Nasaun sanulu resin-ida hosi kontinente aziátiku asina deklarasaun konjunta ida iha Díli, Timor-Leste, hodi kompromete aan atu foti lalais medida kontundente sira nune’e atu reduz uzu tabaku, ne’ebé sai mós hanesan problema boot ba saúde iha rejiaun sira ne’e.
Desizaun ne’e atu bele kombate prevalénsia konsumu tabaku iha rejiaun, ne’ebé hamate ema 150 kada oras ida, ho impatu sosiál no ekonómiku ne’ebé grave tebes iha nasaun oioin.
Deklarasaun ne’ebé asina iha dekursu sesaun 68 hosi Komité Rejionál Sudeste Aziátiku hosi Organizasaun Mundiál Saúde (OMS), ne’ebé hala’o hahú ohin to’o sesta iha Díli ho delegasaun sira hosi nasaun 11: Bangladesh, Butaun, Koreia Norte, India, Indonézia, Maldivas, Myanmar, Nepal, Sri Lanka, Tailándia no Timor-Leste.
"Uzu tabaku iha Sudeste Ázia ne’e maka alarmante, provoka konsekuénsia boot", defende Poonam Khetrapal Singh, diretora rejionál hosi OMS iha Sudeste Aziátiku.
Responsável ne’e rasik hetete katak "presiza halo asaun maka’as hodi kontrola tabagizmu no prevensaun. Nasaun sira ne’e tenke halo mós impostu ba produtu tabaku nian, hodi nune’e bele bandu propaganda tabaku nian, atu tau ilustrasaun ne’ebé perigu ba iha sigaru masu ida nia lolon no implementa hodi bandu fuma iha fatin públiku sira ".
Deklarasaun Díli "governu sira esplika, ajénsia sira hosi Nasaun Unidas no parseiru ba hodi aselera kontrolu tabaku nian iha rejiaun", ne’ebé maka halo ema kuaze metade konsumu iha mundu.
Dadus hosi OMS hatudu katak tabaku hamate ema millaun 1,3 kada tinan iha rejiaun, maski sira ne’e la’ós ema fumadór hotu maibé inklui sira ne’ebé tolan sigaru nia suar hosi ema seluk ne’ebé fuma.
"Iha tinan 2012 ema mate 62% iha rejiaun ne’e inklui ba moras não transmisível; hosi ema hirak ne’e maka 48% kona ba ema ho 70 mai kraik. Ita hatene uzu tabaku maka sai hanesan kauza prinsipál ba mate evitável. Mate hirak ne’e prematura la’ós de’it lakon família, maibé iha mós impaktu boot ba ekonomia país", dehan Khetrapal Singh.
"Ita presiza hametin polítika no medida ho didi’ak hodi ajuda ema sira atu reduz no, eventualmente, atu husik tabaku, hodi bandu katak joven no labarik sira uza tabaku, no hodi proteje ema sira hosi fumu sekundáriu", haktuir.
SAPO TL ho Lusa
Deklarasaun ne’ebé asina iha dekursu sesaun 68 hosi Komité Rejionál Sudeste Aziátiku hosi Organizasaun Mundiál Saúde (OMS), ne’ebé hala’o hahú ohin to’o sesta iha Díli ho delegasaun sira hosi nasaun 11: Bangladesh, Butaun, Koreia Norte, India, Indonézia, Maldivas, Myanmar, Nepal, Sri Lanka, Tailándia no Timor-Leste.
"Uzu tabaku iha Sudeste Ázia ne’e maka alarmante, provoka konsekuénsia boot", defende Poonam Khetrapal Singh, diretora rejionál hosi OMS iha Sudeste Aziátiku.
Responsável ne’e rasik hetete katak "presiza halo asaun maka’as hodi kontrola tabagizmu no prevensaun. Nasaun sira ne’e tenke halo mós impostu ba produtu tabaku nian, hodi nune’e bele bandu propaganda tabaku nian, atu tau ilustrasaun ne’ebé perigu ba iha sigaru masu ida nia lolon no implementa hodi bandu fuma iha fatin públiku sira ".
Deklarasaun Díli "governu sira esplika, ajénsia sira hosi Nasaun Unidas no parseiru ba hodi aselera kontrolu tabaku nian iha rejiaun", ne’ebé maka halo ema kuaze metade konsumu iha mundu.
Dadus hosi OMS hatudu katak tabaku hamate ema millaun 1,3 kada tinan iha rejiaun, maski sira ne’e la’ós ema fumadór hotu maibé inklui sira ne’ebé tolan sigaru nia suar hosi ema seluk ne’ebé fuma.
"Iha tinan 2012 ema mate 62% iha rejiaun ne’e inklui ba moras não transmisível; hosi ema hirak ne’e maka 48% kona ba ema ho 70 mai kraik. Ita hatene uzu tabaku maka sai hanesan kauza prinsipál ba mate evitável. Mate hirak ne’e prematura la’ós de’it lakon família, maibé iha mós impaktu boot ba ekonomia país", dehan Khetrapal Singh.
"Ita presiza hametin polítika no medida ho didi’ak hodi ajuda ema sira atu reduz no, eventualmente, atu husik tabaku, hodi bandu katak joven no labarik sira uza tabaku, no hodi proteje ema sira hosi fumu sekundáriu", haktuir.
SAPO TL ho Lusa