’e hotu. Baucau hau hanoin sei presija rehabilitasaun ba pista, se iha tan pista ba Manatuto bele ba Manatuto, Liquiça besik demais ne’ebe la ba. Aviaun ne’e sosa la’os para ba Oecusse deit,” afirma Sekretariu Jeral FRETILIN ne’e.
Alkatiri dehan, dala ruma Deputado Jorge Teme preokupa tanba nia mos Oecusse oan, importante maka Timor oan hotu servisu hamutuk para servisu Timor Leste tomak.
Biban ne’e membru Bankada FRETILIN, Manuel Gaspar da Silva realsa tan, momentu aviaun mai para iha aeroportu, Prezidente ZEESM, Mari Alkatiri esplika katak aviaun ne’e la’os deit ba Oecusse, maibe bele ba fatin sira ne’ebe mak nia bele ba, hanesan, Maliana, Suai, Manufahi no seluk-seluk tan.
Rona tiha intervensaun sira ne’e, Deputado Jorge Teme uza direitu hodi halo defeza ondra ho lian maka’as no tuku meza, katak, iha inisiu kuandu ema kontra aviaun ne’e iha Jornal nia mak koalia uluk iha PN.
“Hau hakarak dehan kuandu ema kontra aviaun ne’e hau mak defende iha PN ne’e, mais kuandu povu Oecusse koalia hau tenke hato’o, ida ne’e maka povu Oecusse lakohi, hau hato’o buat ne’ebe mak mai husi povu Oecusse, hau la inventa, sms iha ne’e,” afirma Jorge Teme.
Bainhira Deputadu Jorge Teme koalia maka’as hodi tuku meja, membru Bankada Parlamentar FRETILIN sira mos hambrik hodi tuku meja hasoru.
Situasaun iha plenaria kuaze minutu 2 manas no Prezidente PN, Vicente Guterres koko atu akalma, mais kontinua hakilar malu. Maibe, Vicente Guterres konsege akalma no husu ba deputado sira atu tur iha fatin hodi halo votasaun ba orsamentu Ministeriu Finansas (MF) no dotasaun todo Governu nian, maibe Deputado Mari Alkatiri husu tempu atu klarifika asuntu balun hodi akalma situasaun.
“Hau lahatan ba ema ne’ebe halo reasaun ho emosaun, hau koalia deit katak deputado Jorge Teme nia Oecusse nia preukupa, hau la’os dehan nia laiha rajaun ka nia la simu sms husi Oecusse, hau la dehan buat ida ne’e, hau mos la ba Oecusse para atu halo povu Oecusse sai vitima, hau ba Oecusse para atu ajuda iha povu Oecusse nia vida ne’e maka hau hakarak hatete deit, hau la’os ema Oecusse, hau simu kna’ar ida ne’e hanesan misaun foun ida para atu kumpri ho konstituisaun Timor-Leste ninian, atu kaer Oecusse para sai zona ida rejiaun administrativa especial, la’os hau mak husu. Atu koalia povu Oecusse hau mos konhese diak povu Oecusse no hau serbisu ho povu hau la’o tama uma sai uma hau halo dialogu ho povu no familia tomak iha Oecusse,” dehan Alkatiri.
Segundu Vise Prezidenti PN, Aderito Hugu da Costa, dehan katak hakilar malu entre deputado sira iha plenaria, li-liu iha debate orsamentu ne’e normal, mas importante mak la bele baku malu.
Deputado Jorge Teme ho oin mean no hirus maka’as koalia hakilar no hateke mai Deputado bankada FRETILIN sira, nune’e mos deputado FRETILIN sira hamrik hasoru hodi hakilar hasoru Jorge Teme. Situasaun ne’e halo debate orsamentu iha plenaria suspende kuaze minutu lima nia laran, nune’e mos halo partispantes sira ne’ebe mak akompanha debate ne’e hakfodak no hamrik hodi asiste aktu ida ne’e. Mia
Jornal Nacional