Dili, Radio Liberdade Online- Loron 12 de Novembru sai hanesan loron istóriku ho akontesimentu masakre bo’ot ida ne’ebé ita hanaran Masakre Santa Cruz, wainhira iha tinan 1991, Juventude Timor-Leste ho aten barani fakar sira nia ra’an ba objetivu ida, ukun rasik-an.
Nune’e ho kbi’it no korajen tomak ne’ebé Juventude Timor-Leste iha mak determina destinu nasaun ida ne’e, maske hasoru dezafius bo’ot iha akontesimentu ne’e to’o soe isin lemo rai, maibé Juventude sira nafatin ho prinsípiu ne’ebé metin hodi luta kontra invazaun Indonézia to’o hetan liberdade total.
Tanba ne’e hanesan Nasaun ne’ebé independenti no livre ona husi konflitu, nafatin konsidera hodi komemora atu fó valorizasaun ba loron “12 de Novembru-Masakre Santa Cruz”, hanesan loron espesiál ba Juventude Lorico Asuwain sira, tanba liu husi loron ida ne’e mak Timor-Leste termina ninia destinu ba ukun rasik-an.
Sergio Filomeno Marque hanesan Sobrevivente ba Masakre 12 de Novembru hato’o nia sentimentu orgullu tanba iha komemorasaun tinan ne’e hetan partisipasaun másimu husi Juventude sira.
“Ita orogulhu tamba partisipasaun Joventude sira foun ne’e ke barak, entaun signifika Joven sira komesa fo valorijasaun,” Ekspresa Sergio.
Sobrevivente ne’e mós hatutan katak kontribuisaun sira nian la’os para de’it iha tempu luta ba Independénsia, maibé ho Nasaun demokrátiku agora ne’e mós sira nafatin fó kontribuisaun liu husi ideias no mós ajuda enkoraja jerasaun foun sira hodi nafatin iha sentimentu nasionalizmu ba Nasaun foun ida ne’e, “Permeiru ita kontribui ita nia idea, ita nia hanoin, rona shefi aldeia mos kontribui ona, servisu ruma iha aldeia ami halo karik ne’e kontribuisaun tiha ona, buat bo’ot liu mak lalaok Governasaun lao ladun diak karik ita rekomenda dehan maijumenus situasaun povu ida ne’e hanesan ne’e, persija hadia, kontribuisaun seluk mak kontribui fijika, la kolen atu hakbesik joben sira oinsa mak hari pas, hari unidade, sosialija ispiritu nasionalismu ba ita nia joven sira.”
Kontribuisaun povu no Juventudi sira nian importante tebes ba Dezenvolvimentu Nasionál, tanba ho ita nia kontribuisaun bele halo mudansa pozitivu ba prosesu ida.
Relasiona ho komemorasaun ida ne’e Família husi Vítima ba Masakre 12 de Novembru Getrudes Soares de Carvalho espera tebes ba Governu hodi bele buka tuir ruin Vítima nian ne’ebé maka seidauk hetan to’o ohin loron, “Nudar familia, la ejiji buat barak, husu Governu halo esforsu ajuda buka ruin sira ne’e, la atu hatodan Governu, maibe ajuda haruka forensic ne’e mai nafatin para atu kontinua buka materuin sira ne’e.”
Iha parte seluk sobrevivente André Rangel Gomes mós husu ba Nai Ulun sira atu laran luak tau matan ba povu sira nia halerik, no mós bele rezolve ba injustisa ne’ebé akontese iha nasaun ida ne’e, “Ba ema ne’ebe mak tur iha Lideransa, tur iha Governu mos tur iha Estadu tengki lori ispiritu povu Maubere nian hodi lao, hodi hare, para dejenvolve ita nia rai, liu liu labele tur nonok, tur ho hakmatek deit hare ba kaju hanesan korupsaun ho kaju bar barak ne’ebe ke viola veterandus ho os sobrevivensia.”
Photo from : Facebook Prezado Ximenes
Rádio Liberdade Dili