Akademiku lubun boot ne’ebe hamahan an iha Movimentu Universitariu Timor Leste (MUTL) presiza haree didiak sira nia ejijensia kona-ba pensaun vitalisia. Basa, ejijensia hirak ne’e ‘falun’ hela politiku balun nia interese.
Lia hirak ne’e hato’o husi eis membru Parlamentu Nasional husi Bankada FRETILIN, Elizario Fereira, wainhira dada lia ho JNDiario iha nia servisu fatin, Sesta (9/10/2015).
Elizario tenik dehan, iunisiativa akademiku sira nian hodi halo manifestasaun ne’e kapas tebes, maibe akademiku sira la dun intende didiak problema luybuk ida ne’ebe ninia interese boot liu fali pensaun vitalisia.
‘’Hau agardese tanba akdemiku sira bele kulia, maibe ema politika sira soe buat ki’ik ida halo akademiku sira halai tuir ba buat ki’ik ne’e. Sira haluha tiha ba buat boo. Hau fo exemplu estrada iha Dili laran tinan ida taka dala rua ka tolu, akademiku ne’ebe mak hakilar, uma ida iha hudi laran ne’e halo iha 2013 ho osan pakote referendum nian to’o agora sai uma tuan ida la uza gasta osan deit akademiku ne’ebe mak kulia, korupsaun buras iha rai laran akademiku ne’ebe mak hakilar, negosiasaun fronteira maritima, mina folin tun, akademiku sira nusa la kulia,’’ Elizario kestiona.
Elizario hatutan, akademiku sira konsidera lei pensaun vitalisia la fo benifisu ba rai ne’e, signifika eis deputado sira ne’e la moris iha rai ne’e, sira moris iha Lalehan buat hotu mosu deit, sira mos ema bain-bain presiza nesesidade no sustenta familia, tan ne’e tuir prezidente Federasaun Hanai Malu katak nia konkorda bainhira dehan la fo kontribuisaun, tanba iha esi titulares balun simu hela pensaun vitalisia maibe ba hela tiha iha rai liur.
‘’Hau mos eis titulres. Kada fulan hau simu US$ 1.650, maibe selu tasa 10% entaun hau simu deit US$ 1.500, konserteza lori osan sira ne’e hau sustenta fali hau nia oan sira nia eskola inklui familia, hau hanesan prezidenti koperativa ne’e mos la hetan osan, hau uza osan pensaun vitalisia ne’e mak uza ba servisu, tun ba baze hasoru malu ho komunidade sira, ba aktividade koperativa nian no seluk tan,’’ afirma Elizario.
Elizario esplika katak, lei pensaun vitalisia ne’e aprova duni iha primeira legislatura. Momentu neba nia hanesan deputado neb eperdiam ba halo fiskalizasaun kada loron US$ 20 no ba pulsa, kombostivle no seluk tan ne’e, kada loron sira hetan U$D 2.50, Sira nia salariu baziku U$D 4.50 koa 10%.
“Iha lei ne’e hatete, eis deputado sira ne’ebe servisu manan salario basiku hanesan ho pensaun vitalisia US$ 1.650 konserteza la bele simu tan pensaun vitalisia, tanba ema ida iha direitu ida, maibe karik nia hetan salario baziku menus husi pensaun vitalisia ne’e nia bele simu nafatin i karik ita kulia pensaun vitaliasia la iha benifisu entaun pensaun ba veteranus sira mos la iha benifisiu, tanba lei pensaun vitalisia ne’e hola husi lei veteranus nian iha kordenasaun ba malu,’’ esklarese Elizario.
Elizario konsidera manifestasaun ne’ebe akademiku sira halo ne’e diak, tanba nasaun ne’e demokratiku, ema hotu iha direitu espresa sira nia hanoin, maibe importante mak tenki iha analiza no peskiza ba asuntu ne’ebe mak atu sai topiku importante iha manifestasaun ne’e.
Antes ne’e mos eis vise Primeiru Ministru (PM) Mario Viegas Carascalo mos husu ba akademiku sira atu halo manifestasaun ba buat ne’ebe mak importante liu, hanesan gasta osan ba ba rai liur lori delegasaun bot, maibe la halo buat ida. nia
Jornal Nacional