Prezidente Tribunál Konstitusionál deklara horisehik sente onradu no emosionadu tanba reprezenta Estadu portugés iha serimónia ofisiál sira ne’ebé marka tinan 500 kontaktu entre portugés no timoroan sira ne’ebé hala’o horisehik iha tasi-ibun Lifau, enklave Oekusi.
"Relasaun entre Portugál no Timór iha ona tinan 500. Ohin loron ita iha relasaun amizade fraterna", hatete ba Lusa Joaquim de Sousa Ribeiro.
"Prezensa Estadu portugés nian iha ne’e liuhosi ha’u iha signifikadu boot ida no ha’u rasik sente haksolok no emosionadu uitoan tanba bele mai iha ne’e hodi partisipa serimónia ida ne’e", nia hatete.
Sousa Ribeiro ko’alia ba Lusa iha serimónia inaugurasaun ba monumentu foun iha tasi-ibun Lifau, iha enklave Oekusi, marka tinan 500 hosi kontaktu ne’e no tuir xefe Estadu timoroan tasi "serve hodi halibur povu, kultura no nasaun sira".
Ró bronze ho figura ualu ne’ebé akompaña nia- navegadór, padre, porta-estandarte, mariñeiru na’in rua no timoroan na’in tolu – dezeña hosi eskultór portugés Jorge Coelho no fabrika hosi Fundição Lage de Oliveira do Douro, Vila Nova de Gaia.
"Reprezenta mós dimensaun signifikativa ida hosi ami-nia istória no rezultadu hosi tranzmutasaun kulturál ne’e hanesan elementu ne’ebé importante tebes iha identidade nasaun ne’e nian rasik, ne’ebé permite distingi nia hosi zona envolvente no afirma politikamente nia autodeterminasaun no independénsia", nia afirma.
Prezidente Konstitusionál, 4.ª figura Estadu nian hatete katak portugés sira sente hanesan "kauza nasionál difikuldade hotu ne’ebé povu timoroan hasoru mak manán hodi afirma nia independénsia".
Nia hatete katak maski la prezente iha moris loroloron timoroan hotu nian " nia iha simpatia espesiál tanba povu ki’ik ne’ebé konsege afirma nia kultura no identidade rasik".
Uma-na’in hosi serimónia, ne’ebé sei kontinua iha sábadu ho referente ba tinan 40 proklamasaun unilaterál independénsia nian mak Mari Alkatiri, responsável hosi Rejiaun Administrativa Espesiál no Zona Espesiál Ekonomia Sosiál Merkadu nian (ZEESM), Oekusi-Ambenu.
"Bainhira hakarak sai pioneiru ida Iha buat ruma ne’e sempre difísil atu ema hotu fiar kedas. Ne’e mak ami-nia istória, ami sempre hahú ho dezafiu ne’ebé difísl tebes maibé to’o ogora ami hatene ultrapasa", nia afirma ba Lusa.
Nia konsidera monumentu ne’e hanesan hun hosi istória komún Portugál ho Timor-Leste nian, Iha ne’e bé iha "interasaun, ho faze negativa tebes no faze pozitiva sira seluk".
"Buat ne’ebé loos mak iha interasaun no kontraditóriu ne’e hamosu identidade foun povu Timor-Leste nian. Identidade polítika, kulturál, sosiál no relijioza", nia deklara.
SAPO TL ho Lusa
SAPO TL ho Lusa