DILI - Ohin, (Sesta-red) estadu Timor-Leste hahú koremetan Nasionál ba matebian sira inklui haloot lulik hafoin Timor lutu durante tinan 40 (1975-2015), maibé hein katak, koremetan ne’e la bele saislogande’it, entertantu loron ida ohin nu’udar loron kore-metan kacleménçia (Perdaun-red)
Analizador Polítika Eng. Mario Viegas Carrascalão fó hanoin hodi afirma katak, koremetan nia sentidu mak fó Ómenajem ba kontribuisaun no partisipasaun Eroi sira iha prosesu luta libertasaun Nasionál.
“Koremetan nasionál labele naran de’it ka slogan de’it, ema hotu hatene, grupu balun mak halo grupu rezistensia armada hodi sai veteranu ne’e,tanba hanesan ne’e sé mak deside sai independente loloos ne’e povu tomak iha dia 30 de Agostu nian, agora Data 30 de Agostu ne’e mós atu haluha tiha. Uluk atu haluha tiha dia 12 de Novembru ne’e, depois mak komisaun ida mak hamoris fali,” Analizadór Polítika, Mario Viegas Carrascalão salienta ba Jornalista iha Ótel Timor, Kinta (03/9).
Eng. Mario Carrascalão hatutan, Koremetan nasionál ne’e iha ámbitu kuadru komemorativu ne’e, inklui loron 4 fulan-setembru, loron rezultadu referendum ba ukun-rasik an Timor-Leste nian iha tinan 1999.
Maibé keta haluha masakre sira ne’ebé mosu tanba konsikuensia funu nian. Nune’e esplika ba povu katak, koremetan nasionál ne’e tanba ita tenke ho situasaun nasionál, ita nia lutu ne’e saida nian, sé mak kria situasaun ida hatete katak ita iha situasaun nasionál, tenke esplika ba povu, tanba okupasaun ka halo nusa, entaun rekonsiliasaun halo ho Indonézia halo tiha ona ka la halo. Autor krime lori ba sira ba tribunál internasionál ka la lori.
Nune’e povu bele hatene vantajem hosi programa koremetan nasionál ne’e, tanba oras ne’e família vítima 1999 kontinua reklama nafatin, tanba seidauk iha direitu loloos, liu-liu kona-ba lei reparasaun ba vítima sira.
“Ha’u haree to’o ohin, laiha sosializasaun kona-ba koremetan nasionál ne’e, ha’u haree ita la’ós iha situasaun lutu, situasaun lutu ne’e, balun lakon nia família, lutu tiha tinan ida hasai tiha metan sira ne’e, ne’e ida-idak halo ninian. Agora bolu fali koremetan nasionál, sé mak toma inisiativa ida ne’e.
Tanba realidade, povu sei la tuir tanba povu kontinua reklama nafatin, odiu nafatin ba aktu pasadu nian. Nune’e nia dehan la bele copy koremetan sira ne’ebé antes ne’e akontese ona iha Xina ho Japaun, Portugál, España, momentu ne’eba mós la konsege rezolve.
Tanba funu entre Portugál ho España, rai ida ho naran Valencia ne’e konsidera a’an hanesan ema Portugéz, maibé iha mapamentu pertensia ba rai España nian.
Ema mate barak ne’e la’ós kestaun halo fali koremetan nasionál, ne’e laiha razaun ida ke sériu, enkuantu povu ne’e la hatene didi’ak, tanba saida mak hatete ita situasaun koremetan nasionál nia laran. Individualmente ita bele halo koremetan, tanba 12 anos bandeira ne’esetengah tiang, ha’u la haree.
Timor Post