DÍLI - Timor-Leste nudar nasaun ne’ebé koñesidu iha mundu ho kafé no kada tinan sempre halo exportasaun kafé ba rai seluk. Maibe kontradis mos povu nasaun foun ne’e konsumu kafé importasaun hanesan Tugu Buaya, Nescafe no kafé seluk tan.
Haree ba realidade ne’e iha tinan 2014 kompañia ho naran Virgo Amor konsege hamosu industria produsaun kafé nasional ida iha Likisa hodi produs kafé timor ho naran Tais Kafé ne’ebé ohin loron komesa sirkula iha merkadu nasional maske ho kuantidade ne’ebé ki’ik. Ida ne’e nudar inisia halo kompetisaun ho kafé importadu.
Tuir nain ba Tais Kafé, Higino Antonio Tridade hatete katak Tais Kafé mosu hodi ajuda Governu Timor-Leste hodi subtitui produsaun kafé ne’ebé mak importa husi rai liur, maske kafé Timor Nia kuantidade ki’ik maibe nia kualidade diak liu iha mundu. “Ita hatene katak kafé timor nia kuantidade ita labele kolia tan ki’ik oan maibe kualidade kafé famozu iha mundu maibe ema la koñese ita nia kafé tan ne’e mak Tais Kafé mosu ho misaun ida katak hakarak fo koñese ba mundu kona-ba kafé Timor, katak hakarak subtitui kafé importasaun husi liur ne’e mak nudar dalan ida husi objetivu no misaun tais kafé nian ,” dehan nain ba industria Tais Kafé Higino Antonio Tridade ba BT iha Timor Plaza kinta 01/10 foin lalais ne’e.
Higino hateten durante ne’e ema barak iha mundu konsidera kafé timor nudar kualidade ne’ebé diak tebes maibe realidade povu TL konsumo fali kafé importasaun tanba Timor-Leste rasik seidauk halo produsaun ba kafé hodi subtitui ba iha kafé importasaun. “Ita nia produtu kafé Timor-Leste diak liu sira nian tanba saida mak ita nafatin hemu sira nian tanba ita rasik la halo produsaun ba ida ne’e tan ne’e Tais Kafé haree oportunidade ida ne’e hodi bele subtitui fali kafé sira ne’ebé mak importa husi rai liur,” dehan nia.
Nia informa ohin loron Tais Kafé nia sirkulasaun iha merkadu diak teb-tebes tanba konsege sirkula ona iha Likisa rasik, Maliana, Manatutu, inklui mos iha Díli. “Ita haree sira ne’ebé hadomi kafé (pencinta Kopi) diak teb-tebes ba ita nia kafé tanba agora kada loron ita produs kaisa 10 no 900 Kaset no ida ne’e lor-loron sempre fa’an hotu, ida ne’e hatudu katak timoroan rasik mos simu no sente katak ita nia kafé ne’e diak duni,” hateten nia. Tuir marketing ne’ebé mak iha katak kada loron ida produs kaixa 10 no kada kaixa ida ho folin $35.00.
Nia mos afirma katak durante ne’e governu nia apoiu diak teb-tebes hanesan Institusuaun ba Apoiu Dezenvolvimentu Emprezarial (IADE) apoiu ona Tais Kafé ba tuir formasaun, MCIA liu husi sekretariu Estadu Kooperativa iha tinan kotuk apoiu makina hodi aumenta tan produsaun Tais Kafé tanba politika governu hakarak subtitui Tais Kafé ba iha kafé inportasaun sira.
Bainhira BT husu kona-ba mekadu rai laran, Higino hateten katak to’o oras ne’e dadaun Tais kafé seidauk bele hatan ba iha nesesidade merkadu nian tanba produsaun ki’ik tebes, tan ne’e mak agora hameno ona makina ida husi Xina mai atu bele aumenta kapasidade hodi bele responde ba iha merkadu. “Mesin ne’ebé mak ita pesan husi Xina nia sei halo produsaun kada loron ida to’o kaixa 100 tanba agora dadaun seidauk sufisiente tanba makina sona kafé mak seidauk bele produs barak,” dehan nia. Nia dehan iha futuru tais kafé kontinua esforsu hodi bele sirkula iha merkadu rai laran hodi bele minimiza produtu importasaun husi rai liur tanba Timor Leste rasik iha nia produtu hanesan kafé. (BT)
Business Timor