DILI - Eis Deputadu Manuel Tilaman husu ba governu atu halo diskusaun klean ba Lei Rai nian molok halo aprovasaun atu nune labele hamosu problema iha futuru tanba la iha lei ba rai sei prezudika mos investor sira atu halo investimentu iha nasaun foun ne’e. Tuir eis deputadu ne’e katak kuandu nasaun ida la iha lei ba rai sei prezudika investor internasional sira atu halo investimenetu no la fo mos dalan ba timoroan sira atu halo kreditu ruma iha Banku.
“Sei prejudika ba iha investor sira atu halo investimentu iha Timor-Leste tanba oras ne’e dadaun Lei laiha prezudika hela buat rua mak hanesan collateral liu-liu kona-ba estatutu rai ne’ebé oras ne’e sei rai problema no laiha garantia ba iha banku atu fo kreditu ba iha povu sira nomos emprezariu sira tanba laiha siguransa ba iha banku atu fo kreditu ,”dehan Manuel Tilman ba BT foin lalais ne’e.
Nia parte husu ba governu wainhira atu halo aprovasaun ba iha lei rai tenke preserve ka komprende uluk kona ba lalaok rai nian hafoin bele hetan aprovasaun atu nune’e labele kria problema iha futuru. “Tan nee mak lei ne’ee sai intuasaun hatun uituan no hasae hanesan mekaniku ka gravador ne’ebe mak ita toka musika rona no hotu tiha ita preserve ka la preserve no parlamentu rasik deit la perseve sa tan publiku, hau fo ezemplu deit kolega sira iha parlamentu perseve kona ba liafaunan ida hak paket, hak milik , hak guna banguna sira perseve buat nee ka lae,”dehan Eis deputadu Manuel Tilman ba BT iha nia knar fatin pantai kelapa Tersa (23/06).
Nia dehan se wainhira wainhira ulun boot sira rasik mak la perseve kona ba lei rai pior liu ba iha povu sira iha Timor-Leste atu bele komprende. Tilman afirma katak oras ne’e rai sei sai konfuzaun boot mak kona ba aforamentu iha tempu Portugues nomos tempu Indonesia tanba ne’e tenke define uluk lai hafoin bele hakat ba oin hodi bele foti disizaun.
“Hanesan uluk malae sira nian bolu aforamentu (hak guna bangunan) ida ne’e ita tenke define uluk lai no tuir mai ita bele lao ona no ida seluk agora ita sei konfusaun hela ho buat ida naran aforamentu katak rai ne’e estadu nia bele uza maibe tempu ne’e prolongado ba jerasaun futuru mos los hela no diferensia ho Indonesia, nia ita uza to’o tinan ruanulu deit se tinan ruanulu hakarak uza nafatin maibe tenke hakat fali ba iha oin, agora TL nia rai sidauk klarifika maibe Cavo-verde tuir Portugal , agora iha oin rua ida privadu no ida aforamentu, agora ita nia lae tanba ema ba tiha Australia mai fo nafatin tanba tuir direitu propiedade ne’e maibe Angola laiha, se o ba tiha iha rai liur fila mai rai laiha, maibe ita Timor- Leste laiha ba tiha apoiu tiha Indonesia fila fali mai rai nafatin iha tanba ne’e mak ita tenke define tiha lai buat rua ne’e,” katak nia.
Eis deputadu Partido Kota ne’e haktuir katak TL iha lei kodigu sivil ne’ebé hanaran direitu reais ne’ebé oras ne’e regula hela Timor-Leste mak hanesan propiedade no mobiliariu Comunitaria (rai lisan nian), direitu reais iha fundamental rua mak ida Pose katak kaer rai no seluk Titularidade (nain ba rai). “Ita nia Tribunal rekuinese Pose no Titularidade no Indonesia nia mak hak bangunan, hak milik Indonesia nian, hak pake Indonesia nian , aforamentu portugues sira nian no rai lisan Timor nian no ita timor uza hela oin lima nee e ita nia tribunal julga hela ida nee,”dehan nia.
Tan ne’e nia dehan kona ba lei refere bainhira Parlamentu Nasional la aprova laos sai problema tanba nasaun kontinua lao ba oin maibe TL atu konvense internasional sira atu investe iha situasaun ida ne’e mak defisil ba oin tanba oras ne’e rai sira ne’ebé mak ema estranjeiru sira uza hodi halo negosiu iha Timor-Leste liu husi kontraktu arendamentu deit maibe laiha problema tanba kontinua lao iha estabilidade nia laran. Nia dehan wainhira Parlamentu Nasional atu aprova deit lei rai refere difisil tanba oras ne’e sai hanesan mekanikamente deit tanba maioira Parlamentu no governu rasik la perseve lei refere. (BT)
Business Timor - Pedro